ความรู้จาก “แลหลังแดนมังกร” (สำนักพิมพ์นานมี) อาจารย์ถาวร สิกขโกศล เรียกยุคดั้งเดิม เมื่อสี่–ห้าพันปีที่แล้ว ว่า ยุคตำนานปรัมปรา
จากหวงตี้พิชิตซือหยิว ต่อด้วยยี่ยิงดวงอาทิตย์เก้าดวง มาถึงยุคกุ่นและหยูขจัดอุทกภัย
ยุคสมัยเหล่านี้ ไม่มีการสืบสานทายาท หาคนมาเป็นผู้นำยาก เจอคนเก่งคนดี ก็รีบยกเก้าอี้ให้
นิทานจีนที่ผมเล่าต่อไปนี้ เดาเอาได้ว่า เกิดขึ้นในยุคนิทานปรัมปรา
แว่นแคว้นหนึ่ง นายกรัฐมนตรีตาย...ท่านอ๋องมองซ้ายมองขวา หาคนเก่งคนดี ใกล้ๆตัว ถูกใจเท่าคนเก่าไม่ได้
ถามมาถามไป มีคนเก่งคนดีอยู่คนหนึ่ง แต่ตอนนั้น ปลีกวิเวกไปอยู่ไกลถึงในป่า จึงสั่งคนให้ไปตาม
ถึงตัวแล้ว เสนอเงื่อนไข นอกจากเก้าอี้นายก ยังมีข้าวของเงินทองแถมมากมาย แต่คนเก่งคนนั้นส่ายหน้าไม่เอาท่าเดียว
คนของท่านอ๋องกลับไป ยังไม่ทันคล้อยหลัง คนเก่งคงส่ายหน้าจนเหนื่อย แต่ที่เหนื่อยกว่าคือหู
เขารีบวิ่งไปคุกเข่าที่ริมลำธาร วักน้ำล้างหูเป็นการใหญ่
ขณะนั้น คนเลี้ยงควายคนหนึ่ง จูงควายมากินน้ำ เขาเลือก ทำเลใต้น้ำ
เหลือบมาเห็นเข้า ก็ร้องถาม “เฮ้ ล้างหูทำไม อะไรนักหนา”
“นายกตาย...” ชายผู้นั้นตอบ “เขามาชวนให้ไปเป็นนายก เรื่องอัปรีย์สีกระบาล พรรค์นี้ ทำให้ข้าต้องมานั่งล้างหู” เจ้าของควายตกใจ “ไม่ได้การ เดี๋ยวควายของข้าจะต้องพลอยอัปรีย์ตามไปด้วย”
ว่าแล้ว เขาก็จูงควายออกจากลำธารนั้นไป
เรื่องเล่าในสมัยนิทานปรัมปรา แสดงว่าผู้คนสมัยนั้น นิยม แสวงหาความสงบสุขในป่าเขากันมากกว่าอยู่กับความสับสนวุ่นวายอยู่ในเมือง
การมีโอกาสรับเชิญ ขึ้นไปเสวยอำนาจ จึงเป็นเรื่องน่าชิงชังน่ารังเกียจ
แต่ถ้าเป็นนิทานพม่า ในสมัยโบราณ สมัยที่มีเรื่องเล่า ราชรถมาเกย คงไล่หลังสมัยปรัมปราไม่นาน...เก้าอี้นายกรัฐมนตรี มีความสำคัญน้อยกว่าการเป็นเจ้าของไร่แตงกวา
...
กาลครั้งหนึ่ง มีนายกคนหนึ่ง เหนื่อยกับงานบริหารบ้านเมืองนัก ก็ขอเวลาพัก ชวนลูกน้องคนสนิทไปเที่ยวป่า
การเที่ยวให้สนุก ก็ต้องเดินคนเดียว...พอหิวน้ำ เจอไร่แตงกวา ความหิวไม่ทันถามว่าของใคร คว้าแตงกวาเข้าปาก เจ้าของ ไร่แตงกวามาเห็นพอดี ก็ไม่ถามอีกว่า“ใคร”
คว้าจอบไล่ตีนายกตาย
ลูกน้องนายกตามมาถึง ก็ถาม “ตีเขาทำไม” “ขโมยแตงกวากิน ไม่บอกเจ้าของ” “รู้หรือไม่ เขาเป็นนายก” เจ้าของไร่แตงกวาตอบ “ไม่รู้”
ลูกน้องนายกบอก “เจ้าตีนายกตาย เจ้าก็ต้องเป็นนายกแทน”
เจ้าของไร่แตงกวาโวย “ข้าปลูกแตงกวาไว้ตั้งมาก ข้าทิ้งไร่ไปไม่ได้หรอก” จนเมื่อลูกน้องนายกเสนอว่า “ถึงเป็นนายกก็ยังทำไร่แตงกวาต่อไปได้”
นิทานพม่าเรื่องนี้ก็จบลง ตรงเมืองพม่าเวลานั้น ได้นายกคนใหม่ เรียกกันทั่วไปว่านายกแตงกวาหวาน
ราวสี่พันปีที่แล้ว หลังจีนเข้ายุคราชวงศ์ เมื่อนายกหยูตาย อี้คนเก่งคนดีที่วางตัวไว้ ถูก “ฉี่” โอรสหยูฆ่า แล้วฉี่ก็ขึ้นสู่อำนาจ... เริ่มราชวงศ์เซี่ย ระบบสืบอำนาจจากพ่อไปถึงลูก
นิทานจีน พม่า กระทั่งนิทานไทย เรื่องเล่าทำนองนี้ ก็ไม่มีเล่ากันอีก.
กิเลน ประลองเชิง