มอง-มุม-ฉาก ช่วยฆาตกรรม ใน "Anatomy of a Fall" หนึ่งใน The Best Films of the Year 2023...
ก่อนไปดูหนัง เราลองมามองโปสเตอร์หลักของหนัง "Anatomy of a Fall" ที่ใช้โปรโมตเรื่องนี้ ชื่อเรื่อง ยืนเรียงแนวดิ่งแบบ vertical สลับหัวหาง แบบพีระมิดกลับหัว - มีสามตัวละคร แบบ คนหนึ่งนอนราบ อีกสอง ยืนมอง ทำมุมสามเหลี่ยม triangle (ที่มักใช้ในหนังมายาวนาน อย่างน้อย ก็ Jules and Jim ของ ฟรังซัวส์ ทรุฟโฟต์ ปี 1962)
ภาพรายละเอียด มีรอยเลือดคล้าย "มีด" บนโพลนหิมะสีขาว แถมภาพทั้งหมด ถูกจับมองในมุม bird's-eye view ... นี่คือการคิดเล่นกับ มุมต่างๆ และตำแหน่งที่แตกต่างกันไป เพื่อสื่อถึงคอนเซปต์ของหนัง
ฉะนั้น - เพื่อให้ตรงตาม "เจตนา" ของเรื่อง ผมจะไม่เอ่ยชื่อทีมงานใดๆ สักคน (เพื่อไม่ชี้นำว่า คนนั้นเป็นเฟมินิสต์ คนโน้นชอบประชานิยม คนนี้เผด็จการ)...แต่จะขอเอ่ยหลักว่า ตัวเอก คือ ซานดรา
...
ซานดรา เป็นหญิงสาวที่แต่งงานกับสามีชาวฝรั่งเศส เคยอยู่ในอังกฤษ แต่ย้ายมาที่ถิ่นฐานฝ่ายชายเพราะเหตุผลบางอย่าง
ความสำคัญของหนังอยู่ต้นเรื่องเลย มีนักศึกษาสาวหน้าตาดี มาขอสัมภาษณ์เธอซึ่งเป็นนักเขียนนิยายที่ประสบความสำเร็จ แต่ในวันสัมภาษณ์ - สามีเธอเปิดเพลงดังลั่นบ้าน ไม่ใช่แค่เธอกับคนมาสัมภาษณ์ จะอึดอัด คุยกันไม่ได้ คนดูในโรงก็รำคาญ เพราะเพลงมีความ "ตึงตัง" และ "ตึงเครียด"
การสนทนาลงเครื่องบันทึกคือ ไอโฟน จึงถูกยกเลิก เลื่อนออกไป - หลังจากฉากนี้ไม่นาน สามีเธอ นอนตายอยู่หน้าบ้าน แบบไม่ได้มีเลือดท่วมร่างอะไรมากนัก
สันนิษฐานได้หยาบๆ ว่า เขาน่าจะหล่นร่วงมาจากชั้นสองของบ้าน และกระแทกกับอะไรสักอย่าง ก่อนเสียชีวิต
ผัวตายก็เศร้าพออยู่แล้ว แต่ที่น่าสลดเข้าไปอีกคือ ซานดรา "โดนลากไส้" โดยผู้คนว่า เธอฆาตกรรมสามี สิ่งที่สนับสนุนความคิดนั้นที่ดูมีน้ำหนักก็คือ คลิปการทะเลาะกันรุนแรงของเธอกับสามี ที่จบด้วยการปาแก้ว ทุ่มกรอบรูป และทำร้ายร่างกายแบบฟกช้ำ - ในระดับหนึ่ง
ทนายความบอกว่าเธอฆ่าผัว, ลูกชายก็เคลือบแคลง สงสัยแม่, นักข่าวก็รายงานกันไปไกล แต่มองในด้านลบแทบทั้งหมด
ยังไม่จบนะครับ - แพทย์ประจำตัวสามี ก็มาขึ้นศาลและชี้นำว่า เธอน่าจะเป็นฆาตกร มากกว่าผู้บริสุทธิ์ (โดยบอกว่า ผัวเธอมาบ่นบ่อยๆ ถึงปัญหาชีวิตคู่)
แม่เธอ เพื่อนเธอ ทนายความ เพื่อนเก่า ลูกชาย กับประชาชน และสื่อมวลชน "ตีความเรื่องนี้" ไปสารพัด ซึ่ง "เชื่อ" มากกว่า "ไม่เชื่อ" ว่าเธอคือ ฆาตกร!
...
ผมจะไม่บอกว่าใครฆ่า - แต่ฉากสำคัญ ของหนังอยู่ที่การว่าความในชั้นศาล เราจะเห็น "ตำแหน่ง" การนั่งของตัวละครต่างๆ อยู่คนละด้าน และคนละมุม
ทุกคนพูดในมุมตัวเอง แม้แต่ทนายความ ก็เปลี่ยนมุมไปเรื่อยๆ ระหว่างซักต้อน "ระดับความสูงต่ำ" การนั่งในศาล ก็ต่างกัน มันทำ มุม ฉาก เหลี่ยม กับสายตาคนดู ตลอดเวลา
ที่เจ็บปวดเข้าไปอีกก็คือ กล้องบังคับสายตาคนดู ให้กลายเป็น "ศาลเตี้ย" ไปอีกมุม บางเวลา คนดูย้ายจาก ผู้ชม ไปเป็น อัยการ เสียเอง
หนังเสนอกับเราว่า โลกของเรา มีคติ มายา ในมุมต่างๆ ของตัวเอง อยู่ที่เรา มองในฉากทัศน์อย่างไร ยืนอยู่มุมของอะไร และอ่านมันในตำแหน่งอะไร
ไม่สำคัญด้วยว่า ใครผิดหรือถูก เพราะเราต่างมี "เครื่องมือในการตัดสิน" ที่ต่างกัน เช่น การศึกษา, ประสบการณ์ชีวิต, งานที่ทำ หรือ มุม ฉาก ที่เรายืนในชีวิต
ความสำคัญ จึงอาจไม่ได้อยู่ที่ใครตาย และใครฆ่า? แต่อยู่ที่ ใครมองเรื่องราวแบบหนึ่งอย่างไร เมื่อมันเกิดขึ้น มีมุมเฟมินิสต์ (นักศึกษาสาว) มีมุมอธิปไตย (ทนายความ) มีมุมศาลเตี้ย (คนดู)
...
ผมเพลิดเพลินกับบทหนังสองชั่วโมงครึ่ง ซึ่งคนเขียนมีความละเอียด (subtle) ในความเป็นหนัง murder สายฆาตกรรม ดูจบแล้ว เข้าไปอ่านคอมเมนต์ในออนไลน์ หรือแม้แต่ในกลุ่ม
บางคนบอก นี่คือหนัง thriller บ้างก็ว่า courtroom สมัยใหม่ - ที่เหลือบอกว่า crime...เห็นไหมว่า มาดูด้วยกันแท้ๆ ยังถกเถียงแตกต่างมุมว่า มันคือหนังในกลุ่มอะไร? แต่มันจำเป็นด้วยหรือ? ที่ต้องหาหัวโขน มาสวมแนวหนัง?
มอง มุม ฉาก แบบรอบด้านแล้ว คนไม่ใช่ทนายความแบบผม ขอตัดสินว่า Anatomy of a Fall คือหนึ่งใน The Best Films of the Year 2023 อย่างจริงแท้ที่สุด!
อ่านบทความ "นันทขว้าง สิรสุนทร" เพิ่มเติม :
...