ทำไม เดี๋ยวนี้อาชญากรรมเยอะจัง?

ช่วงนี้ตามสื่อต่างๆ เราจะเห็นข่าวอาชญากรรมเยอะมาก ไม่ว่าจะเป็นข่าวอาชญากรรมออนไลน์ ข่าวหลอกลวงจากบุคคลสาธารณะที่น่าเชื่อถือ อย่าง พระ ทนาย ดารา หมอดู ผู้เชี่ยวชาญด้านการเงิน ฯลฯ จนทำให้คิดสงสัยว่า “ทำไมเดี๋ยวนี้อาชญากรรมเยอะจัง?” เทียบกับสมัยก่อนอาชญากรรมไม่ได้เยอะขนาดนี้

ดูเอาง่ายๆ สมัยก่อนพ่อแม่กล้าที่จะปล่อยลูกตัวเล็กๆ ไปเล่นที่สวนแถวบ้านคนเดียว เดี๋ยวนี้ไม่กล้า กลัวอุบัติเหตุ กลัวเจอมิจฯ หรืออย่างง่ายๆ สมัยก่อนถ้าเห็น missed call เบอร์ที่ไม่รู้จัก เราจะโทรกลับ เดี๋ยวนี้ ใครโทรมาถ้าเป็นเบอร์ที่ไม่รู้จัก เลือกที่จะไม่รับ หรือรับแต่คิดในใจว่า “มิจฯป่าว?” เตรียมพร้อมที่จะวางสายทันที ฯลฯ

บางคนอาจบอกว่าอาชญากรรมไม่ได้เยอะขึ้นหรอก แต่เป็นเพราะสื่ออินเทอร์เน็ต ทำให้เรารู้ข่าวสารเร็วและมากขึ้น ส่วนหนึ่งก็จริงนะ แต่ส่วนหนึ่งก็ต้องยอมรับจริงๆ ว่า อาชญากรรมเยอะมากขึ้นจริงๆ

อะไรคือสาเหตุที่อาชญากรรมเยอะมากขึ้น

สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ (นิด้า) เคยทำผลสำรวจความคิดเห็นของประชาชน เรื่อง "ปัญหาอาชญากรรมของสังคมไทยในปัจจุบัน" วันที่ 23 – 24 สิงหาคม 2560 พบว่า สาเหตุที่ก่อให้เกิดปัญหาอาชญากรรมของสังคมไทย เกิดจาก

• 48.80% สภาพสังคมที่เปลี่ยนไป ทั้งเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม ชีวิต ความเป็นอยู่ และเทคโนโลยี
• 34.80% พื้นฐานการอบรมเลี้ยงดูของครอบครัวที่แตกต่างกัน
• 42.72% จิตใจของผู้คนมักขาดสติ ไม่ใช้สติในการแก้ไขปัญหา ขาดศีลธรรม
• 33.04% เกิดจากพฤติกรรมการเลียนแบบจากสื่อหรือคนรอบข้าง (copycat crime)
• 22.32% ความเหลื่อมล้ำในสังคมไทย
• 44.32% ความอ่อนแอของกระบวนการยุติธรรม และการบังคับใช้กฎหมาย ผู้กระทำผิดจึงไม่เกรงกลัว จึงได้ใจและกล้าที่จะกระทำผิด

ข้อ 1 และ 2 เคยมีเหตุการณ์คล้ายๆ กันที่อธิบายเหตุผลนี้ คือ ต้นทศวรรษ 1990 คดีอาชญากรรมในอเมริกาสูงมาก คาดว่าจะสูงขึ้น 15%/ปี แต่ความจริงคดีอาชญากรรมกลับลดลงมากกว่าครึ่งในเวลาเพียง 5 ปี อัตราการเกิดอาชญากรรมทั่วสหรัฐดิ่งแตะระดับต่ำสุดในรอบ 35 ปี ซึ่งผู้เชี่ยวชาญต่างพยายามหาสาเหตุที่ทำให้คดีอาชญากรรมเกิดน้อยลง 

จนพบว่า ปัจจัยหนึ่งที่ทำให้คดีอาชญากรรมลดน้อยลง มาจากคดีของนางนอร์มา แม็คคอร์วีย์ (Dallas รัฐ Texas) ที่อดีตมีลูกมาแล้ว 2 คนและยกให้คนอื่นหมด ต่อมาท้องลูกคนที่ 3 (ปี 1970) ไม่อยากยกให้ใครอีก และไม่อยากมีลูก แต่รัฐ Texas ก็ไม่ต่างจากรัฐอื่น ไม่อนุญาตให้มีการทำแท้งอย่างถูกกฎหมาย นางนอร์มาจึงยื่นฟ้องต่อศาลเพื่อผลักดันให้การทำแท้งกลายเป็นเรื่องถูกกฎหมาย สุดท้ายศาลตัดสินให้นอร์มาชนะ (ปี 1973) และผลจากคดีนี้ทำให้คดีอาชญากรรมลดน้อยลง

เหตุผลก็เพราะจากงานวิจัยที่มีมาชี้ให้เห็นว่า เด็กที่เกิดและเติบโตจากสภาพแวดล้อมที่ไม่ดีมีแนวโน้มเป็นอาชญากรมากกว่าเด็กอื่นๆ การทำแท้งอย่างถูกกฎหมายเปิดโอกาสให้คุณแม่ที่ยังไม่มีความพร้อมสามารถทำแท้งได้ จึงช่วยลดคดีอาชญากรรมที่จะเกิดในอนาคต

