ดูภาพยนตร์ อ่านหนังสือ คนชื่อว่า “ครู”

วันนี้วันที่ 13 มกราคม พ.ศ. 2567 อีกสามวัน ก็จะเป็น "วันครูแห่งชาติ" คือวันที่ 16 มกราคม พ.ศ. 2567 

ก่อนถึงวันครู ผู้เขียนก็นึกถึงและไปค้นหาภาพยนตร์ และหนังสือ เกี่ยวกับครู ที่ชอบเป็นพิเศษ

สำหรับภาพยนตร์ ก็มีหลายเรื่อง เรียงแถวโผล่ขึ้นมาในความคิดของผู้เขียน ทั้งภาพยนตร์ต่างประเทศ และภาพยนตร์ไทย

แล้วหนังสือล่ะ? 

ยอมรับว่า รายชื่อ “สั้น” กว่าภาพยนตร์ แต่ในส่วนหนึ่ง สำหรับผู้เขียน หนังสือให้ความรู้สึกที่ละเอียดอ่อน และลึกซึ้งกว่าภาพยนตร์

"เชื่อ คิด และทำ อย่างวิทยาศาสตร์" วันนี้ ขอนำท่านผู้อ่านไปสัมผัสเรื่องราวบางส่วนเกี่ยวกับ ครู ทั้งในภาพยนตร์และหนังสือ โดยใช้ภาพยนตร์เป็นหลักในการกล่าวถึง หนังสือที่เกี่ยวข้อง

เปิดขุมทรัพย์ภาพยนตร์เกี่ยวกับ ครู 

ผู้เขียนเชื่อว่า ทุกคนมีภาพยนตร์เกี่ยวกับครูในดวงใจ 

สำหรับผู้เขียน ขอเปิดเฉพาะชื่อของภาพยนตร์ ที่ผู้เขียนได้ชมและชอบจำนวนหนึ่ง ทั้งภาพยนตร์ต่างประเทศและภาพยนตร์ไทย 

ภาพยนตร์ต่างประเทศเกี่ยวกับครู มีเช่น .....

• Goodbye Mr.Chips (พ.ศ. 2482, 2512)

• Blackboard Jungle (พ.ศ. 2498) 

• To Sir, With Love (พ.ศ. 2510) 

• Dangerous Minds (พ.ศ. 2533) 

• Mr.Holland’s Opus (พ.ศ. 2538) 

• Mona Lisa Smiles (พ.ศ. 2546) 

• Finding Forester (พ.ศ. 2543) 

สำหรับภาพยนตร์ไทย มีเช่น ....

• สวัสดีคุณครู (พ.ศ. 2520) 

• แด่คุณครูด้วยดวงใจ (พ.ศ. 2529) 

• ครูบ้านนอก (พ.ศ. 2521) 

• แด่คุณครูด้วยคมแฝก (พ.ศ. 2518) 

• ครูจันทร์แรมประทีปแห่งแม่น้ำสาย (พ.ศ. 2535) 

• ครูไหวใจร้าย (พ.ศ. 2532) 

• คิดถึงวิทยา (พ.ศ. 2557) 

• ไอฟาย...แต๊งกิ้ว ....เลิฟยู้ (พ.ศ. 2557) 

จากนี้ ไปเจาะลงลึกขึ้นกับภาพยนตร์ และหนังสือเกี่ยวกับครูบางเรื่อง  เริ่มต้นกับ Goodbye Mr.Chips

Goodbye Mr.Chips

ภาพยนตร์ Goodbye Mr.Chips มีสร้างออกมาแล้วสองครั้ง ครั้งแรก เป็นแนวโรแมนติกดราม่า นำแสดงโดย โรเบิร์ต โดแนต และ เกรียร์ การ์สัน 

ครั้งที่สอง เป็นภาพยนตร์เพลง นำแสดงโดย ปีเตอร์ โอทูล และ เพทูลาร์ คลาร์ก 

Goodbye Mr.Chips เป็นภาพยนตร์เกี่ยวกับ ครูชิปส์ ที่อุทิศตนตลอดชีวิต กับความเป็นครู เป็นครูที่ดุในการเคี่ยวเข็ญความมีวินัยกับนักเรียน แต่ก็เป็นครูที่อบอุ่นที่นักเรียนรัก

