ไม่ได้มีแค่ 'เม จีระนันท์' ไขปมลึกอัพอึ๋มหวิดตาย เฉลยตัวการแท้จริง เกิดในห้องผ่าตัด

เม จีระนันท์ กิจประสาน อดีตนักร้องค่ายอาร์เอส ออกมาตีแผ่เรื่องราวสุดปวดร้าวใจ จนเกือบต้องแลกชีวิตจากการทำหน้าอกเพิ่มไซส์ที่เกาหลีใต้ และขณะนี้กำลังอยู่ระหว่างการฟ้องร้องคู่กรณี เพราะที่ผ่านมาไร้การเยียวยา กรณีของเม สร้างความตระหนักให้กับผู้ที่คิดจะทำศัลยกรรมหน้าอก พึงระวังว่าใต้ความสวยงามที่คาดหวังอาจมีภัยอันตรายร้ายซ่อนอยู่

ทั้งนี้ปฏิเสธไม่ได้ว่า ปัจจุบันคนไทย นิยมศัลยกรรมหน้าอกกันมากขึ้น แล้วจะมีวิธีการป้องกันไม่ให้เกิดอันตรายถึงชีวิตหลังผ่าตัดเช่นเม การผ่าเต้านมแล้วเกิดเลือดออก ติดเชื้อ สาเหตุแท้จริงคืออะไร มาดูคำอธิบายเชิงลึกให้หายสงสัยจาก นายแพทย์วิษณุ โล่ห์สิริวัฒน์ หรือ คุณหมอบัว ซึ่งได้รับวุฒิบัตร ศัลยกรรม และศัลยกรรมตกแต่ง จากศิริราช

จากนั้นศึกษาเฉพาะทาง เต้านม และเสริมสร้างเต้านมจาก เมืองมิลาน ประเทศอิตาลี กว่า 4 ปี ปัจจุบันเป็นอาจารย์ประจำคณะแพทยศาสตร์ ศิริราชพยาบาล และเจ้าของเพจ "เพื่อสองเต้าที่เท่ากัน by Dr Bua" ให้ความรู้ประชาชนเกี่ยวกับเต้านม สมาคมศัลยแพทย์ตกแต่งแห่งประเทศไทย

โดย นายแพทย์วิษณุเริ่มอธิบายถึง สาเหตุเลือดออกหลังผ่าตัดว่าเกิดจาก 3 ปัจจัย ดังนี้
1) การห้ามเลือดระหว่างผ่าตัดไม่สมบูรณ์ ซึ่งจะเกี่ยวข้องกับเทคนิคการผ่าตัด เช่น เลาะเนื้อเยื่อไม่ชัด ช้ำมาก ไม่ได้จี้ หรือผูกเส้นเลือด เพื่อหยุดเลือดอย่างสมบูรณ์ หรือหลังผ่าตัดดูแลไม่เหมาะสม เช่น ได้รับการนวด ขยับ หรือกระแทกอย่างรุนแรง

2) ปัจจัยในการแข็งตัวของเลือดลดลง เช่น ได้รับยาบางอย่าง ที่พบบ่อยก็ แอสไพริน ยากันเลือดแข็ง หรือยาสมุนไพร ยาบำรุงวิตามินบางชนิดที่ไม่ทราบสรรพคุณชัดเจน

3) มีภาวะเลือดออกง่ายเป็นทุนเดิม อันนี้ขึ้นอยู่กับโรคประจำตัว เช่น โรคตับ โรคไต หรือ โรคเลือด ทั้งเม็ดเลือดแดงเม็ดเลือดขาวและเกล็ดเลือด

ทั้งนี้วิธีป้องกันไม่ให้เลือดออกหลังการผ่าตัด นายแพทย์วิษณุ ผู้มากประสบการณ์กว่า 10 ปี ชี้แจง สิ่งแรก คือ เทคนิคผ่าตัดต้องดี ปลอดภัย เรียกว่า เลาะเป็นชั้นๆ ชัดเจน ไม่ใช่การฉีก โดยยกตัวอย่างง่ายๆ เหมือนเวลาเห็นเชฟญี่ปุ่น เตรียม ซูชิ ฝีดาบต้องคม ชัด นิ่ง ดังนั้นต้องเลือกศัลยแพทย์ตกแต่ง ที่ไว้ใจได้ ส่วนสถานที่การผ่าตัดก็ต้องเลือกที่เหมาะสม หลังการผ่าตัด คนไข้ก็ต้องปฏิบัติตนที่ดี บางรายอาจใส่เสื้อใน หรือรัดกระชับให้เรียบร้อย อย่าเพิ่งรีบทำกิจกรรมหนักๆ ทั้งนี้การดูแลหลังผ่าตัดอาจแตกต่างกัน ขึ้นกับศัลยแพทย์และคนไข้ด้วย

