ส่องความพิเศษ "สถานีสนามไชย" สถานีหนึ่งเดียวบนเกาะรัตนโกสินทร์

อีกไม่กี่วันข้างหน้าการรอคอยก็จะสิ้นสุด เตรียมเปิดให้ใช้บริการ "สถานีสนามไชย" ที่ขนานนามว่า "สถานีรถไฟฟ้าที่สวยสุดของประเทศไทย" ความพิเศษของสถานีแห่งนี้มีอะไรบ้าง ทีมข่าวเฉพาะกิจไทยรัฐออนไลน์จะพาคุณผู้อ่านไปสัมผัสก่อนที่จะมีการเปิดใช้จริง ...

แม้จะเป็นเพียงสถานีรถไฟฟ้าใต้ดิน แต่ก็เป็นสถานที่ที่พิเศษได้ หลายๆ ประเทศมีการตั้งชื่อและตกแต่งสถานีให้สอดคล้องกับสถานที่สำคัญที่อยู่ใกล้เคียง อาทิ สถานีพระราชวังคยองบกกุง ที่ประเทศเกาหลีใต้ ... เสมือนการเชื่อมต่อทางความรู้สึกให้สัมผัสถึงความเป็นมาของสถานที่แห่งนั้น กลายเป็นอีกหมุดหมายที่นักท่องเที่ยวต้องมาถ่ายรูปเก็บเป็นที่ระลึกสักครั้ง และ "สถานีสนามไชย" ก็เป็นอีกแห่งหนึ่งที่ห้ามพลาด

"สถานีสนามไชย" (Sanam Chai Station) เป็น 1 ใน 4 สถานีใต้ดินที่มีความสวยงามเชิงวัฒนธรรม (อีก 3 สถานี คือ สถานีวัดมังกร สถานีอิสรภาพ สถานีสามยอด) โดยอยู่ในโครงการรถไฟฟ้าสายเฉลิมรัชมงคล (สายสีน้ำเงิน) ส่วนต่อขยาย ช่วงหัวลำโพง-บางแค (ระยะทาง 15.9 กิโลเมตร แบ่งเป็น ทางวิ่งอุโมงค์คู่รางเดี่ยว ช่วงหัวลำโพง-ท่าพระ ระยะทาง 5.4 กิโลเมตร มีสถานีใต้ดิน 4 สถานี และทางวิ่งยกระดับในช่วงท่าพระ-บางแค ระยะทาง 10.5 กิโลเมตร มีสถานียกระดับ 7 สถานี) ตั้งอยู่บริเวณถนนสนามไชย ด้านทิศเหนือของแยกสะพานเจริญรัช 31 หรือ ปากคลองตลาด ตัดกับถนนพระพิพิธ จนถึงถนนสนามไชยตัดกับถนนราชินี บริเวณคลองคูเมืองเดิม มีพื้นที่สถานียาว 270 เมตร

มีทางเข้า-ออกสถานี 5 จุด โดยแบ่งเป็น

1.โรงเรียนวัดราชบพิธ สนามยิงปืน กรมรักษาดินแดน
2.หลังสถานีตำรวจนครบาลพระราชวัง ท่าปล่อยรถประจำทางสาย 12
3.อาคารสำนักงานสถาบันพิพิธภัณฑ์การเรียนรู้แห่งชาติ หรือ มิวเซียมสยาม
4.โรงเรียนราชินี หน้าสถานีตำรวจนครบาลพระราชวัง
5.ปากคลองตลาด ถนนราชินี

ซึ่งความพิเศษแรกของสถานีสนามไชย คือ เป็นสถานีแห่งเดียวที่บริเวณทางขึ้น-ลงมีการตัดหลังคาป้องกันแดดและฝนออก เพื่อไม่ให้บดบังทัศนียภาพของมิวเซียมสยาม โดยจุดทางเข้า-ออกสถานีแห่งนี้อยู่ด้านหน้าอาคารพอดิบพอดี