เรื่องราวทั้งหมด เป็นเรื่องการรำลึกย้อนหลังถึงชีวิตของ ครูชิปส์ ในวันที่เปิดเทอมรับนักเรียนใหม่ ซึ่งครูชิปส์ไม่เคยขาดจะไปร่วมในพิธีรับนักเรียนเลย ตลอดชั่วชีวิต 58 ปีที่เป็นครูมา  

ในสายตาของคนทั่วไป ครูชิปส์ เป็นครูแก่อยู่คนเดียวอย่างเหงาๆ แต่จริงๆ แล้ว ครูชิปส์ เคยแต่งงานกับ แคทเทอรีน หญิงสาวอายุน้อยกว่าครูชิปส์มาก และเธอก็ได้เปลี่ยนครูชิปส์ ในบางส่วน ให้เป็นครู “มีชีวิตชีวาและน่ารักขึ้น” เธอก็เป็นที่รักของทุกคนในโรงเรียน

แต่ชีวิตคู่ของครูชิปส์ ก็สะดุดลงอย่างรวดเร็ว เมื่อแคทเทอรีน จากครูชิปส์ไป กับการคลอดลูกคนแรก ในเวอร์ชันแรกของภาพยนตร์ แต่ในเวอร์ชันที่สอง แคทเทอรีนจากครูชิปส์ไป จากการถูกถล่มด้วย จรวด วี-1 ของเยอรมันนาซี ในขณะที่เธอกำลังทำหน้าที่ร้องเพลงกล่อมขวัญทหารในฐานทัพอากาศอังกฤษ 

ในช่วงวาระใกล้วันสุดท้ายของชีวิต (ในเวอร์ชันแรกของภาพยนตร์) ครูชิปส์ ได้ยินเพื่อนครูบางคนที่มาเยี่ยมเขา พูดถึงเขาว่า “น่าสงสาร ที่ครูชิปส์ ไม่มีลูกชาย”   

ครูชิปส์ ตอบว่า  “แต่พวกคุณผิด  ผมมีสิ!  หลายพันคน....หลายพันคน....และทุกคน เป็น ผู้ชาย ...” 

เมื่อเปรียบเทียบภาพยนตร์ Goodbye Mr.Chips ทั้งสองเวอร์ชัน

เวอร์ชันแรก ได้รับความสำเร็จ เป็นหนึ่งในภาพยนตร์อยู่ในความทรงจำของผู้คนมากมายทั่วโลก ดารานำทั้งสอง คือ โรเบิร์ต โดแนต และเกรียร์ การ์สัน ได้รับรางวัลสำคัญในวงการภาพยนตร์ รวมทั้งรางวัลออสการ์ถึง 7 รางวัล

ส่วนเวอร์ชันสอง  ได้รับการต้อนรับโดยรวมน้อยกว่า เวอร์ชันแรก 

แต่ลำพังตัวแสดงนำ คือ ปีเตอร์ โอทูล และ เพทูลา คลาร์ก ได้รับคำชมว่า เป็นส่วนดีที่สุดของภาพยนตร์

Goodbye Mr.Chips ทั้งสองเวอร์ชัน สร้างจาก นวนิยายขนาดสั้นของ เจมส์ ฮิลตัน (James Hilton) โดยผู้เขียนกล่าวว่า ได้รับแรงบันดาลใจจากคุณครูและโรงเรียนแห่งหนึ่ง ที่เขาเคยเป็นลูกศิษย์และเล่าเรียนมาก่อน

เจมส์ ฮิลตัน มีผลงานเป็นนวนิยายและบทภาพยนตร์หลายเรื่อง สำหรับนวนิยาย เรื่องเด่นที่สุด มี 3 เรื่อง คือ (1) Goodbye Mr. Chips (2) Lost Horizon และ (3) Random Harvest 

Blackboard Jungle  

Blackboard Jungle ....เป็นภาพยนตร์ดราม่าเข้มข้น เกี่ยวกับ ครูและนักเรียนที่ “หัวแข็ง” “เกเร” “ไม่สนใจ ระเบียบวินัย”   