สำหรับในไทยสิ่งที่รู้สึกในตอนนี้ ก็คือ “คนที่พร้อมมีลูก กลับไม่อยากมีลูก ส่วนคนที่ไม่พร้อมมีลูก กลับมีลูกมาก” ก็เลยแอบห่วงว่า ปัญหาอาชญากรรมในอนาคตของรุ่นลูกเราจะเป็นอย่างไร

ข้อ 3 ปัญหาด้านเศรษฐกิจ แนวโน้มคนตกงานสูง ฯลฯ ก็เป็นอีกสาเหตุที่ทำให้เกิดคดีอาชญากรรม จากงานวิจัยด้านเศรษฐศาสตร์พฤติกรรม พบว่า ความกดดันทางเศรษฐกิจ เช่น เงินขาดแคลน สมองจะจดจ่อกับปัญหาที่เกิดขึ้นทันที ทำให้ผู้คนโน้มเอียงไปทางการตัดสินใจสั้น ๆ เช่น ใช้จ่ายเกินตัว กู้ยืมมากขึ้น เลือกทางที่ “เสี่ยงสูง” หรือ “ผลตอบแทนสั้น ๆ เช่น เล่นหวย ติดการพนัน และการตัดสินใจผิดพลาดทางการเงิน ฯลฯ หรือก่ออาชญากรรม มากกว่าทางเลือกที่ยั่งยืน หรือละเลยการลงทุนเพื่ออนาคต

รายงานธนาคารแห่งประเทศไทย (2566): พบว่า หนี้ครัวเรือนสูงกว่า 90% ของ GDP ทำให้ครัวเรือนจำนวนมาก ใช้จ่ายเกินรายได้ และไม่สามารถเก็บออมได้ ส่งผลให้การยับยั้งชั่งใจทางการเงินลดลง

ข้อ 4 ทุกวันนี้ เราสามารถรู้ทันมิจฯ จากสื่อต่างๆ ได้อย่างรวดเร็ว ทำให้สามารถป้องกันตัวเองจากการเป็นเหยื่อได้มาก แต่ในทางกลับกัน สื่อเองก็เป็นสาเหตุที่ทำให้คดีอาชญากรรมพุ่งสูงขึ้นด้วย เพราะก่อให้เกิดพฤติกรรมการเลียนแบบ (copycat) ตัวอย่างเช่น ในปี พ.ศ.2561 เกษตรกรสวนสตรอว์เบอร์รีทั่วประเทศออสเตรเลีย ต้องตัดสินใจทำลายผลผลิตของตัวเองทิ้ง เนื่องจากมีรายงานพบ “เข็มเย็บผ้า” ในผลสตรอว์เบอร์รีจำนวนมาก จากเข็มเย็บผ้าในสตรอว์เบอร์รี เริ่มลามไปสู่ แอปเปิล กล้วย หรือแม้แต่มะม่วง และจากเข็มเย็บผ้าในสตรอว์เบอร์รีจากรัฐควีนส์แลนด์ ก็ลามไปทั่วประเทศออสเตรเลีย มีรายงานการพบเจอเข็มเย็บผ้าในผลไม้มากกว่า 100 ราย

ข้อ 5 ความเหลื่อมล้ำจากปัจจัยเศรษฐกิจ-สังคม หนี้ครัวเรือนสูง ความมั่นคงทางการเงินต่ำ หรืออย่างประโยคที่ว่า “คุกมีไว้ขังคนจน” กลุ่มคนที่ยากจน /อยู่ไกล /ขาดความรู้ทางกฎหมาย พบว่า มีโอกาสเข้ากระบวนการยุติธรรมได้น้อยกว่า มีส่วนช่วยเสริมให้ประชาชนมีโอกาสถูกล่อใจเข้ามาในกิจกรรมผิดกฎหมาย เช่น ขโมย/ลักทรัพย์ หรือใช้วิธีการที่ผิดกฎหมายเพื่อเพิ่มรายได้

ข้อสุดท้าย ข้อ 6 ความอ่อนแอของกระบวนการยุติธรรม และการบังคับใช้กฎหมาย ผู้กระทำผิดจึงไม่เกรงกลัว จึงได้ใจและกล้าที่จะกระทำผิด เรามาดูสถิติคดีอาชญากรรมออนไลน์กันนะ ช่วง ก.พ. – ส.ค. 68 มี 126,400 คดี ที่แจ้งผ่านระบบออนไลน์ (คดีคอลเซ็นเตอร์) แต่ออกหมายจับได้ 327 คดี จับกุมสำเร็จ 152 คดี อัยการสั่งฟ้องแล้ว 125 คดี เทียบเป็นสัดส่วน จับกุมสำเร็จ/ที่แจ้งผ่านระบบออนไลน์ = 0.1% เท่านั้น มิน่า มิจฯ ถึงไม่กลัวที่จะทำผิด

ปัจจัยเหล่านี้เป็นปัจจัยภายนอกที่เรารู้แล้ว เราก็ทำอะไรไม่ได้ แต่ไม่ใช่ว่าไม่มีประโยชน์ เพราะอย่างน้อยช่วยให้เราตระหนักได้ว่า ปัญหาอาชญากรรมคงอยู่กับเราไปอีกนาน และคงเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ การมีสติและการไม่ประมาท เจออะไร “เอ๊ะ!!!” ไว้ก่อนน่าจะเป็นเกราะป้องกันเราได้เป็นอย่างดี