จีนเป็นหนึ่งในประเทศที่มีกระบวนการร่างและบังคับใช้กฎหมายรุนแรงเคร่งครัด เมื่อก่อนเคยมีภาพจำศาลจีนตัดสินลงโทษประหารชีวิตผู้กระทำความผิดร้ายแรง แต่ในยุคนี้ที่จีนพัฒนาประเทศก้าวหน้าไปทุกด้าน รวมถึงทัศนคติทางกฎหมาย ทำให้เห็นอีกมุมหนึ่งของศาลจีนที่แฝงความน่ารัก กระตุ้นความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ในสังคม และให้โอกาสลูกหนี้ได้กลับมามีชีวิตใหม่อีกครั้งเรื่องราวของศาลจีนที่ผมนำมาเล่าสู่กันฟังวันนี้ มาจากเฟซบุ๊กของ ดร.อนุพร อรุณรัตน์ กรรมการในคณะกรรมการวิชาการของวุฒิสภา และอดีต สว. ที่โพสต์ถึงข่าวศาลจีนไลฟ์สดขายปูเพื่อช่วยลูกหนี้ บทเรียนแห่งความยุติธรรมที่มาพร้อมความเห็นอกเห็นใจ และจับต้องได้วันที่ 31 ต.ค.2568 ศาลประชาชนเขตเกาชุน เมืองหนานจิง มณฑลเจียงซู ประเทศจีน สร้างความประหลาดใจไปทั่วประเทศ เมื่อผู้พิพากษา 3 ท่านลุกขึ้นมาไลฟ์สดขายปูขน (Hairy Crab) ในบัญชีทางการของศาล ปูเหล่านี้เป็นผลผลิตจากครอบครัวลูกหนี้ นางชิว หลาน ที่เป็นหนี้กว่า 800,000 หยวน (ประมาณ 3.64 ล้านบาท) จากธุรกิจขนส่งทางเรือที่ล้มเหลวและอุบัติเหตุร้ายแรง ครอบครัวนี้พยายามชำระหนี้ทุกปี ปีละ 28,000 หยวน (127,400 บาท) แต่ยังไม่หมดสิ้นศาลตรวจสอบแล้วเห็นว่าเป็น “ลูกหนี้ซื่อสัตย์แต่เคราะห์ร้าย” จึงรับเรื่องเข้าสู่กระบวนการ quasi-personal bankruptcy หรือล้มละลายบุคคลแบบทดลอง ศาลไม่เพียงช่วยเจรจาเจ้าหนี้ให้ลดหนี้ 10% แต่ยังจัดหาผู้เชี่ยวชาญมาช่วยเลี้ยงปู และสุดท้ายผู้พิพากษาทั้งสามออกมาไลฟ์ขายปูเองการไลฟ์สดเพียง 2 ชั่วโมงครึ่ง มีผู้ชม 200,000 คน ยอดสั่งซื้อกว่า 100 ออเดอร์ ปูขายหมดภายในคืนเดียว รายได้เข้าบัญชีศาลเพื่อนำไปชำระหนี้ให้เจ้าหนี้โดยตรง(ผมได้เปิดดูข่าวต้นฉบับของ South China Morning Post ตามลิงก์ที่แนบไว้ท้ายโพสต์ ก็ขอขยายความเพิ่มเติมให้เห็นภาพมากขึ้น ชิว หลาน และครอบครัวเป็นหนี้มานานกว่า 10 ปี เดิมครอบครัวประกอบอาชีพขนส่งทางเรือ แต่เกิดอุบัติเหตุเรือชนกันจนเป็นหนี้จำนวนมาก เมื่อหันมาทำฟาร์มปูก็ขาดทุนต่อเนื่อง เพราะขาดเทคนิคและได้รับผลกระทบจากสภาพอากาศ จนหนี้พอกพูนเป็น 800,000 หยวน แม้จะลำบากแต่ครอบครัวชิว หลาน ยังรักษาสัญญา ชำระหนี้ให้เจ้าหนี้ปีละ 28,000 หยวน จนกระทั่งเดือน ก.ย.ปีนี้ได้ยื่นคำร้องเข้าสู่กระบวนการล้มละลาย)ดร.อนุพรโพสต์ด้วยว่า สิ่งที่ศาลจีนทำไม่ใช่แค่ช่วยขายของ แต่คือ ช่วยชีวิต พร้อมให้ความรู้ด้านกฎหมายล้มละลายไปด้วยระหว่างไลฟ์สด นี่คือนวัตกรรมตุลาการในโลกใหม่ ความยุติธรรมไม่จำกัดอยู่แค่การตัดสิน แต่รวมถึงการให้โอกาส คุ้มครองผู้ซื่อสัตย์แต่เคราะห์ร้าย ซึ่งอาจเป็นแรงบันดาลใจให้ประเทศไทยพิจารณากฎหมายล้มละลายบุคคล หรือระบบฟื้นฟูหนี้บุคคล ที่เปิดโอกาสให้ประชาชนเริ่มต้นใหม่ได้อย่างมีศักดิ์ศรีหากกระบวนการยุติธรรมและสังคมไทยเรียนรู้จากกรณีนี้ เราจะเห็นกระบวนการยุติธรรมที่มีหัวใจ มีมนุษยธรรม และมีพลังในการสร้างสังคมแห่งความไว้วางใจ กฎหมายไม่ใช่เพียงบทบัญญัติแห่งการลงโทษ แต่คือเครื่องมือคืนความหวังให้ผู้ที่ซื่อสัตย์ต่อหน้าที่และความรับผิดชอบของตนตอนที่ผมได้อ่านเรื่องราวนี้ รู้สึกว่าศาลจีนมี นิติทัศนะ ที่ยอดเยี่ยม ใช้หลักความเห็นอกเห็นใจมาเสริมความยุติธรรม ใช้ความเมตตาอย่างมีเหตุมีผลในรัฐธรรมนูญ หมวด 16 การปฏิรูปประเทศ ก็ได้เขียนถึงการปฏิรูปประเทศด้านกฎหมาย โดยมาตรา 258 ค. (2) บัญญัติว่า “ปฏิรูประบบการเรียนการสอนและการศึกษาอบรมวิชากฎหมายเพื่อพัฒนาผู้ประกอบวิชาชีพกฎหมายให้เป็นผู้มีความรอบรู้ มีนิติทัศนะ และยึดมั่นในคุณธรรมและจริยธรรมของนักกฎหมาย”ถ้านักกฎหมายมีนิติทัศนะที่ดี กระบวนยุติธรรมจะมีความกลมกล่อม สร้างความผาสุก และความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ในสังคม.ลมกรดคลิกอ่านคอลัมน์ “หมายเหตุประเทศไทย” เพิ่มเติม