เกลน ฟอร์ด รับบทเป็น ริชาร์ เดดิเอร์ (Richard Dadier) ครูใหม่ในโรงเรียนที่มีปัญหาความไม่มีระเบียบวินัย ความรุนแรง ในย่านชุมชนแออัด

ครูริชาร์ด ต้องเผชิญกับความท้าทาย ความไม่เคารพในครูอาจารย์  และความรุนแรง ซึ่งลามไปถึงภรรยา ที่กำลังตั้งครรภ์ด้วย 

จนกระทั่งเมื่อถึงขั้นสุดท้าย ที่เริ่มเกิดความเปลี่ยนแปลงในด้านดีขึ้น จากนักเรียนที่เห็นความตั้งใจจริงของ ครูริชาร์ด และเมื่อภรรยาของครูริชาร์ด ที่ถูก “ปั่นหัว” โดยนักเรียน จนกระทั่งคลอดลูกก่อนกำหนด ก็เข้าใจและสนับสนุนให้ ริชาร์ด ทำหน้าที่เป็นครูต่อ ทั้งๆ ที่มีงานครูจากโรงเรียนที่ดีกว่ารออยู่ 

ในฉากสุดท้าย หลังเกิดความรุนแรงในชั้นจากการลอกข้อสอบของนักเรียนหัวโจกอย่างเปิดเผย นักเรียนส่วนใหญ่ ก็ช่วยครูริชาร์ด จัดการกับนักเรียนอันธพาล ครูริชาร์ดกับนักเรียนผิวดำ ต่างก็แสดงความตั้งใจเป็นสัญญาต่อกันว่า เทอมหน้า นักเรียน จะกลับมาเรียนต่อ ส่วนครูริชาร์ด ก็จะยังเป็นครูที่โรงเรียนนี้ต่อ

ภาพยนตร์ Blackboard Jungle สร้างจากนวนิยายชื่อเดียวกัน ของ อีแวน ฮันเตอร์ (Ewan Hunter) ซึ่งเขียนจากประสบการณ์ชีวิตจริงของเขา ที่เคยเป็นครูอยู่โรงเรียนอาชีวศึกษาแห่งหนึ่งในกรุงนิวยอร์ก

แต่ที่แตกต่างไปจากภาพยนตร์ Blackboard Jungle คือ ตัวละครในภาพยนตร์ตกลงใจเป็นครูต่อไป ทว่า ผู้เขียนคือ อีแวน ฮันเตอร์ ลาออกจากโรงเรียน เพื่อติดตามหาอาชีพที่เขารัก คือการเป็นนักเขียน และก็ประสบความสำเร็จ นอกเหนือไปจากการเป็นนักเขียนหนังสือขายดีหลายเล่ม ก็ยังเป็นนักเขียนบทภาพยนตร์ด้วย 

ทว่า ชื่อเสียงโด่งดังที่สุดของเขาต่อๆ มาก็คือ ภาพยนตร์ Blackboard Jungle ที่สร้างจากนวนิยายของเขา

สำหรับผู้เขียน ภาพจำที่ฝังใจเกี่ยวกับภาพยนตร์ Blackboard Jungle นอกเหนือไปจากเรื่องราวที่เข้มข้นและการใช้เพลง Rock Around The Clock ของ บีลล์ ฮาเลย์ ทั้งเปิดนำเรื่อง และปิดท้ายเรื่องแล้ว ก็คือ บทบาทของตัวละครนักเรียนผิวดำ ซึ่งในภาพยนตร์ ชื่อ มิลเลอร์ และมีบทบาทสำคัญทำให้ครูริชาร์ด ตัดสินใจอยู่สอนต่อที่โรงเรียน

ผู้รับบทเป็น มิลเลอร์ คือ ซิดนีย์ ปอยเทียร์ ผู้ซึ่งต่อมา ก็ได้รับบทบาทเป็นตัวเอกเต็มตัว ในภาพยนตร์เกี่ยวกับครู เรื่องดีที่สุดตลอดกาลเรื่องหนึ่ง คือ To sir, With Love 