ความพิเศษที่สองของสถานีสนามไชย คือ เป็นสถานีรถไฟฟ้าสุดท้ายของเส้นทาง ก่อนมุดลอดใต้อุโมงค์ข้ามแม่น้ำเจ้าพระยา โดยมีการขุดเจาะอุโมงค์ลอดใต้แม่น้ำเจ้าพระยาความยาวประมาณ 2.6 กิโลเมตร ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 6 เมตร โดยใช้กลวิธีขุดเจาะด้วยเครื่องขุดเจาะ เพื่อไปยังสถานีอิสรภาพ บริเวณซอยอิสรภาพ 23 ซึ่งเป็นสถานีรถไฟใต้ดินแห่งแรกของฝั่งธนบุรี

เพิ่มเกร็ดเล็กๆ สักนิด แต่เดิมนั้น แม่น้ำเจ้าพระยามีลักษณะคดเคี้ยว จึงมีการขุดคลองลัดหลายช่วงเพื่อช่วยลดระยะการเดินเรือ และในสมัยพระไชยราชาธิราชได้มีการขุดคลองลัดบางกอกจากคลองบางกอกน้อยถึงคลองบางกอกใหญ่ ส่งผลให้พื้นที่เปลี่ยนจากแผ่นดินเดียวแยกเป็น 2 ผืน มีแม่น้ำเจ้าพระยาผ่ากลางดังปัจจุบัน

และความพิเศษที่สามของสถานีสนามไชย ก็คือ เป็นสถานีรถไฟฟ้าแห่งเดียวที่มีตัวสถานีอยู่ใจกลางพื้นที่ชั้นในของเกาะรัตนโกสินทร์ (เขตกำแพงเมืองเก่า สมัยกรุงธนบุรี) ภายในขอบเขตระหว่างแม่น้ำเจ้าพระยากับคลองคูเมืองเดิม ที่ตั้งของพระบรมมหาราชวัง

ด้วยความพิเศษนี้ จึงทำให้การตกแต่งในส่วนของชั้นออกบัตรโดยสารของสถานีสนามไชยเป็นไปตามหลักสถาปัตยกรรมสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น ซึ่งออกแบบโดย รศ.ดร.ภิญโญ สุวรรณคีรี ศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์ โดยต้องการให้ผู้โดยสารที่เข้ามาใช้บริการรู้สึกเหมือนเดินเข้ามาในท้องพระโรงในสมัยรัตนโกสินทร์ พื้นและผนังมีการจำลองมาจากกำแพงเมือง ประดับด้วยเสาเสมาของพระบรมมหาราชวัง

จากความวิจิตรปราณีตในการออกแบบ ทั้งลายกระเบื้องดอกพิกุล การประดับด้วยเสาสดุมภ์ หรือแม้แต่การประดับปลายเสาด้วยบัวจงกลปิดทองคำเปลว จึงทำให้สถานีสนามไชยแห่งนี้ ถูกขนานนามว่า "สถานีรถไฟฟ้าที่สวยที่สุดในประเทศไทย"

แต่กว่าจะออกมางดงามอย่างที่เห็นนั้น ก็ไม่ได้ก่อสร้างกันได้ง่ายๆ

อย่างที่บอกว่า สถานีสนามไชยมีตัวสถานีอยู่ใจกลางพื้นที่ชั้นในของเกาะรัตนโกสินทร์ ดังนั้น การจะก่อสร้างจึงต้องมีการวางแผนกันอยู่นาน ต้องมีการสำรวจพื้นที่กันหลายเดือนเพื่อป้องกันไม่ให้มีการกระทบต่อโบราณสถานสำคัญใกล้เคียง โดยเฉพาะพระบรมมหาราชวัง ที่อยู่ห่างเพียงไม่กี่ร้อยเมตร และเพื่อรักษาทัศนียภาพของเมืองและเพื่อลดผลกระทบในระหว่างการก่อสร้าง จึงจำเป็นต้องเลือกวิธีการก่อสร้างเส้นทางแบบไม่เปิดหน้าดิน

