หลักสูตร “ทวิศึกษา”หลายคนคุ้นหูรู้จักเป็นอย่างดี แต่ก็คงมีคนอีกจำนวนไม่น้อยที่ยังไม่เคยรู้จักมาก่อนหลักสูตร “ทวิศึกษา” เป็นการจัดการศึกษาตามหลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) ให้แก่ผู้เรียนระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย (ม.6) ที่มีความประสงค์จะเรียนรู้ในสายวิชาชีพด้วย เมื่อผู้เรียนสำเร็จการศึกษาครบตามหลักสูตรที่กำหนดจะได้รับประกาศนียบัตรรับรองวุฒิการศึกษา ทั้งในระดับ ม.6 และระดับ ปวช.ไปพร้อมกัน นอกจากนี้ผู้เรียนยังสามารถเก็บหน่วยกิตสะสมเป็นธนาคารหน่วยกิต (Credit Bank) ก่อนจะนำหน่วยกิตไปต่อยอดการเรียนระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง (ปวส.) ได้ด้วย สำหรับแนวคิดการจัดการศึกษารูปแบบทวิศึกษา ถือเป็นนวัตกรรมใหม่และแนวคิดในการจัดการศึกษาที่จะช่วยเพิ่มโอกาสทางการศึกษาให้ผู้เรียนในระดับ ม.ปลายให้ได้รับการศึกษาทางด้านวิชาชีพ เพื่อเพิ่มทักษะและความรู้ความสามารถที่เป็นพื้นฐานสำคัญในการประกอบอาชีพ ทั้งเพิ่มโอกาสในการมีงานทำมากกว่าการมีวุฒิ ม.6 เพียงอย่างเดียว เป็นความร่วมมือจัดการศึกษาระหว่าง สำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา (สอศ.) สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) และสถานประกอบการต่างๆ จัดทำหลักสูตรการเรียนการสอนร่วมกัน การเทียบโอนหน่วยกิต รวมทั้งการฝึกงานในสถานประกอบการ จากการนำร่องจัดการเรียนการสอนหลักสูตร “ทวิศึกษา” ครั้งแรกหลังจาก ศธ.ประกาศเรื่องการจัดการศึกษาแบบเรียนร่วม เมื่อวันที่ 27 ตุลาคม 2558 พบว่าผู้เรียนสายสามัญให้ความสนใจสมัครเข้าเรียนหลักสูตรทวิศึกษาเป็นจำนวนมากในแต่ละปีการศึกษา ทำให้มีการขยายการจัดการเรียนการสอนหลักสูตรดังกล่าว โดยเฉพาะกลุ่มเป้าหมายนักเรียนที่อยู่ในพื้นที่ห่างไกล ยากจน และด้อยโอกาสทางการศึกษา ทั้งนี้ ข้อมูลของ สอศ.มีสถานศึกษาสังกัด สอศ.ถึง 190 แห่ง ที่ร่วมกับสถานศึกษาสังกัด สพฐ.จัดการเรียนการสอนหลักสูตรทวิศึกษา ตลอดระยะเวลา 7 ปีของการจัดการเรียนการสอนถึงปี 2565 มีนักเรียนสมัครเรียนหลักสูตรทวิศึกษาแล้ว จำนวน 11,722 คนตลอดระยะเวลาที่มีการดำเนินโครงการดูเหมือนจะมีสถานศึกษาจำนวนไม่น้อยที่สามารถจัดการศึกษาได้โดดเด่น มีนักเรียนสำเร็จการศึกษาตามหลักสูตรเป็นจำนวนมาก แต่ก็น่าเสียดายที่อีกหลายแห่งต้องยุติการดำเนินการ เพราะประสบปัญหามากมาย และได้สะท้อนสภาพปัญหาเพื่อให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ทั้ง สอศ. และ สพฐ.ได้ช่วยสะสางอย่างเร่งด่วน หากต้องการจะเดินหน้าจัดการเรียนการสอนหลักสูตรทวิศึกษาต่อ โดยเฉพาะอย่างยิ่งปัญหาที่ส่งผลต่อคุณภาพของผู้เรียนจนกระทบต่อความเชื่อมั่นของผู้ประกอบการที่จะรับเด็กกลุ่มนี้เข้าไปทำงาน สําหรับสภาพปัญหาในการจัดการศึกษาหลักสูตรทวิศึกษาที่สถานศึกษาได้มีการสะท้อนมานั้น มีอาทิ ด้านงบประมาณ แม้โรงเรียนของ สพฐ.ได้รับงบประมาณค่าใช้จ่ายรายหัวมา แต่ก็เป็นไปอย่างจำกัด แถมบางแห่งไม่ได้ส่งต่องบดังกล่าวไปให้กับสถานศึกษาสังกัด สอศ.