To Sir, With Love 

To Sir, With Love  เป็นเรื่องของครูใหม่ผิวดำคนหนึ่ง ที่เข้าทำงานเป็นครู โดยหวังจะเป็นงานชั่วคราว เพื่อรอการตอบรับใบสมัครงานของเขาในฐานะวิศวกร 

ซิดนีย์ ปอยเทียร์  รับบทเป็น มาร์ก แทคเคอเรย์ ครูใหม่ในโรงเรียนมัธยมศึกษาแบบสหศึกษา ซึ่งมีปัญหาคล้ายกับใน Blackboard Jungle  แต่ในเรื่องนี้ ตัวครูเอง เผชิญกับปัญหาการเหยียดผิวซ้ำจากการเป็นครูใหม่ด้วย 

ภาพจำโดยทั่วไป ของภาพยนตร์เรื่องนี้ To Sir, With Love ก็คือเพลง To Sir, With Love โดย ลูลู่ (LuLu) ซึ่งแสดงเป็นหนึ่งในนักเรียนหญิงที่ ครูมาร์ก ต้องเผชิญ และเพลง To Sir, With Love  ก็กลายเป็นเพลงประจำตัว ของลูลู่ ถึงทุกวันนี้ 

สำหรับผู้เขียน นอกเหนือไปจากเรื่องราวที่ค่อนข้างเข้มข้น และเพลง To Sir, With Love ก็คือตัวซิดนีย์ ปอยเทียร์ ที่รับบทนำเต็มตัวได้อย่างยอดเยี่ยม และกลายเป็นภาพยนตร์ที่คอภาพยนตร์จะจำบทบาทเป็นตัวแสดงนำเต็มตัวของเขา

ภาพยนตร์ To Sir, With Love สร้างจากนวนิยายอัตชีวประวัติของผู้เขียน คือ อี.อาร์.บรีทเวต (E.R. Braithwatie)  นักเขียน, ครู, นักการทูต และนักบินอเมริกัน-อังกฤษ เชื้อสายกายอานา (ประเทศหนึ่งในอเมริกาใต้) 

ในระหว่างสงครามโลกครั้งที่สอง ฮี.อาร์.บรีทเวต เป็นนักบิน ในสังกัดกองทัพอากาศอังกฤษ 

หลังสงครามโลกครั้งที่สอง ในระหว่างรองานที่เขาตั้งใจ เขาเข้าทำงานในตำแหน่งครู ที่โรงเรียนในย่านชุมชนแออัดของลอนดอน   และนวนิยายอัตชีวประวัติของเขา ก็เขียนจากประสบการณ์ในช่วงทำงานที่โรงเรียน  ซึ่งมีปัญหาทั้งด้านสังคม และการเหยียดผิว 

ในฉากสุดท้ายของภาพยนตร์ ครูมาร์กตัดสินใจฉีกใบตอบรับการทำงานที่เขาได้สมัครไป เพื่อจะอยู่เป็นครูในโรงเรียนนี้ต่ออีก 

สวัสดีคุณครู 

ในการกล่าวถึงภาพยนตร์ไทยเกี่ยวกับครู ผู้เขียนจะไม่ลงรายละเอียดนัก เพราะส่วนใหญ่ ท่านผู้อ่านก็รู้จักกันดี

เริ่มต้นที่เรื่อง สวัสดีคุณครู  เป็นหนึ่งในภาพยนตร์เก่าแก่ที่สุดของไทย เกี่ยวกับ ครู เป็นภาพยนตร์ประเภทดราม่า สร้างจากบทประพันธ์ชื่อเดียวกันของ “พร น้ำเพชร” มี พันคำ เป็นผู้กำกับ  มี สุเชาว์ พงษ์วิไล แสดงเป็น ครูทิม มีดาราที่รู้จักกันร่วมแสดงมากมาย เช่น อดุลย์ ดุลยรัตน์, นัยนา ชีวานันท์, รัตนาภรณ์ อินทรกำแหง 

ภาพจำของภาพยนตร์เรื่อง สวัสดีคุณครู คือ เพลงสวัสดีคุณครู ของ วงชาตรี และก็เป็นภาพยนตร์เรื่องแรกของ จารุณี สุขสวัสดิ์ ซึ่งขณะแสดงเรื่อง สวัสดีคุณครู มีอายุ 15 ปี