คนไข้ ต้องระวังไม่รับประทานยาอะไรที่เกินเลยกว่าแพทย์สั่ง ถึงแพทย์ท่านอื่นสั่ง ต้องบอกศัลยแพทย์ที่เป็นผู้ผ่าตัดทุกอย่าง หรือ บางทียาบำรุงที่ไปซื้อมาทานเองทั้งก่อนและหลังผ่าตัดก็ต้องระวังด้วย และก่อนผ่าตัด ควรดูแลสุขภาพให้ดี หากเคยผ่าตัดมาก่อน ควรนำประวัติการผ่าตัด การดมยาสลบ หรือการฉีดยาชาครั้งก่อนว่ามีปฏิกิริยาอย่างไร เคยแพ้ยาตัวไหนบ้าง

หากเป็นการผ่าตัดครั้งแรกควรมีการตรวจร่างกายอย่างละเอียด อย่างน้อยควรมีการตรวจเลือดและเอกซเรย์ปอด หากมีความเสี่ยงอาจต้องตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ หรือตรวจแล็บอย่างอื่นเพิ่มเติมด้วย หรือถ้ามีโรคประจำตัวต้องแจ้งให้แพทย์ ถ้าไม่เคยตรวจร่างกาย ต้องตรวจให้ละเอียดก่อน เพราะศัลยกรรมหน้าอกถือเป็นการผ่าตัดใหญ่ แต่ขึ้นชื่อว่าการผ่าตัด อย่างไรก็มีโอกาสเลือดออกแล้วโดยทั่วไปจะพบได้ มากหรือน้อยขึ้นกับชนิดของการผ่าตัด

“ยาที่มีส่วนประกอบของสเตียรอยด์ หรือยากันเลือดแข็งรวมทั้งวิตามิน หรือยาสมุนไพร และการสูบบุหรี่ อาจมีผลต่อการแข็งตัวของเลือด การคั่งน้ำเหลือง หรือการบวมของบาดแผล ต้องหยุดนานเท่าไหร่ขึ้นอยู่กับชนิดของยา โดยทั่วไปเพื่อความปลอดภัยแนะนำให้หยุดไม่ต่ำกว่า 3 สัปดาห์

การทำศัลยกรรมเสริมหน้าอกต้องมีการใส่ถุงเต้านมเทียมซึ่งร่างกายจะถือเป็นสิ่งแปลกปลอมทำให้มีโอกาสเกิดปฏิกิริยาได้มากกว่าการผ่าตัดปกติ ดังนั้นผู้ที่มีโรคเลือด โรคตับ โรคไต ต้องระวังรวมทั้งการผ่าตัดต้องให้ยาดมสลบ ซึ่งปัจจุบันแนะนำให้ทำโดยวิธีที่มีวิสัญญีแพทย์ หรือวิสัญญีพยาบาลเป็นผู้ดูแล ดังนั้นผู้ที่เป็นโรคปอด หรือโรคเกี่ยวกับเนื้อเยื่อต่างๆ ต้องระวังเช่นกันด้วย” นายแพทย์วิษณุกล่าว

สำหรับการใส่สายเดรนหลังผ่าตัดเพื่อ 2 จุดประสงค์ คือ ตรวจป้องกัน (Prophylactic purpose) เพื่อระบายเลือดและน้ำเหลืองที่อาจเกิดขึ้น (blood / seroma)
และ เพื่อระบายรักษา (Therapeutic purpose) เมื่อมีการสะสมของ เลือด น้ำเหลือง หนอง ที่ต้องระบาย การใส่สายเดรนนานกี่วันนั้น นายแพทย์วิษณุตอบข้อซักถามนี้กับทีมข่าวฯ ว่า 

หากใส่เพื่อป้องกัน มักใส่ไม่เกิน 2-3 วัน แต่หากใส่เพื่อรักษาภาวะแทรกซ้อนก็ต้องใส่จนกระทั่งหายจากภาวะแทรกซ้อนนั้นๆ ทั้งนี้การผ่าตัดเต้านม ท่อระบายมักใส่เพื่อจุดประสงค์แรกที่อาจเกิดขึ้น แต่ปัจจุบันการใช้ท่อระบายเพื่อป้องกัน อาจไม่มีความจำเป็น หากการผ่าตัดเป็นไปด้วยดี ไม่มีปัญหา เพราะการใส่ท่อระบายมีทั้งข้อดี ข้อเสีย

