เกษตรอินทรีย์ วิถียโสธร เป็นหนังสือที่เสนอเรื่องราวและประสบการณ์ในการขับเคลื่อนวิสัยทัศน์ด้านเกษตรอินทรีย์ของจังหวัดยโสธร เมืองเกษตรอินทรีย์ต้นแบบของประเทศไทย
หนังสือเล่มนี้เป็นผลงานการเขียนของ นายบุญธรรม เลิศสุขีเกษม รองปลัดกระทรวงมหาดไทย ผู้มีประสบการณ์ทำงานในจังหวัดยโสธรถึงสองรอบ โดยรอบแรกคือการเป็น นายอำเภอไทยเจริญ ในสมัยที่ นายสุธี มากบุญ รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงมหาดไทยในปัจจุบันเป็นผู้ว่าราชการจังหวัดยโสธรซึ่งเป็นผู้ริเริ่มเรื่องการผลักดันเกษตรอินทรีย์ที่ยโสธรจนมีชื่อเสียงเป็นที่รับรู้กันทั่วประเทศ
รอบที่สองกลับมาในฐานะ ผู้ว่าราชการจังหวัดยโสธร ซึ่งได้สานต่องานเกษตรอินทรีย์ที่ยโสธรจนโด่งดัง
หลายบทหลายตอนในหนังสือเล่มนี้มีคุณค่าที่ควรพิจารณาอย่างเช่นในบทที่ว่าด้วย ยโสไม่ได้มีแต่ข้าวอินทรีย์ ระบุว่า
แน่นอนว่า ชื่อเสียงและการรับรู้เรื่องราวเกี่ยวกับเกษตรอินทรีย์ของยโสธรมาจากข้าวหอมมะลิอินทรีย์ แต่การทำเกษตรอินทรีย์นั้นไม่ได้มีเฉพาะเรื่องการทำนาข้าว การทำเกษตรอินทรีย์ยังครอบคลุมถึงการทำเกษตรในด้านต่างๆ ไม่ว่าพืชผักผลไม้ ประมง ปศุสัตว์
เมื่อกระแสแนวคิดการทำเกษตรอินทรีย์ถูกปลุกขึ้นมาในยโสธรแล้ว ทำให้เราค้นพบว่ามีเกษตรกรที่ทำการเกษตรในแนวทางเกษตรอินทรีย์อย่างหลากหลาย คือ ทำการเกษตรโดยไม่ใช้ปุ๋ยเคมี ยาฆ่าแมลง ใช้วิธีธรรมชาติ แต่อาจจะยังไม่ได้มีการรับรองมาตรฐานเกษตรอินทรีย์
นอกจากข้าวหอมมะลิอินทรีย์แล้ว ผลผลิตที่ประสบความสำเร็จตามมาคือ แตงโม ซึ่งเป็นพืชหลังนา และอยู่ในคำขวัญของจังหวัดยโสธรที่ว่า “ยโสธรเมืองบั้งไฟโก้ แตงโมหวาน หมอนขวาน ผ้าขิด แหล่งผลิตข้าวหอมมะลิ”
ก่อนหน้านี้ ผู้บริโภคหลายคน (รวมทั้งผมด้วย) เคยได้ยินได้ฟังข่าวคราวการใช้ปุ๋ยเคมี ยาฆ่าแมลงในการปลูกแตงโม ทำให้หลายคนไม่อยากจะทานหรือเสี่ยงที่จะทานแตงโม
...
ที่อำเภอคำเขื่อนแก้ว ตำบลลุมพุก นายก อบต.ลุมพุก วสันต์ ชัยภูมิ เป็นแกนนำในการพาเกษตรกรที่ปลูกแตงโมทำการปรับเปลี่ยนสู่ปลูกแตงโมโดยไม่ใช้สารเคมี ยาฆ่าแมลง มีการรวบรวมผลผลิตมาขายในกรุงเทพฯ ทำให้เกษตรกรมีรายได้มากขึ้นกว่าเดิมเพราะแตงโมที่ผลิตแบบเกษตรอินทรีย์จะได้ราคาที่สูงกว่าแตงโมทั่วไปมากทีเดียว
เมื่อเกษตรกรเห็นความสำเร็จ พร้อมๆกับที่กระแสเกษตรอินทรีย์ของจังหวัดแรงมากขึ้น ก็ยิ่งทำให้เกษตรกรเริ่มปรับเปลี่ยน ทำให้เกิดการขยายตัวของการปลูกแตงโมโดยไม่ใช้ปุ๋ยเคมี ยาฆ่าแมลงมากขึ้น โดยเฉพาะในพื้นที่ตอนใต้ของยโสธร คือ อำเภอคำเขื่อนแก้ว มหาชนะชัยและค้อวัง
มีคนถามว่าแล้วรสชาติของแตงโมที่ปลูกโดยไม่ใช้ปุ๋ยเคมียาฆ่าแมลงแตกต่างจากแตงโมที่ขายกันในท้องตลาดอย่างไร ก็อธิบายแบบง่ายๆได้ว่า แตงโมที่ปลูกแบบอินทรีย์รสชาติจะไม่หวานเจี๊ยบหวานฉํ่าแบบแตงโมทั่วไป แต่จะหวานอ่อนๆ หวานละมุนๆ แต่ที่สำคัญคือทานแล้วไม่ต้องกลัวว่าจะลิ้นชา
ราวๆปลายเดือนมกราคม 2559 สองสามีภรรยา ณัชพร เนียมการ และสามีเจ้าของสวนสตรอว์เบอร์รีกลางทุ่ง (สวนชัยประเสริฐ บ้านแคนน้อย ตำบลแคนน้อย อำเภอคำเขื่อนแก้ว) ได้มาเชิญให้ไปเปิดสวนสตรอว์เบอร์รี และบอกว่าทำแตงโมรูปหัวใจสำเร็จแล้ว
ตอนเห็นแตงโมหัวใจลูกแรก แล้วก็ได้แต่ปลื้มไปด้วยกับความสำเร็จของเกษตรกรยโสธร.
“ซี.12”