ที่ร่วมจัดการศึกษา ทำให้สถานศึกษา ของ สอศ.ต้องเจียดงบของตัวเองมาใช้ในการจัดการเรียน การสอนทั้งค่าวัสดุฝึก ค่าเดินทางของครูผู้สอน รวมถึงการจัดหาครุภัณฑ์ที่จะใช้ในการจัดการเรียนการสอน ซึ่งข้อจำกัดดังกล่าวส่งผลให้สถานศึกษาไม่สามารถจัดการเรียนการสอนได้อย่างเต็มเม็ดเต็มหน่วย ในขณะที่บางสาขาที่ต้องอาศัยการฝึกปฏิบัติจากครุภัณฑ์ที่มีอยู่เฉพาะในสถานศึกษาของ สอศ.เท่านั้น นักเรียนในสถานศึกษาของ สพฐ.บางคนไม่สามารถเดินทางไปฝึกปฏิบัติได้ เนื่องจากผู้ปกครองไม่สามารถแบกรับภาระในการเดินทางได้ นอกจากนี้ยังมีประเด็นเรื่องตารางเรียน และการฝึกปฏิบัติงานที่จัดได้ไม่สามารถจัดให้ลงล็อกได้ ส่งผลให้นักเรียนที่เรียนหลักสูตรดังกล่าวต้องกลายเป็นเด็กค้างท่อไม่จบหลักสูตร เพราะมีเวลาเรียน และเวลาในการฝึกปฏิบัติงานไม่ครบตามกรอบหลักสูตรที่กำหนด ทำให้สถานศึกษาที่จัดการเรียนการสอนต่างทยอยเลิกจัดหลักสูตรทวิศึกษา “จากที่ดิฉัน ดร.อัมพร พินะสา เลขาธิการคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (กพฐ.) และว่าที่ร้อยตรี ธนุ วงษ์จินดา เลขาธิการคณะกรรมการการอาชีวศึกษา (กอศ.) ได้ลงพื้นที่เยี่ยมสถานศึกษาในสังกัดกระทรวงศึกษาธิการ (ศธ.) และรับฟังความต้องการของพื้นที่ พบหนึ่งในข้อเรียกร้องของพื้นที่ คือ ขอให้สถานศึกษาจัดหลักสูตรทวิศึกษาต่อเนื่อง เพราะช่วงที่ผ่านมาการจัดการเรียนการสอนหลักสูตรทวิศึกษาของสถานศึกษาหลายแห่งได้หยุดชะงักลง ทำให้มีเด็กที่เรียนหลักสูตรนี้ค้างท่ออยู่จำนวนหนึ่ง หลายพื้นที่จึงต้องการให้จัดหลักสูตรนี้ต่อไป โดยเฉพาะกลุ่มโรงเรียนราชประชานุเคราะห์ และโรงเรียน ในโครงการพระราชดำริ เพื่อเพิ่มทางเลือกให้เด็กด้อยโอกาส จึงมอบนโยบายให้ สพฐ. และ สอศ.ร่วมกันขับเคลื่อนการจัดหลักสูตรทวิศึกษา โดยจัดทำแผนระดับจังหวัดที่ลงลึกรายละเอียด ว่าควรจัดทวิศึกษารายวิชาใด ในโรงเรียนไหน รวมถึงแก้ไขปัญหาที่ทำให้โครงการนี้ต้องหยุดชะงักลง และจะแก้ปัญหาเด็กที่ค้างท่ออยู่ในปัจจุบันอย่างไร ที่สำคัญจะต้องเปิดรับนักเรียนรุ่นต่อไปในปี การศึกษา 2566 ให้ได้อย่างไร แต่เน้นย้ำว่าการจัดหลักสูตรทวิศึกษาต้องเป็นไปตามความพร้อมของทั้งโรงเรียนและวิทยาลัย” น.ส.ตรีนุช เทียนทอง รมว.ศึกษา ธิการ สะท้อนภาพอุปสรรคและปัญหาการจัดการเรียนการสอน รวมถึงการขับเคลื่อน หลักสูตรทวิศึกษาต่อไป “ทีมการศึกษา” มองว่าหลักสูตรทวิศึกษา เป็นหลักสูตรที่ดี ซึ่งจะช่วยเติมเต็มโอกาสให้กับนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลายให้ได้เรียนด้านอาชีพควบคู่ไปกับสายสามัญ แต่สิ่งที่เราอดห่วงไม่ได้และต้องขอฝาก คือ ข้อจำกัดที่เป็นปัญหามากมายจนกระทบต่อคุณภาพของผู้เรียนในช่วงระยะที่ผ่านมานั้น หน่วยงานที่เกี่ยวข้องจึงไม่ควรเร่งรีบที่จะจัดการเรียนการสอนเป็นวงกว้าง แต่ควรหันกลับมาทบทวน ปรับจูนข้อผิดพลาด เพื่อให้หลักสูตรทวิศึกษาเป็นหลักสูตรที่ได้รับความเชื่อมั่น เป็นที่ยอมรับจากทุกภาคส่วน โดยเฉพาะสถานประกอบการอย่างแท้จริงอย่าใช้เด็กเป็นหนูทดลองกันเลย...!!!ทีมการศึกษา