แด่คุณครูด้วยดวงใจ

เป็นภาพยนตร์ไทยดราม่า ตลก โรแมนติก นำแสดงโดย จารุณี สุขสวัสดิ์ พร้อมพงศ์ นพฤทธิ์ ส. อาสนจินดา ไพโรจน์ ใจสิงห์ สร้างจากนวนิยายของ “แสงเทียน”  

ภาพจำของผู้เขียนเกี่ยวกับภาพยนตร์เรื่อง แด่คุณครูด้วยดวงใจ คือ เป็น ภาพยนตร์เกี่ยวกับครูที่ จารุณี สุขสวัสดิ์ รับบทนำเต็มตัว หลังจากเปิดตัวเป็นนักแสดงสมทบในภาพยนตร์ สวัสดีคุณครู

แต่ก่อนจะถึงภาพยนตร์ แด่คุณครูด้วยด้วยใจ จารุณี สุขสวัสดิ์ ก็ได้มีชื่อเสียงจาก ภาพยนตร์ฟอร์มใหญ่แล้ว ดังเช่น บ้านทรายทอง, พจมาน สว่างวงศ์ และลูกสาวกำนัน 

แก่นของภาพยนตร์ แด่คุณครูด้วยดวงใจ คือ การอุทิศตนของ จารุณี สุขสวัสดิ์ ในบทของ ครูนวลจันทร์ สร้างโรงเรียนสำหรับนักเรียน และชาวบ้านยากจน ที่อำเภอปากช่อง 

เรื่องจบลงด้วย บรรยากาศซึมเศร้า เพราะครูนวลจันทร์ ล้มป่วยด้วยโรคมะเร็งในเม็ดโลหิตขาว และถ้าไม่ไปรับการรักษาอย่างถูกทาง ก็จะมีชีวิตอยู่อีกไม่เกินหกเดือน 

ครูบ้านนอก

ครูบ้านนอก เป็นภาพยนตร์ดราม่า สร้างจากเรื่องและบทภาพยนตร์ โดย คำหมาน คนใด มีชื่อจริงว่า สมพงษ์ พละสูรย์ ผู้คลุกคลีกับวงการศึกษา โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การศึกษาในชนบท ซึ่งต้องเผชิญกับปัญหามากมาย จากทั้งความพยายามของครู ที่จะช่วยให้เด็กชนบท ได้รู้หนังสือ แต่ก็ต้องเผชิญกับการคุกคามถึงชีวิต จากอิทธิพลของ นายทุน ลักลอบตัดต้นไม้ในป่า 

ฉากของเรื่องคือ โรงเรียนบ้านหนองหมาว้อ ในดินแดนทุรกันดารที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

ปิยะ ตระกูลราษฎร์ รับบทเป็น ครูปิยะ ที่อุทิศตนให้กับการเป็นครูในชนบท หลังจากที่ได้เห็นนิทรรศการ ชีวิตชาวอีสาน ก็สมัครเข้ารับราชการครู วาสนา สิทธิเวช รับบทเป็น ครูดวงดาว ทำเงินในการออกฉายได้ถึง 9 ล้านบาท ซึ่งเป็นประวัติการณ์ในยุคสมัยนั้น

หลังภาพยนตร์ ครูบ้านนอก เป็นเวลา 32 ปี สุรสีห์ พาธรรม ผู้กำกับภาพยนตร์ ครูบ้านนอก ได้นำมาสร้างใหม่ ในชื่อ “ครูบ้านนอก บ้านหนองฮีใหญ่”  

ครูจันทร์แรม ประทีปแห่งแม่น้ำสาย 

ภาพยนตร์ ครูจันทร์แรมประทีปแห่งแม่น้ำสาย เป็นภาพยนตร์สร้างจากเรื่องของ ครูจันทร์แรม ศิริคำฟู เขียน ปรุงแต่งเค้าโครงจาก เรื่องจริงโดย “รพีพร” และกำกับโดย “พันคำ”  

