แม้จะตรากตรำเหน็ดเหนื่อยทุ่มเททรงงานหนักเพื่อประชาชนเพียงใด แต่สิ่งหนึ่งที่ช่วยให้ “พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร” ทรงสำราญพระราชหฤทัยเสมอมาคือ การได้ผ่อนคลายพระราชอิริยาบถอยู่กับเหล่าพระสหาย “คุณๆสี่ขา” และผองเพื่อนทั้งหลาย ซึ่งนับเป็นความสุขสุดยอดของพระมหากษัตริย์ผู้ทรงงานหนักที่สุดในโลก
“สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนาฯ” ทรงเล่าว่า ตอนอยู่เมืองไทยเมื่อเล็กๆ พวกเราได้สัตว์เลี้ยงหลายชนิด สุนัขตัวแรกชื่อว่า “บ๊อบบี้” ตัวที่สองชื่อไทยว่า “นรินทร์” มีลูกชื่อ “เหมือน” พวกเราเลี้ยงกระต่าย, นกขุนทอง, หนูตะเภา และงู เมื่องูตายยังทำพิธีศพปักไม้กางเขนให้ที่หลุมฝังศพ บ่งบอกได้ชัดว่าทรงรักใคร่ผูกพันกับสัตว์เลี้ยงมาตั้งแต่ทรงพระเยาว์
อีกหนึ่งสัตว์เลี้ยงแสนรักที่ผูกพันกับในหลวง รัชกาลที่ 9 ยังรวมถึง แมวไทยชื่อ “คุณติโต” เป็นแมวของสมเด็จย่า (สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี) เมื่อครั้งประทับอยู่พระตำหนักวิลล่าวัฒนา เมืองโลซานน์ “คุณติโต” เป็นแมวเพศผู้พันธุ์วิเชียรมาศสีน้ำตาลเข้ม ดวงตาสีฟ้า ชอบหนีเที่ยวนอกตำหนัก และมักส่งเสียงคล้ายพูดคุยสื่อสารรู้เรื่อง ชื่อ “คุณติโต” นั้นมาจากชื่อแฝงของ “โยซิบ โบรซ ติโต” อดีตประธานาธิบดียูโกสลาเวีย รัฐบุรุษกู้ชาติผู้ยิ่งใหญ่ ทรงนำอัตชีวประวัติของเขาผู้นี้มาถ่ายทอดเป็นบทพระราชนิพนธ์แปลเรื่อง “ติโต” เพื่อเป็นแบบอย่างให้คนไทยรู้รักสามัคคี
ยังมี “สุนัขทรงเลี้ยงอีกหลายสิบชีวิต” ซึ่งมีส่วนช่วยกันสร้างความเกษมสำราญมาตลอดหลายปี เริ่มต้นจากคุณๆ สี่ขาเพียง 4 คุณ คือ คุณสุดหล่อ, คุณหมามุ่ย, คุณซูซี่ และคุณคุกกี้ แต่วันหนึ่งมีหมาข้างถนนชื่อ “อีมะลิ” มุดเข้ากรงคุณๆสี่ขา และตกเป็นเมียของคุณสุดหล่อกับคุณหมามุ่ย เจ้าหน้าที่วังจับ “อีมะลิ” ส่ง กทม. กระนั้นเมื่อความทราบถึงพระกรรณ มีรับสั่งให้ไปรับเมียคุณทั้งสองกลับมาเลี้ยงดูให้สมฐานะ นับตั้งแต่วันนั้น “อีมะลิ” จึงเลื่อนขั้นเป็น “คุณมะลิ” และได้คลอดลูกทั้งหมด 9 ตัว สร้างสีสันความมีชีวิตชีวาให้วังสวนจิตรฯเรื่อยมา
ในหลวง รัชกาลที่ 9 ทรงพระเกษมสำราญมาก เมื่อมีลูกสุนัข 9 ตัว เข้ามาอยู่ในวังสวนจิตรฯ ได้เสด็จฯมาทรงถ่ายรูปลูกสุนัขทุกวัน หลังจาก “คุณมะลิ” มีลูกๆ ไม่นาน “คุณทองแดง” ลูกสุนัขเทศ ซึ่งย่อจากเทศบาล ก็ได้เข้ามาอยู่ในวังสวนจิตรฯ เมื่อทอดพระเนตร “ทองแดง” ครั้งแรก รับสั่งว่าให้นำเข้ามาเลี้ยง เพราะแม่ของ “ทองแดง” มีสภาพทรุดโทรมมาก จึงยก “คุณทองแดง” ให้เป็นลูกเลี้ยงของ “คุณมะลิ” ซึ่งก็รักใคร่เหมือนลูกแท้ๆอย่างน่าอัศจรรย์
