สวัสดีค่ะคุณผู้อ่านไทยรัฐออนไลน์ที่รัก ขณะที่คุณครูลิลลี่กำลังนั่งเขียนต้นฉบับของไทยรัฐออนไลน์ครั้งนี้ ก็เหลือเวลาอีกไม่กี่วันก็จะถึงวันสำคัญของพวกเราชาวไทยที่เวียนมาถึงอีกครั้งหนึ่งในปีนี้ นั่นก็คือ วันแม่แห่งชาติ ซึ่งในปีนี้ เมื่อวันที่ 25 กรกฎาคม ที่ผ่านมา ทางสภาสังคมสงเคราะห์แห่งประเทศไทยฯ ได้มีการแจ้งข่าวว่าสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ในรัชกาลที่ 9 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานคำขวัญวันแม่แห่งชาติ ประจำปี 2561 ความว่า “เมื่อเรารวมกำลังกันทั้งชาติ ย่อมสามารถช่วยไทยไขปัญหา ผนึกแรงหลอมรวมร่วมปัญญา จักนำพาชาติตนรอดพ้นภัย” ก็นับว่าเป็นคำขวัญวันแม่ที่ไพเราะและคงความหมายที่ชัดเจนเพื่อให้เราคนไทยหลอมรวมกำลังกายใจให้เป็นหนึ่งเดียวเพื่อแก้ปัญหาต่างๆ ให้ผ่านพ้นไป อันจะทำให้ประเทศไทยรอดพ้นจากพิบัติภัยต่างๆ ไปได้ด้วยดีนั่นเอง
สำหรับวันแม่ปีนี้ คุณครูลิลลี่ก็มีข้อมูลเกี่ยวกับเขียนพระนามของพระองค์มาฝากกันให้คุณๆ ผู้อ่านได้พึงระลึกและเป็นข้อจดจำเพื่อนำไปใช้กันอย่างถูกต้องนะคะ เกี่ยวกับเรื่องของพระนามนี้ ทางสำนักพระราชวังได้มีการชี้แจงการเขียนพระนามของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ในรัชกาลที่ 9 ในช่วงเวลานี้ว่าให้ต่อท้ายพระนามหรือพระอิสริยยศ ด้วยคำว่า “ในรัชกาลที่ 9” โดยหากกล่าวถึง และ/หรือ เขียนพระนามเต็มของสมเด็จพระนางเข้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ในรัชกาลที่ 9 ณ เวลานี้ ให้เขียนว่า “สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ในรัชกาลที่ 9” ส่วนถ้าจะเป็นการกล่าวถึง และ/หรือเขียนพระนามอย่างย่อ ให้เขียนว่า “สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ในรัชกาลที่ 9” และหากกล่าวถึง และ/หรือ เขียนพระอิสริยยศ ให้เขียนว่า “สมเด็จพระบรมราชินีนาถ ในรัชกาลที่ 9” ค่ะ ก็ลองทบทวนและจดจำเพื่อนำไปใช้กันอย่างถูกต้องนะคะ
...
คุณผู้อ่านคะ จากการที่ได้ไปค้นคว้าข้อมูลเกี่ยวกับพระนามของพระองค์มาทำให้คุณครูลิลลี่ได้ไปอ่านข้อมูลเรื่องหนึ่งมาซึ่งอยากนำมาเล่าสู่กันฟัง เป็นเรื่องราวความเป็นมาของพระนามของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ในรัชกาลที่ 9 ตั้งแต่เมื่อครั้งอดีตค่ะ น่าสนใจและถือเป็นความรู้ที่ดีเลยค่ะ ลองอ่านดูนะคะ เรื่องราวก็มีอยู่ว่า
เมื่อครั้งที่ในหลวงรัชกาลที่ 9 เสด็จขึ้นเถลิงถวัลยราชสมบัติ และ ราชาภิเษกสมรสกับหม่อมราชวงศ์สิริกิติ์ กิติยากร ได้มีพระบรมราชโองการดำรัสสั่งให้สถาปนา หม่อมราชวงศ์สิริกิติ์ กิติยากร พระอัครมเหสี เป็น สมเด็จพระราชินีสิริกิติ์ เมื่อวันที่ ๒๘ เมษายน พุทธศักราช ๒๔๙๓ และเมื่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงรับบรมราชาภิเษกตามโบราณราชประเพณีแล้ว ได้มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ประกาศสถาปนาเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระราชินีสิริกิติ์ เป็น สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินี เมื่อวันที่ ๕ พฤษภาคม พุทธศักราช ๒๔๙๓ (สังเกตนะคะว่ายังไม่มีคำว่า “นาถ”) ต่อมาเมื่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จออกทรงผนวช เมื่อวันที่ ๒๒ ตุลาคม – ๕ พฤษภาคม พุทธศักราช ๒๔๙๙ ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินี ทรงเป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ เมื่อทรงสำเร็จราชการแทนพระองค์ด้วยความเรียบร้อย จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมเฉลิมพระนามาภิไธยว่า “สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ” เมื่อวันที่ ๕ ธันวาคม พุทธศักราช ๒๔๙๙ ค่ะ เกี่ยวกับพระอิสริยยศ “สมเด็จพระบรมราชินีนาถ” นี้เป็นพระอิสริยยศของพระอัครมเหสีในพระมหากษัตริย์ ที่ทรงได้รับพระบรมราชโองการโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ทรงดำรงตำแหน่งผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ โดยหากย้อนไปการสถาปนาพระอิสริยยศนี้มีขึ้นครั้งแรกในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อพระองค์เสด็จประพาสยุโรป ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ สมเด็จพระนางเจ้าเสาวภาผ่องศรี พระอัครราชเทวี ทรงเป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ และปรากฏการขานพระนาม “สมเด็จพระนางเจ้าเสาวภาผ่องศรี พระบรมราชินีนาถ” เป็นครั้งแรกในคราวนั้นค่ะ
เกี่ยวกับคำว่า ประพาสยุโรป ที่คุณครูลิลลี่เขียนไปข้างต้น ก็ขออธิบายเพิ่มเติมถึงคำที่ออกเสียงว่า ประ-พาด เสียหน่อยนะคะ คำที่ออกเสียงว่า ประ-พาด มีที่ใช้อยู่ ๔ คำ เขียนต่างกัน แต่ออกเสียงเหมือนกัน เรียกว่าคำพ้องเสียงนั่นเองค่ะ คำแรก ประพาส คำนี้ถือเป็นคำราชาศัพท์นะคะ แปลว่า ไปต่างถิ่นหรือต่างแดน เช่น พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จประพาสยุโรป คำที่ ๒ ประภาษ เป็นคำราชาศัพท์เหมือนกันค่ะ แปลว่า ตรัส บอก พูด เช่น บทละครเรื่องพระลอ ตอนหนึ่งว่า “ครั้นถึงจึงเสด็จขึ้นเหนืออาสน์ ตรัสประภาษเล้าโลมนางโฉมศรี” มาถึงคำที่ ๓ ประภาส แปลว่า แสงสว่าง ส่วนคำสุดท้าย คำที่ ๔ ประพาต แปลว่า พัด หรือ กระพือ มักใช้ในคำประพันธ์ เช่น ลมฤดูร้อนประพาตพัดกิ่งไม้ไหวโยกไปตามลมค่ะ และทั้งหมดก็คือ ไทยรัฐออนไลน์ประจำครั้งนี้ พบกันใหม่ครั้งหน้า อย่าลืมไปกอดคุณแม่ บอกรักคุณแม่กันนะคะ สวัสดีค่ะ