วางแผนภาษี เมื่อรายได้สูงขึ้น เข้าใจการคิดภาษี 2 แบบ ขั้นบันได VS เหมาจ่าย 0.5% ก่อนยื่นภาษีจริง

เมื่อรายได้เพิ่มขึ้น โดยเฉพาะคนที่มีรายได้หลายทาง ทั้งเงินเดือน งานฟรีแลนซ์ ค่าเช่า หรือรายได้จากวิชาชีพอิสระ คำถามที่หนีไม่พ้นคือ “ต้องเสียภาษีเพิ่มแค่ไหน และควรคำนวณภาษีแบบใดถึงจะคุ้มที่สุด”

บทความนี้ Thairath Money รวบรวมและเรียบเรียงข้อมูลจากแหล่งทางการ เพื่อชวนทำความเข้าใจ และนำไปใช้ยื่นภาษีได้จริง ตั้งแต่พื้นฐานการคำนวณภาษี ไปจนถึงจุดตัดสินใจสำคัญว่า เราควรใช้การคำนวณแบบขั้นบันได หรือ แบบเหมาจ่าย 0.5% ดีกว่ากัน 

เข้าใจสูตรภาษี ก่อนเริ่มวางแผน

สำหรับ หลักการคำนวณภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา เริ่มจากสูตรง่าย ๆ คือ

ภาษีที่ต้องจ่าย = เงินได้สุทธิ × อัตราภาษี

โดย “เงินได้สุทธิ” คือรายได้ทั้งหมดตลอดปี หักออกด้วยค่าใช้จ่าย และค่าลดหย่อนตามสิทธิที่กฎหมายกำหนด

เงินได้สุทธิ = เงินได้ทั้งปี – ค่าใช้จ่าย – ค่าลดหย่อน

ตัวเลขเงินได้สุทธินี้เอง จะถูกนำไปคำนวณภาษีใน 2 วิธี ซึ่งผู้มีเงินได้จำเป็นต้องเปรียบเทียบทั้งสองแบบ

สรุปสิทธิลดหย่อน ปีภาษี 2568

ภาษีบุคคลธรรมดา คิดได้กี่แบบ?

กรมสรรพากรกำหนดให้การคำนวณภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา มี 2 วิธีหลัก ได้แก่

1. การคำนวณภาษีแบบขั้นบันได (คำนวณจากเงินได้สุทธิ)
2. การคำนวณภาษีแบบเหมาจ่าย 0.5% (คำนวณจากเงินได้พึงประเมินที่ไม่ใช่เงินเดือน)

หลักสำคัญคือ ต้องคำนวณทั้งสองวิธี และเลือกยื่นตามวิธีที่ “เสียภาษีสูงกว่า” เนื่องจาก ภาษี 2 วิธีนี้ใช้ “ฐานคำนวณต่างกัน”

• แบบขั้นบันได ดูจาก เงินได้สุทธิ หลังหักค่าใช้จ่ายและลดหย่อน
• แบบเหมา 0.5% ดูจาก รายได้ทางอื่นทั้งหมด ที่ยังไม่หักอะไรเลย

กฎหมายจึงกำหนดให้เปรียบเทียบทั้งสองแบบ และเลือกวิธีที่เสียภาษีสูงกว่า เพื่อป้องกันกรณีที่มีรายได้สูง แต่หักค่าใช้จ่ายจนเหลือเงินได้สุทธิต่ำผิดปกติ ทำให้การเสียภาษีไม่สะท้อนรายได้จริง

วิธีคำนวณภาษีง่าย ๆ ใน 3 ขั้นตอน

1. คำนวณภาษีแบบขั้นบันได
2. คำนวณภาษีแบบเหมาจ่าย 0.5%
3. เปรียบเทียบผลลัพธ์ และเลือกวิธีที่ต้องเสียภาษีสูงกว่า

ขั้นตอนที่ 1 : การคิดภาษีแบบขั้นบันได คืออะไร?

การคำนวณภาษีแบบขั้นบันได เป็นวิธีที่คนส่วนใหญ่คุ้นเคย โดยเฉพาะมนุษย์เงินเดือน หลักคิดคือ ยิ่งเงินได้สุทธิสูง อัตราภาษีที่ต้องเสียก็จะสูงขึ้นเป็นขั้น ๆ เมื่อได้ “เงินได้สุทธิ” แล้ว จะนำไปเทียบกับอัตราภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา ซึ่งแบ่งออกเป็นหลายช่วง เช่น

• เงินได้สุทธิ 0 – 150,000 บาท : ได้รับการยกเว้นภาษี
• 150,001 – 300,000 บาท : เสียภาษี 5%
• 300,001 – 500,000 บาท : เสียภาษี 10%
• 500,001 – 750,000 บาท : เสียภาษี 15%
• 750,001 – 1,000,000 บาท : เสียภาษี 20%
• 1,000,001 – 2,000,000 บาท : เสียภาษี 25%
• 2,000,001 – 5,000,000 บาท : เสียภาษี 30%
• มากกว่า 5,000,000 บาท : เสียภาษี 35%

ข้อดีของภาษีแบบขั้นบันได

• สะท้อนภาระภาษีตามความสามารถในการจ่าย
• ใช้สิทธิหักค่าใช้จ่าย และค่าลดหย่อนได้เต็มที่

ข้อควรระวัง

• หากมีรายได้หลายทาง แต่หักค่าใช้จ่ายและลดหย่อนมาก อาจทำให้เงินได้สุทธิต่ำจนดูเหมือนเสียภาษีน้อย แต่ยังต้องไปคำนวณเทียบกับแบบเหมาเสมอ

ขั้นตอนที่ 2 : การคิดภาษีแบบเหมาจ่าย 0.5% ใช้เมื่อไร?