เมื่อเข้ามาอยู่ในวัง “คุณทองแดง” กลายเป็นสุนัขทรงเลี้ยงที่โปรดปรานของในหลวง รัชกาลที่ 9 ทรงยกย่องว่า “ทองแดง” เป็นสุนัขมีสัมมาคารวะ และมีกิริยามารยาทเรียบร้อย เจียมเนื้อเจียมตัวดี แถมยังรู้จักที่ต่ำที่สูง เวลาเฝ้าฯพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจะนั่งต่ำกว่าเสมอ แม้จะทรงดึงตัวขึ้นมากอด “ทองแดง” ก็จะทรุดตัวลงหมอบกับพื้น และทำหูลู่อย่างนอบน้อม คล้ายแสดงว่า “ไม่อาจเอื้อม” ในเรื่องความกตัญญูรู้คุณของ “ทองแดง” ที่มีต่อ “แม่มะลิ” ก็ทรงยกย่องว่า “ผิดกับคนอื่นที่เมื่อกลายมาเป็นคนสำคัญแล้ว มักจะลืมตัว และดูหมิ่นผู้มีพระคุณที่เป็นคนต่ำต้อย”
ในบรรดาสุนัขทรงเลี้ยง “คุณหลวงแจ่ม ภักดี” ก็โด่งดังในเรื่องความจงรักภักดีไม่แพ้ใคร เดิมลูกสุนัขพันธุ์เซนต์เบอร์นาร์ดตัวนี้ชื่อ “เซอร์เจมส์” ชอบหนีเข้ามานอนในพระตำหนักเปี่ยมสุข พระราชวังไกลกังวล เจ้าหน้าที่วังพาตัวส่งกลับให้เจ้าของหลายครั้ง แต่ก็ยังแอบมุดกลับมาอีกจนได้ สุดท้ายเจ้าของสุนัขจึงเข้าเฝ้าฯเพื่อขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตถวาย “เซอร์เจมส์” เป็นสุนัขทรงเลี้ยง จากที่มีศักดิ์ “ท่านเซอร์” จึงทรงเปลี่ยนเป็นแบบไทยๆว่า “คุณหลวง” และชื่อฝรั่งอย่าง “เจมส์” ก็เปลี่ยนเป็น “แจ่ม” ให้เข้ากับความเป็นไทย
เป็นธรรมเนียมปฏิบัติสืบทอดกันมาในทุกรัชสมัย ที่พระมหากษัตริย์ไทยจะต้องมี “ช้างเผือกคู่พระบารมี” โดยเชื่อว่า ยิ่งมีช้างเผือกมากยิ่งมีพระบุญญาบารมี ในรัชสมัย ร.9 ค้นพบช้างเผือกแล้ว 21 ช้าง พระยาช้างเผือกประจำรัชกาลคือ “พระเศวตอดุลยเดชพาหนฯ” เกิดในป่าจังหวัดกระบี่ เมื่อปี 2494 เป็นช้างพลายเผือกโท ตระกูลพรหมพงศ์ นำขึ้นน้อมเกล้าฯถวายเมื่อปี 2501 เพื่อประกอบพิธีขึ้นระวางเป็นช้างต้น มีตำนานเล่าขานว่า “พระเศวต” ซึ่งเติบโตในสวนสัตว์ดุสิต มีอาการดุร้ายจนควาญช้างต้องจับยืนมัดขาทั้งสี่ไว้กับเสา กระทั่งสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ โปรดให้นำ “พระเศวต” เข้าไปยืนในโรงช้างต้นวังสวนจิตรฯ ในขณะที่นำคุณพระเดินจากเขาดินไปประตูวังสวนจิตรฯ คุณพระอาละวาดหนักต้องกินเวลาหลายชั่วโมงทั้งลากทั้งดึง แต่พอได้ก้าวเท้าเข้าไปในวัง คุณพระก็เปลี่ยนเป็นสงบเสงี่ยมเดินเรียบร้อยสู่โรงช้างต้นทันที ราวกับถูกสะกดไว้ด้วยมนต์ขลัง
ความสุขและรอยแย้มพระสรวลของในหลวง รัชกาลที่ 9 มักเป็นความสุขแสนเรียบง่ายที่หาได้จากรอบตัว โดยเหนืออื่นใดแล้วไม่มีอะไรที่จะทำให้ทรงสำราญพระราชหฤทัยได้มากไปกว่าความอยู่ดีมีสุขของราษฎรไทย.
ทีมข่าวหนังสือพิมพ์ไทยรัฐ