และจากการขุดสำรวจนี้เอง ทำให้พบโบราณสถานลักษณะคล้ายฐานรากของพระราชวังเดิมในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น รวมถึงโบราณวัตถุจำนวนมาก อาทิ ถ้วยชามกระเบื้องดินเผา คาดว่าเป็นช่วงพุทธศตวรรษที่ 24-25 ตุ๊กตาดินเผา เหรียญโลหะในสมัยรัชกาลที่ 4-5 กระดูกโครงม้าสภาพสมบูรณ์ เปลือกหอยมุก ฯลฯ โดยการรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทย (รฟม.) และบริษัท ช.การช่าง จำกัด (มหาชน) ผู้รับจ้างงานโยธา ได้ส่งมอบวัตถุโบราณดังกล่าวให้กับกรมศิลปากรและมิวเซียมสยามเพื่อนำไปสืบหาที่มาและเก็บรักษาต่อไป

สำหรับรูปแบบของสถานีสนามไชยนั้น เป็นชานชาลาแบบเกาะกลาง (Station with Central Platform) แบ่งเป็นทั้งหมด 5 ชั้น คือ

- ชั้น G ระดับถนน
- ชั้น B1 ทางเดินระหว่างชั้นระดับถนนกับชั้นขายตั๋วโดยสาร
- ชั้น B2 ชั้นออกบัตรโดยสาร
- ชั้น B3 ทางเดินระหว่างชั้นขายบัตรโดยสารกับชั้นชานลาลา
- ชั้น B4 ชานชาลา

และในชั้น B1 นั้น จะมีการนำวัตถุโบราณบางส่วนมาจัดแสดงนิทรรศการให้ผู้โดยสารที่มาใช้บริการได้ชมก่อนจะลงไปยังพื้นที่ของสถานี

คนไทยใช้รถไฟฟ้าเพิ่มขึ้น รถโดยสารสาธารณะลดลง

จากการคาดการณ์ปริมาณผู้ใช้บริการรถไฟฟ้ากรณีมีโครงการตามแผนแม่บทระบบขนส่งมวลชนทางรางในเขตกรุงเทพฯ และปริมณฑล พบว่า มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นต่อเนื่องทุกปี ซึ่งปี 2561 รถไฟฟ้าสายเฉลิมรัชมงคล (สายสีน้ำเงิน) มีผู้ใช้บริการเฉลี่ยประมาณ 3.07 แสนคน-เที่ยวต่อวัน รายได้ค่าโดยสารเฉลี่ยต่อวัน 7.89 ล้านบาท (เดือนกรกฎาคม 2547 (เดือนแรกของการเปิดให้บริการ) มีจำนวน 217,000 คน-เที่ยว/วัน) และปริมาณผู้โดยสารรถไฟฟ้าโดยรวมในปี 2562 อาจเพิ่มขึ้นประมาณ 4,384,000 คน-เที่ยว/วัน เป็น 7,680,000 คน-เที่ยว/วัน ในปี 2572 ขณะที่ ผู้ใช้บริการรถโดยสารสาธารณะ (ขสมก.) มีแนวโน้มลดลงต่อเนื่อง เฉลี่ยร้อยละ 6.14 ต่อปี

หากคุณผู้อ่านชอบท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์และทัวร์เกาะรัตนโกสินทร์ แนะนำว่า ให้มาลงที่สถานีแห่งนี้ เพราะมีสถานที่สำคัญหลายแห่งอยู่รายล้อม ทั้งพระบรมมหาราชวัง วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร (ชาวบ้านเรียกสั้นๆ ว่า "วัดโพธิ์") มิวเซียมสยาม สวนสราญรมย์ ปากคลองตลาด ท่าเตียน ฯลฯ ซึ่งสถานีสนามไชยจะเปิดให้บริการอย่างเป็นทางการในเดือนกันยายน 2562

… Next Station "สถานีสนามไชย"

ทีมข่าวเฉพาะกิจไทยรัฐออนไลน์ รายงาน