จินตหรา สุขพัฒน์ รับบทเป็น ครูจันทร์แรม ผู้จบการศึกษาเพียงประถมศึกษาปีที่ 4 ได้อุทิศชีวิตเพื่อการเป็นครู ให้นักเรียนยากจนและชาวเขา ที่ไม่รู้หนังสือ ที่หมู่บ้านถ้ำผาจม จ.เชียงราย ซึ่งชาวบ้านนิยมส่งลูกสาวตั้งแต่ยังเป็นเด็กเข้ากรุงเทพฯ

ครูจันทร์แรม ได้รับการสนับสนุนจากคุณพ่อ โดยให้ใช้บ้านเป็นที่เปิดโรงเรียนสอน ทั้งๆ ที่มีฐานะยากจน

ครูจันทร์แรม ต้องเผชิญกับนายทุนที่ไปกว้านซื้อเด็กผู้หญิง และถูกกล่าวหาว่า ตั้งโรงเรียนเถื่อน แถมตัวเธอเอง ก็ไม่มีวุฒิครู 

แต่ในที่สุด ความดี และความตั้งใจจริงของ ครูจันทร์แรม ก็ชนะอุปสรรคต่างๆ และได้รับการยกย่องเป็น “บุคคลตัวอย่าง” แห่งวงการศึกษา 

ครูจันทร์แรม ประทีปแห่งแม่น้ำสาย เป็นภาพยนตร์เกี่ยวกับครู ที่ให้ความรู้สึก “Feel Good” และเป็นหนึ่งในภาพยนตร์ไทยที่ยังออกฉายในสื่อโทรทัศน์อยู่บ่อยๆ 

ไอฟาย...แต๊งกิ้ว...เลิฟยู้

ภาพยนตร์เรื่องนี้ แตกต่างไปจากภาพยนตร์เกี่ยวกับครูโดยทั่วไป  เป็นเรื่องของ ครูหรือติวเตอร์เพลง รับบทโดย ปรีชญา พงษ์ธนานิกร สอนภาษาอังกฤษแบบฟรีแลนซ์ โดยมี ซันนี่ สุวรรณเมธานนท์ ที่อกหัก เพราะแฟนของเขาจะเดินทางไปทำงานที่สหรัฐอเมริกา ซันนี่ซึ่งไม่เก่งภาษาอังกฤษ จึงจ้างติวเตอร์เพลงให้เป็นติวเตอร์ภาษาอังกฤษให้เขา เพื่อที่เขาจะได้ผ่านการคัดเลือกของบริษัท ให้เขาได้เดินทางไปสหรัฐอเมริกาตามแฟน 

ผู้เขียนคัดเลือกมาเขียน ให้ลงลึกขึ้น เพราะประทับใจในความสามารถของนักแสดงรุ่นใหม่ และก็เพราะภาพยนตร์เรื่องนี้ เป็นภาพยนตร์เกี่ยวกับครู ที่ผู้เขียนรู้สึกว่า เป็นภาพยนตร์ทำให้เกิดความรู้สึก “Feel Good” อีกเรื่องหนึ่งเกี่ยวกับครู ที่มิใช่ครูตามรูปแบบ 

ทำอะไรดี ในวันครู

อย่างแน่นอน สำหรับสถาบันการศึกษา ประเพณีไหว้ครู ก็ยังเป็นประเพณีที่ศักดิ์สิทธิ์ และงดงาม

สำหรับผู้เขียน ก็ตั้งใจจะโทรศัพท์ ไปสวัสดีคุณครู หาภาพยนตร์เกี่ยวกับ ครู มาดู และหาหนังสือเกี่ยวกับครูมาอ่านอีก

เช่น ภาพยนตร์ Goodbye Mr.Chips

หนังสือ ก็เป็น Goodbye Mr.Chips

เช่นเดียวกับภาพยนตร์ เพราะว่า อ่านหนังสือ จะได้ “สิ่งใหม่ ทุกครั้งที่อ่าน”  

แล้วท่านผู้อ่านล่ะครับ?

ตั้งใจทำอะไรเป็นพิเศษ ในวันครู? 

มีภาพยนตร์เรื่องไหน เกี่ยวกับครู ที่ท่านชอบเป็นพิเศษ?

และหนังสือล่ะครับ?