ต้นทุนสูงทุกทาง ผู้ผลิตส่งผ่านราคาแค่ไหน

ดร.ฐิติมา ชูเชิด ฝ่ายนโยบายการเงิน ธนาคารแห่งประเทศไทย

ปีนี้ผู้ผลิตเจอต้นทุนสูงจากน้ำมันและสินค้าโภคภัณฑ์โลกแพงหลังศึกรัสเซีย-ยูเครน พ่วงด้วยต้นทุนโลจิสติกส์แพงที่มาพร้อมห่วงโซ่การผลิตโลกสะดุดตั้งแต่ปีก่อน เงินเฟ้อผู้ผลิตไทยเติบโต 2 หลักติดต่อกันมาหลายเดือนแล้ว อยู่ที่ 13.3% ในเดือน พ.ค. (ปีก่อนโต 4.7%) ด้านเงินเฟ้อผู้บริโภคไทย แม้จะเร่งตัวช้ากว่า แต่ก็ขยับใกล้ขึ้นทุกทีมาอยู่ที่ 7.1% (ปีก่อนโต 1.2%) ทันทีที่รัฐบาลทยอยลดมาตรการตรึงราคาพลังงานตั้งแต่เดือน พ.ค. เพราะแบกรับภาระหลายหมื่นล้านบาทต่อเดือนไม่ไหว เมื่อเห็นว่าสถานการณ์ความขัดแย้ง 2 ฝ่ายในโลกคงไม่จบง่าย

“บางขุนพรหมชวนคิด” วันนี้ชวนมาดูข้อเท็จจริงการส่งผ่านต้นทุนผู้ผลิตสู่ราคาผู้บริโภค เพื่อช่วยให้ผู้อ่านติดตามการส่งสัญญาณของเงินเฟ้อจากผู้ผลิตไปยังผู้ซื้อ เพราะอาจกระทบค่าครองชีพและลดอำนาจซื้อเราลงได้ค่ะ

เงินเฟ้อผู้ผลิตและเงินเฟ้อผู้บริโภคไทยมีทิศทางเคลื่อนไหวไปด้วยกันตลอด ค่าความสัมพันธ์สูงเกิน 90% เงินเฟ้อผู้ผลิตชี้นำเงินเฟ้อ ผู้บริโภคหลายเดือน เพราะเงินเฟ้อผู้ผลิตสะท้อนราคาสินค้าขายหน้าโรงงาน รวมต้นทุนวัตถุดิบและสินค้าขั้นกลางที่ใช้ผลิต ด้านเงินเฟ้อผู้บริโภคสะท้อนราคาสินค้าและบริการขั้นสุดท้ายที่ผลิตในประเทศ ดัชนีราคาผู้ผลิตและดัชนีราคาผู้บริโภคเคลื่อนไหวไปด้วยกันไม่เต็มร้อย เพราะความครอบคลุมในตะกร้าดัชนีราคาต่างกัน สัดส่วนตะกร้าเงินเฟ้อไทยราว 1 ใน 3 มีส่วนที่เป็นค่าบริการและสินค้านำเข้ารวมอยู่ด้วย

ในช่วงวิกฤติเศรษฐกิจ เงินเฟ้อผู้ผลิตส่งผ่านไปเงินเฟ้อผู้บริโภคได้น้อยกว่าปกติ ดัชนีราคาผู้ผลิตและดัชนีราคาผู้บริโภคไทยมักแยกจากกัน (diverge) ในช่วงวิกฤติ สะท้อนกลไกการส่งผ่านต้นทุนจากราคาผู้ผลิตสู่ราคาผู้บริโภคที่ไม่ปกติในช่วงกำลังซื้ออ่อนแอ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ถ้าเป็นช่วงต้นทุนสูงจากราคาน้ำมันและสินค้าโภคภัณฑ์โลกแพง หรือเกิดโรคระบาดสัตว์ซ้ำเติมอีกด้วย ยิ่งทำให้อุปทานขาดแคลน จนรัฐบาลต้องออกมาตรการควบคุมราคาสินค้าบางอย่างเข้มงวดไม่ให้ปรับขึ้น ช่วยลดผลกระทบค่าครองชีพ ผู้ผลิตต้องปรับตัวบริหารต้นทุนทุกทางที่ทำได้

ถ้าดูในช่วงโควิด สินค้าหลายกลุ่มมีจังหวะส่งผ่านต้นทุนที่อั้นไว้ไปได้บ้างตั้งแต่ต้นปีนี้ เช่น กลุ่มอาหารสำเร็จรูป เนื้อสัตว์ เครื่องดื่ม ผลิตภัณฑ์นม ยาและเวชภัณฑ์ ส่วนหนึ่งเพราะไม่ถูกรัฐบาลคุมเข้มมากและคนยังจำเป็นต้องซื้ออยู่ แต่ก็มีสินค้าหลายกลุ่มที่ยังส่งผ่านต้นทุนไม่ค่อยได้ เช่น ผลิตภัณฑ์ปิโตรเลียม ผลิตภัณฑ์เกษตร ประมง ผักผลไม้ วัสดุก่อสร้าง และยานพาหนะ ความสามารถในการส่งผ่านต้นทุนของผู้ผลิตแต่ละกลุ่มสินค้าสะท้อนมาตรการอุดหนุนและควบคุมราคาขายปลีกของภาครัฐ โครงสร้างตลาด และการแข่งขันของอุตสาหกรรมที่ต่างกัน

น้ำมันโลกแพงยังไม่สะท้อนไปยังราคาน้ำมันในประเทศเต็มที่นัก เพราะภาครัฐทั่วโลกช่วยอุดหนุนชะลอราคาไว้อยู่ โดยเฉพาะตั้งแต่ต้นปีนี้ที่ราคาน้ำมันโลกทะยานไม่หยุด กลุ่มประเทศกำลังพัฒนายอมให้ราคาน้ำมันโลกแพงส่งไปยังราคาน้ำมันในประเทศ น้อยกว่า ประเทศพัฒนาแล้วอย่างเห็นได้ชัด แต่การถ่วงเวลาแบบนี้คงทำได้อีกไม่นาน เพราะกำลังเงินภาครัฐทั่วโลกร่อยหรอลงมากแล้ว จึงอาจเห็นแนวโน้มการปล่อยมือทยอยส่งผ่านต้นทุนพลังงานแพงไปยังราคาน้ำมันขายปลีกในประเทศมากขึ้น เช่นเดียวกับที่เกิดขึ้นในประเทศไทยตอนนี้

การส่งผ่านต้นทุนโลกแพงมาราคาในประเทศเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นทั่วโลก อาจช้าเร็วมากน้อย เป็นไปตามกำลังของภาครัฐที่จะเข้าไปยั้งไว้ได้ชั่วคราว การติดตามความสัมพันธ์ของเงินเฟ้อผู้ผลิตและผู้บริโภคจะช่วยส่งสัญญาณให้ทุกฝ่ายเตรียมความพร้อมรับเมฆดำลอยตั้งเค้ามา เตรียมหาร่มหลบฝน เตรียมปรับตัวลดผลกระทบกันได้แต่เนิ่นๆค่ะ.