ผมเชื่อว่า ผู้อ่านไทยรัฐออนไลน์ คงไม่มีใครไม่รู้จัก Wikipedia สารานุกรมเสรีสำหรับมนุษยชาติ ที่เปิดให้อาสาสมัครจากที่ไหนก็ได้ เข้าไปร่วมสร้างเนื้อหาและมีกระบวนการตรวจสอบความถูกต้องเนื้อหาในชุมชน
ผลงานของ Wikipedia นับตั้งแต่ก่อตั้งในปี ค.ศ.2001 พิสูจน์ “คุณค่า” ของมันไปเรียบร้อยแล้ว ทำให้ มูลนิธิ Wikimedia (ชื่อสะกดคนละแบบนะครับ ต่างกันนิดเดียว) ต้นสังกัดสามารถต่อยอดชื่อเสียงของ Wikipedia ไปทำโครงการย่อยอื่นๆ ได้อีกมาก เช่น พจนานุกรม ตำรา กฎหมาย ชีววิทยา
ล่าสุด มูลนิธิ Wikimedia เพิ่งเปิดตัวโครงการใหม่ “วิกิท่องเที่ยว” หรือ Wikivoyage ครับ Wikivoyage ทำหน้าที่เป็น “คู่มือท่องเที่ยว” ให้ข้อมูลการท่องเที่ยวของประเทศ เมือง และสถานที่สำคัญต่างๆ ซึ่งต่างไปจากลูกพี่ Wikipedia ที่เน้นข้อมูลทั่วไปตามแนวทางสารานุกรม เพื่อให้เห็นภาพ ผมแนะนำให้คุณผู้อ่านเข้าไปดูเพจ Thailand บน Wikivoyage ที่ http://en.wikivoyage.org/wiki/Thailand ครับ
จะเห็นว่าข้อมูลส่วนใหญ่บนเพจ Thailand เป็นเรื่องที่นักท่องเที่ยวควรรู้ เช่น วิธีการเดินทางเข้ามายังประเทศไทย วิธีการเดินทางภายในประเทศไทย แนะนำข้อมูลเบื้องต้นของอาหารที่พบในประเทศไทย กิจกรรมที่ควรทำระหว่างพักอยู่ในประเทศไทย ฯลฯ
หลายคนคงพอเข้าใจแล้ว ว่า Wikivoyage กำลังทำอะไรอยู่ มันคือ “คู่มือนำเที่ยวที่ทุกคนสามารถมีส่วนร่วมได้” นั่นเอง ข้อมูลท่องเที่ยวลักษณะนี้ เขียนขึ้นจากนักท่องเที่ยวที่มีประสบการณ์ตรงในประเทศนั้นๆ สามารถแนะนำข้อมูลให้นักท่องเที่ยวคนอื่นๆ ที่จะตามมาในภายหลังได้ แน่นอนว่าข้อมูลทั้งหมดฟรีและเข้าถึงได้จากอินเทอร์เน็ต ที่สำคัญคืออีกไม่นานพอ Wikivoyage เริ่มติดตลาด นักท่องเที่ยวจำนวนมากที่ค้นข้อมูลจากกูเกิล จะมาพบข้อมูลการท่องเที่ยวไทยจาก Wikivoyage ไม่ต่างอะไรจากการค้นข้อมูลใน Wikipedia
จริงๆ แล้ว Wikivoyage ไม่ใช่เว็บแรกที่ทำแบบนี้ แต่เป็นเว็บชื่อ Wikitravel ซึ่งมีเจ้าของเป็นบริษัทเอกชนและไม่มีความเกี่ยวข้องอะไรกับ Wikipedia/Wikimedia เลย (แต่นำแนวคิดแบบ Wikipedia มาใช้และมีคำว่า wiki ติดมาด้วย) ภายหลังทีมงานอาสาสมัครของ Wikitravel ทะเลาะกับบริษัทที่เป็นเจ้าของ และแยกตัวออกมาตั้ง Wikivoyage ร่วมกับมูลนิธิ Wikimedia ในที่สุด