การคำนวณภาษีแบบเหมาจ่าย 0.5% จะถูกนำมาใช้ เมื่อผู้มีเงินได้มีรายได้อื่นที่ไม่ใช่เงินเดือน เช่น งานฟรีแลนซ์ ค่าเช่า รายได้จากวิชาชีพอิสระ และ

• รายได้ทางอื่น (ไม่รวมเงินเดือน) รวมกันตั้งแต่ 1,000,000 บาทขึ้นไป

สูตรคำนวณ คือ ภาษีแบบเหมา = (รายได้ทุกประเภท ยกเว้นเงินเดือน) × 0.005

หรือพูดง่าย ๆ คือ รายได้ทางอื่น “ล้านละ 5,000 บาท”

ข้อควรระวังของภาษีแบบเหมา

• หากคำนวณแล้ว ภาษีไม่เกิน 5,000 บาท จะได้รับการยกเว้น ไม่ต้องเสียในวิธีนี้
• ไม่สามารถนำค่าลดหย่อน หรือค่าใช้จ่ายมาใช้ลดภาษีในสูตรนี้ได้

ขั้นตอนที่ 3 : เปรียบเทียบ แล้วเลือกแบบที่ต้องเสียภาษีสูงกว่า

หลังจากคำนวณทั้งสองวิธีแล้ว ระบบยื่นภาษีของกรมสรรพากรจะช่วยคำนวณให้อัตโนมัติ โดยผู้เสียภาษี ไม่ต้องเลือกเอง ว่าจะยื่นแบบไหน อย่างที่ระบุตอนต้น หลักคือ วิธีใดคำนวณแล้วภาษีสูงกว่า จะต้องยื่นตามวิธีนั้น

ตัวอย่างการคำนวณแบบขั้นบันได vs แบบเหมา

ตัวอย่างที่ 1 : มีรายได้สูง แต่ใช้ค่าใช้จ่ายแบบเหมา

ผู้มีรายได้จากวิชาชีพอิสระ 1,200,000 บาท เลือกหักค่าใช้จ่ายแบบเหมา และมีค่าลดหย่อนส่วนตัว

• เงินได้สุทธิหลังหักค่าใช้จ่ายและลดหย่อน เหลือประมาณ 450,000 บาท
• นำไปคำนวณแบบขั้นบันได เสียภาษี 22,500 บาท
• หากคิดแบบเหมา 0.5% จะเสียภาษี 6,000 บาท

ผลลัพธ์ : ต้องยื่นแบบขั้นบันได เพราะเสียภาษีสูงกว่า

ตัวอย่างที่ 2 : มีค่าใช้จ่ายจริงสูงมาก

ผู้มีรายได้เท่ากัน แต่เลือกหักค่าใช้จ่ายตามจริงจำนวนมาก

• เงินได้สุทธิลดลงเหลือระดับต่ำ
• ภาษีแบบขั้นบันไดออกมาเพียงเล็กน้อย
• แต่เมื่อคำนวณแบบเหมา 0.5% ภาษีสูงกว่า

ผลลัพธ์ : ต้องยื่นแบบเหมาจ่าย

ก่อนยื่นภาษี ควรเตรียมอะไรบ้าง?

1. สรุปรายได้ทั้งปีภาษี (เงินเดือน โบนัส ฟรีแลนซ์ ค่าเช่า ฯลฯ)
2. ตรวจสอบเอกสารรายได้ เช่น ใบ 50 ทวิ
3. รวบรวมสิทธิค่าลดหย่อนทั้งหมดที่มีในปีภาษี 2568
4. กรอกข้อมูลในระบบยื่นภาษีออนไลน์ และตรวจสอบวิธีคำนวณภาษีในเมนู “ดูวิธีคำนวณ”

สรุป แบบไหนประหยัดกว่ากัน?

คำตอบคือ ไม่มีคำตอบตายตัว เพราะขึ้นอยู่กับโครงสร้างรายได้ ค่าใช้จ่าย และค่าลดหย่อนของแต่ละคน

• หากมีรายได้หลายทาง แต่ค่าใช้จ่ายจริงไม่สูงมาก ภาษีแบบขั้นบันไดมักเป็นคำตอบ
• หากมีรายได้ทางอื่นสูง และมีค่าใช้จ่ายตามจริงจำนวนมาก ภาษีแบบเหมาอาจกลายเป็นภาระที่สูงกว่า

สิ่งสำคัญที่สุด คือ เข้าใจระบบ และกรอกข้อมูลให้ครบถ้วน เพราะสุดท้ายระบบจะเลือกวิธีที่ถูกต้องให้คุณเอง การวางแผนภาษีตั้งแต่วันนี้ ไม่ได้ช่วยแค่ “เสียภาษีน้อยลง” แต่ช่วยให้เราบริหารรายได้ที่เพิ่มขึ้นได้อย่างมั่นใจ และไม่สะดุดในช่วงยื่นภาษีต้นปีหน้า

ที่มา : กรมสรรพากร, ธนาคารกรุงศรีอยุธยา, edge by KKP

อ่านข่าวการเงินส่วนบุคคล และการวางแผนการเงิน กับ Thairath Money เพื่อให้คุณ "การเงินดีชีวิตดีได้ที่ https://www.thairath.co.th/money/personal_finance 

ติดตามเพจ Facebook : Thairath Money ได้ที่ลิงก์นี้  https:// www.facebook.com/ThairathMoney