“ข้อดี คือ เป็นการระบายน้ำเลือดและน้ำเหลืองจากโพรงภายใน แต่ข้อเสีย คือ อาจเป็นทางให้เชื้อโรคเข้า และเกิดการเจ็บปวดได้ หากดูแลไม่ดี ดังนั้นการใส่สายเดรน ใส่เฉพาะกรณีที่จำเป็น หากเป็นการผ่าตัดที่โอกาสเกิดเลือดค้าง หรือน้ำเหลืองน้อย คนไข้แข็งแรงดี อาจไม่มีความจำเป็นต้องใส่สายเดรน หรือหากใส่ก็ให้นำออกให้เร็วที่สุด เมื่อไม่มีข้อบ่งชี้ ดังนั้นจะใส่สายเดรนหรือไม่นั้น ขึ้นอยู่กับการพิจารณาความจำเป็นของศัลยแพทย์เป็นหลัก” นายแพทย์ผู้เชี่ยวชาญให้เหตุผล

ทำไมภาวะเลือดออกถึงติดเชื้อง่าย ? ซึ่งเป็นอีกคำถามที่สังคมสงสัยกันอย่างมาก นั่นเป็นเพราะการเกิดภาวะเลือดออก จะเกิดการคั่งของก้อนเลือด (Hematoma) และเลือดมีการสลายตัว เป็นสารเหลว และตะกอน ซึ่งเป็นสารที่เชื้อโรคต่างๆ ชอบมาก เหมือนเป็นอาหารอันอร่อยของพวกแบคทีเรียทีเดียว

สำหรับสาเหตุของการติดเชื้อ เกิดจากอะไร นายแพทย์วิษณุอธิบายตามหลักทางการแพทย์ การติดเชื้อของแผลผ่าตัด ขึ้นอยู่กับชนิดของแผลผ่าตัด โดยทั่วไปแบ่งตามความลึก สำหรับการผ่าตัดเต้านมไม่ได้เป็นการผ่าตัดในชั้นลึกมาก กล่าวคือ ไม่มีการเข้าไปในช่องท้องหรือช่องปอด เป็นต้น

“การติดเชื้อหลังทำผ่าตัดหน้าอกแบ่งได้เป็น ติดเชื้อส่วนตื้นชั้นผิวหนัง ชั้นไขมันใต้ผิวหนัง และติดเชื้อชั้นลึกภายในโพรง สำหรับการติดเชื้อชั้นตื้น อาจพบได้ 1-5% ส่วนการติดเชื้อชั้นลึกพบได้น้อยกว่า 1%” นายแพทย์วิษณุชี้แจง พร้อมเผยอีกปัจจัยที่เพิ่มความเสี่ยงการติดเชื้อของการผ่าตัดเต้านม คือ การที่ใส่ซิลิโคนถุงเต้านมเทียม

เนื่องจากเมื่อมีการใส่ซิลิโคนเต้านมเทียม ร่างกายจะเห็นว่าเป็นสิ่งแปลกปลอมและเกิดปฏิกิริยารอบๆ ผิวของถุงเต้านมเทียม ถ้าหากใส่ถุงเต้านมเทียมนั้นในสถานพยาบาลที่ไม่ได้มาตรฐาน ใช้เทคนิคที่ไม่ได้มาตรฐาน หรือใช้ถุงเต้านมเทียมที่ไม่ได้มาตรฐานก็จะมีการปนเปื้อนของแบคทีเรีย เชื้อก่อโรค อยู่รอบๆ ถุงเต้านมเทียม อยู่ในโพรงทำให้เกิดการติดเชื้อตามมาได้

“มีเคสที่ติดเชื้อจนจำเป็นต้องถอดซิลิโคน อยู่บ้าง มักพบร่วมกับการทำในสถานพยาบาลที่ไม่ได้มาตรฐาน หรือ ใช้อุปกรณ์ไม่ปราศจากเชื้อ หรือ เกิดการปนเปื้อนเชื้อโรค เลือดออก น้ำเหลืองคั่งจำนวนมาก และคนไข้มีโรคประจำตัว หรือได้รับการฉายรังสีมาก่อน เป็นต้น” นายแพทย์วิษณุย้อนเล่าเคสที่เคยรับรักษา พร้อมแนะนำการเลือกซิลิโคนให้ปลอดภัย

“ซิลิโคนควรได้รับการรับรองมาตรฐานจากองค์การอาหารและยาของประเทศไทย ควรเป็นซิลิโคนที่ยังไม่หมดอายุ และผู้รับการผ่าตัดควรได้รับเลขประจำกล่อง รวมทั้งการ์ดประจำกล่องติดตัวกลับไปด้วยทุกรายเพื่อยืนยันว่าเป็น ซิลิโคนที่ถูกต้องปลอดภัย”