ผมมองว่า Wikivoyage มีอนาคตไกลกว่า Wikitravel มาก เพราะดูแลโดยมูลนิธิที่ไม่หวังผลกำไร ลดคำครหาว่าเนื้อหาอาจเป็นโฆษณาแฝง อีกทั้งเป็นเจ้าของเดียวกับ Wikipedia ที่ติดตลาดไปนานแล้ว ช่วยผลักดันให้คนเข้ามาร่วมอ่าน-ร่วมเขียนได้อีกมาก
ดังนั้น ผมขอแนะนำให้หน่วยงานและบุคลากรที่ผลักดันด้านการท่องเที่ยวในประเทศไทย ลองมาสนใจ Wikivoyage กันสักหน่อยครับ ยิ่ง Wikivoyage มีข้อมูลเกี่ยวกับประเทศไทยมาก ยิ่งเป็นประโยชน์ต่อนักท่องเที่ยวที่จะเข้ามายังประเทศไทยในอนาคต
เท่าที่ผมดูคร่าวๆ เมืองใหญ่ของไทย หรือสถานที่ท่องเที่ยวชื่อดังมีข้อมูลเยอะแล้ว แต่เมืองระดับรองลงมาที่ยังไม่โด่งดังในระดับนานาชาติมากนัก ยังขาดข้อมูลอีกมาก
ข้อมูลที่ว่าก็เป็นข้อมูลพื้นฐานที่นักท่องเที่ยว ควรรู้ เช่น สายรถเมล์ หรือเที่ยวรถไฟ วิธีการเดินทางภายในจังหวัด (เช่น ต้องนั่งสองแถว หรือนั่งรถแดง) ร้านอาหารอร่อย โรงแรมแนะนำ สถานที่ท่องเที่ยวสำคัญในจังหวัดนั้นๆ ข้อมูลพวกนี้คนในพื้นที่รู้ดีอยู่แล้ว ขาดแต่การนำเสนอออกมาสู่ชาวโลกเป็นภาษาอังกฤษเท่านั้น หน่วยงานด้านการท่องเที่ยว ทั้ง ททท. (โดยเฉพาะสำนักงานระดับภูมิภาค) กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา รวมถึงสมาคม-ชมรมผู้ประกอบการด้านการท่องเที่ยวในจังหวัดต่างๆ ควรเข้ามาประชาสัมพันธ์ข้อมูลตรงนี้
ผมต้องบอกให้ชัดเจนไว้ตรงนี้ว่า Wikivoyage ไม่ใช่พื้นที่โฆษณาของผู้ประกอบการรายใดรายหนึ่ง และการเข้าร่วมเขียน Wikivoyage มีระเบียบปฏิบัติ-มารยาทที่ควรเรียนรู้อยู่บ้าง (ซึ่งคงไม่สามารถอธิบายให้จบได้ในพื้นที่นี้) ดังนั้น การเข้าไปเขียน Wikivoyage ควรเน้นการให้ข้อมูลที่นักท่องเที่ยวควรรู้ มากกว่าการเข้าไปประชาสัมพันธ์ หรือโฆษณาสถานที่บางแห่งโดยตรง ซึ่งอาจมีผลให้โดนแบนจากผู้ดูแลระบบของ Wikivoyage ได้
ตอนนี้ Wikivoyage เพิ่งเปิดทำการ และยังไม่มีเวอร์ชั่นภาษาไทย (ซึ่งคาดว่าในอนาคตคงมี) ระหว่างนี้คงต้องเน้นไปที่เวอร์ชั่นภาษาอังกฤษ เพื่อสื่อสารกับกลุ่มเป้าหมายชาวต่างชาติไปก่อนครับ.
...
มาร์ค Blognone