“พวกเรามีรายได้หลักจากการปลูกมันสำปะหลัง ปีไหนราคาดี ชาวบ้านหน้าชื่นตาบาน ปีไหนราคาตกมีแต่หนี้ จะหันไปทำอาชีพอื่นนอกเหนือจากการทำนา เลิกคิดได้เลย เพราะอยู่ในพื้นที่เกษตรอาศัยพึ่งพาแต่น้ำฝน”
น.ส.อภิรมณ์ญาพร นิตยารส ผู้นำชุมชนบ้านหนองกุดโดน ต.นาโพธิ์ อ.กุดรัง จ.มหาสารคาม บอกว่า นอกจากทำไร่มันสำปะหลัง ยังนำหัวมันฯ และใบมันฯแห้งให้วัวกินแต่ปริมาณน้อย แต่ไม่เคยรู้ว่ามันสำปะหลังมีคุณค่าดีต่อวัวอย่างไร ขอแค่ช่วยลดค่าอาหารข้นที่วัวต้องกินในแต่ละวันก็พอแล้ว
...
กระทั่ง สำนักพัฒนาอาหารสัตว์ กรมปศุสัตว์ มาอบรมให้ความรู้เรื่อง สูตรใบมันฯหมัก... แรกๆชาวบ้านยังไม่เชื่อ จะใช้เลี้ยงวัวโดยไม่ต้องให้อาหารข้นเสริม
“นิสัยที่ชอบลองผิดลองถูก จึงแบ่งพื้นที่ 1 ไร่ ปลูกมันสำปะหลัง ระหว่างกำลังเติบโตมีใบยอดเขียว ให้ทีมงานสำนักพัฒนาอาหารสัตว์หักยอดเขียวใบมันฯไปทำอาหารหมักให้ดูเป็นตัวอย่าง เพื่อนำไปเลี้ยงวัวเนื้อที่ศูนย์วิจัยบำรุงพันธุ์สัตว์มหาสารคาม ช่วงแรกๆแอบตามไปดูวันละ 3-4 รอบ เพราะเคยได้ยินถ้าให้วัวกินใบมันฯมากๆ
จะตาย จากวันเป็นสัปดาห์และเป็นเดือน นอกจากไม่ตาย ยังมีรูปร่างเริ่มมีเนื้อมีหนัง ขนเป็นมัน”
มองภาพรวมๆ สูตรใบมันฯหมัก เป็นอาหารชั้นเลิศของโคเนื้อ
อภิรมณ์ญาพร มองว่าหากนำมาส่งเสริมชาวบ้าน นอกจากไม่ต้องซื้ออาหารข้นมาเลี้ยงวัว ยังสามารถผลิตอาหารหมัก หักใบมันฯสดส่งขายให้สหกรณ์ผู้เลี้ยงโคเนื้อ-โคนม น่าจะทำให้ชาวบ้านมีรายได้เสริมดีกว่าขายแต่หัวมันฯ ได้เงินแค่ปีละครั้ง
สูตรอาหารหมัก...ใบมันฯ+ต้น 58 กก. หัวมันฯสับ 24 กก. หญ้าแพงโกล่า 9 กก. รำละเอียด 9 กก. เกลือ 4 ขีด ปุ๋ยยูเรีย 6 ขีด ผสมคลุกเคล้าให้เข้ากัน ใส่ถุงปิดให้แน่น หมักทิ้งไว้ 21 วัน จะได้อาหารหมัก 100 กก. ใช้เลี้ยงโคเนื้อแทนอาหารข้น ตัวละ 1 กก. ในตอนเช้าและเย็น ส่วนระหว่างวันให้ฟางแห้ง ให้วัวเคี้ยวเล่นช่วยลดความ เครียด...แค่เดือนเดียวเห็นผล วัวอ้วนท้วนสมบูรณ์ ผิดหูผิดตาไปจากแต่ก่อนที่ผอมแห้งหนังหุ้มกระดูก
วันนี้นอกจากชาวบ้านหนองกุด-โดนไม่ต้องสิ้นเปลืองเงินซื้ออาหารข้นเลี้ยงวัว ยังมีรายได้จากการหักใบมันสำปะหลังสด ตันละ 2,500 บาท ให้สหกรณ์ผู้เลี้ยงโคนม-โคเนื้อ...ได้กันครอบครัวละ 15,000-17,500 บาทต่อเดือน
ปลูกมันสำปะหลัง 50 ไร่ ตลอดทั้งปีขายหัว+ใบสด ได้เงินเข้ากระเป๋าทั้งรายเดือนรายปี 435,000 บาท...ในขณะที่ขายหัวอย่างเดียวปีละครั้ง ได้แค่ 225,000 บาท.
เพ็ญพิชญา เตียว