ความเชื่อของขลังอย่าง “ไอ้ไข่” ไม่ใช่เรื่องแปลกใหม่ อะไรเลย วัดหนึ่งแถวแม่กลองบ้านผมก็ขึ้นชื่อเรื่อง “พี่จุก” มานาน แต่ถ้าจะให้ยาวไกลไปถึงสมัยอียิปต์สามสี่พันปีที่แล้ว
ชาวไอยคุปต์ มี “กุมารเทพ” เทพเจ้าวัยละอ่อนอยู่หลายองค์ องค์ดัง เทพเจ้าฮอรัสผู้เยาว์
ตำนานอียิปต์ (ณัฐพล เดชขจร เขียน สำนักพิมพ์ยิปซี พ.ศ.2562) เล่าว่า นี่คือหนึ่งในร่างเทพเจ้าฮอรัสผู้ยิ่งใหญ่ ทว่าเป็นร่างของทารกที่เพิ่งคลอดออกมาหมาดๆ ทั้งยังต้องถูกเลี้ยงไว้แบบซุกๆซ่อนๆอยู่เหนือต้นปาปิรัส (กก)
เมื่อเทพเจ้าโอซิริสถูกเทพเจ้าเซธหั่นออกเป็น 14 ชิ้นแล้วเอาไปโปรยทิ้งทั่วอียิปต์นั้น พระชายาเทพีไอซิสก็ออกตามหาชิ้นส่วนศพพระสวามี ระหว่างนั้นก็คลอดพระโอรส “ฮอรัส” ออกมา
พระนางกลัวว่าเทพเจ้าเซธจะฆ่าพระโอรส จึงต้องนำไปแอบซ่อนไว้ในป่ากก
พระนามฮอรัสเป็นพระนามที่เรียกกันในยุคหลัง ภาษาอียิปต์โบราณคือ ฮาร์ พา เค เรด ชาวกรีกที่สืบทอดความนับถือ ต่อมา เรียกเพี้ยนเป็นฮาร์โปคราเตส
ร่างที่เรียกชื่อนี้จะปรากฏในร่างเด็กที่นั่งบนตักเทพีไอซิส ผู้เป็นแม่
แต่ถ้าเป็นร่างเด็กที่ประทับยืนเดี่ยว สัญลักษณ์เด่น เป็นเด็กไว้ผมปอยหนึ่ง ยืนเหนือจระเข้ สองมือจับอสรพิษ ภาพนี้นักอียิปต์วิทยาเรียก “ซิบปัส” เชื่อว่าเป็นแผ่นศิลาที่มีพลังปกป้องคุ้มครองจากบรรดาสัตว์ร้าย
อีกร่างของฮอรัสผู้เยาว์เรียก ฮาร์ซัมตัส เป็นที่รู้จักกันในคัมภีร์ที่มีจารึกพีระมิดสมัยราชอาณาจักรเก่า
ฮอรัสผู้เยาว์ในคัมภีร์นี้ไม่ได้เป็นโอรสเทพเจ้าโอซิริส และเทพีไอซิส แต่ถูกระบุว่า พระองค์เป็นฮอรัส ผู้รวมสองแผ่นดิน ทั้งอียิปต์บนและอียิปต์ล่าง เข้าเป็นแผ่นดินเดียว
...
ฮอรัส คัมภีร์นี้ตำนานว่า เป็นโอรสฮอรัสผู้ชรากับเทพีฮาเธอร์ จึงมีรูปสลักได้รับการบูชาอยู่ที่วิหารเดนเดรา วิหารของเทพีอาเธอร์
เรื่องของเทพเจ้าก็เป็นเช่นนี้ ผลัดกันเป็นใหญ่ ขึ้นๆลงๆ ตามจินตนาการของมนุษย์ที่นับถือ
อีกสัญลักษณ์ ฮอรัสผู้เยาว์ ตามคัมภีร์หลังก็คือ จะถูกสลักให้ใช้นิ้วชี้มือขวาชี้ไปที่ปาก
สัญลักษณ์นี้คือมาตรฐานศิลปะของศิลปินชาวไอคุปต์ ชี้สถานะของฟาโรห์เด็ก เช่นเดียวกับภาพสลักของฟาโรห์ รามเสสที่ 2 และยังมีปรากฏในสุสานตุตันคาเมน ฟาโรห์ผู้เยาว์ ที่รู้จักกันดีอีกองค์
การที่ศิลปินไอยคุปต์ใช้ “ปอยผม” แสดงความเป็นฟาโรห์เด็ก...พอเข้าใจ แต่การใช้นิ้วชี้ชี้ไปที่ปาก เห็นจะต้องตี ความหมายกันเอง...
โดยวุฒิภาวะ เด็กคิดอะไรก็พูดไปอย่างนั้น ปากเป็นปัญหานำเภทภัยมาเข้าตัวเด็กหรือไม่
อีกสัญลักษณ์ของความเป็นเด็กก็คือ การโชว์อวัยวะเพศ ชัดเจน...
ศิลปินไอยคุปต์จะตั้งใจสื่อความหมายให้เห็นว่าเป็นเด็ก เช่นเดียวกับปอยผมที่หน้าผากแค่นั้น
หรือต้องการสื่อความหมายอะไรต่อไป
แต่บังเอิญเหลือเกิน ตรงกับสัญลักษณ์ของ “ไอ้ไข่” ที่มีคนบางบ้านเมืองกำลังเห่อบูชา
ผมดูภาพ รูปสลักเทพเจ้าฮอรัสผู้เยาว์แล้ว เส้นสายศิลปะงดงามกลมกลืน พูดง่ายๆ สวยมาก ผมไม่กล้าหลุดปากเรียกแบบคุ้นปาก ท่านเป็นเทพเจ้า โดยกาลเทศะก็ต้องเรียกว่า “ท่านไข่”
การเชื่อคำโบราณ ไม่เชื่อก็อย่าลบหลู่ ช่วยให้อยู่รอดปลอดภัย ไม่ว่าผู้คนในบ้านเมืองนั้นจะชอบสีอะไรก็ตามที.
กิเลน ประลองเชิง