ด้านการติดเชื้อเกิดบ่อยแค่ไหน และเกิดเมื่อไหร่ จะรู้ได้อย่างไรนั้น นายแพทย์วิษณุ ระบุว่า การผ่าตัดเต้านมเกิดได้ประมาณ 1-3 % มักจะแสดงอาการในช่วง 5-10 วันแรกหลังผ่าตัด อาการบ่งชี้ คือ บริเวณที่ติดเชื้อมักจะมีลักษณะหน้าอกบวมขึ้น ตึงขึ้น และเจ็บมากกว่าปกติ อาจพบรอยแดงบริเวณแผล บางครั้งมีน้ำเหลืองหรือเลือดซึมออกมา อาจพบหนอง ในบางกรณีจะมีไข้ หรือบางครั้งหากติดเชื้อในกระแสเลือดผู้ป่วยอาจมีอาการซึมลง หรือกระสับกระส่ายได้

อย่างไรก็ดี วิธีป้องกันและการรักษาการติดเชื้อ ทำได้โดย ศัลยแพทย์ควรต้องให้ยาปฏิชีวนะทางสายน้ำเกลือ ( preoperative prophylactic antibiotic) ก่อนการผ่าตัด และอาจให้หลังผ่าตัดด้วย ขึ้นกับการพิจารณาแต่ละราย รวมทั้งการผ่าตัดต้องทำในภาวะปลอดเชื้อ ทั้งสถานพยาบาล อุปกรณ์ และเทคนิคการผ่าตัด หากมีการติดเชื้อขึ้นต้องให้การรักษาด้วยการให้ยาปฏิชีวนะ การตรวจ เพื่อระบุเชื้ออาจมีความจำเป็น รวมทั้งอาจต้องมีการกรีดระบายหนองหรือตัดเนื้อตายส่วนที่ติดเชื้อบางส่วนด้วยเช่นกัน

“ห้องผ่าตัดต้องมีขนาดมาตรฐาน ต้องมีระบบอากาศและพื้นที่ปลอดเชื้อ อุปกรณ์ต้องสะอาดปลอดเชื้อ ซึ่งมาตรฐานของกระทรวงสาธารณสุขมีอยู่แล้ว ความอันตราย คือ สิ่งต่างๆ ที่สำคัญเหล่านี้คนไข้มักมองข้าม หรือไม่สามารถตรวจเช็กได้ เพราะเข้าห้องผ่าตัดไปก็มักจะเปลี่ยนใจไม่ได้แล้ว 

ดังนั้นการหาข้อมูล จากสื่อโฆษณาอย่างเดียวอาจไม่เพียงพอ ควรจะหาจากสื่อที่เป็นกลาง เช่นเว็บไซต์ของแพทย์สภา หรือสมาคมวิชาชีพต่างๆ หรืออย่างน้อยที่สุด ถามศัลยแพทย์ในวงการเดียวกันก็น่าจะพอบอกได้ว่าใครเป็นอย่างไร

ปัจจุบันเป็นเรื่องปกติเลยครับที่คนไข้จะหาข้อมูลจากศัลยแพทย์ มากกว่า 1 ท่าน แล้วค่อยตัดสินใจทำการผ่าตัด อย่างตัวผมเองก็จะแนะนำทุกท่านว่า ลองถามศัลยแพทย์ตกแต่ง หรือสถานพยาบาลอื่นดูก็ได้ อาจพบว่าแต่ละท่านถนัดแบบไหน คนไข้สบายใจแบบไหน พอใจที่การบริการและค่าใช้จ่ายแบบไหน ถึงจะเลือกทำ เนื่องจากศัลยกรรมตกแต่งไม่มีอะไรเร่งด่วน มีเวลา ทำทั้งทีต้องดีและปลอดภัยได้มาตรฐานสูงสุด

ภาวะเลือดออก และการติดเชื้อหลังการผ่าตัด เป็นภาวะที่อันตราย ควรมีการเตรียมป้องกันทั้งก่อน ระหว่าง และหลังผ่าตัด รวมทั้งต้องให้การรักษาอย่างทันท่วงที มิฉะนั้นอาจมีอันตรายถึงชีวิตได้ แต่อย่าลืมว่า ทุกหัตถการมีความเสี่ยงเสมอ แต่การที่เรารู้ เขารู้ รู้เท่าทันระวังป้องกัน รักษาได้ทัน จริงๆ เมืองไทย เรื่องผ่าตัดเต้านม ไม่เป็นรองใคร โดยเฉพาะสำหรับสรีระคนไทยด้วยกัน รวมทั้ง สถานพยาบาลที่เหมาะสม ราคาที่ยุติธรรม และความรับผิดชอบที่มี ในหมู่ศัลยแพทย์ไทย หาคนดีได้ไม่ยากเลยครับ” นายแพทย์วิษณุกล่าว

ทีมข่าวเฉพาะกิจไทยรัฐออนไลน์ รายงาน

อ่านข่าวเกี่ยวข้อง : ลุ้นฎีกาคดีประวัติศาสตร์! สาวไทยฟ้องหมอเกาหลี อัพดั้งลืมผ้าก๊อซ จ่อเรียก 10 ล้าน