กรมหม่อนไหม จับมือราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสุรินทร์ พัฒนาอุปกรณ์ในกระบวนการทอผ้าไหมเพื่อผู้สูงอายุ เพิ่มสะดวก ลดเมื่อยล้า


เมื่อวันที่ 4 ก.ย. 65 นายวัชรพงษ์ แก้วหอม รองอธิบดีกรมหม่อนไหม กล่าวว่า อาชีพการทอผ้า คืออาชีพเก่าแก่ของไทยที่สืบทอดจากรุ่นสู่รุ่น เป็นงานที่ต้องอาศัยฝีมือและความรู้ความชำนาญของผู้ทอเป็นอย่างมาก ถือเป็นงานศิลปะอันทรงคุณค่าที่สามารถสร้างรายได้แก่ผู้ทอได้เป็นอย่างดี โดยในปัจจุบันพบว่า ผู้ทำอาชีพด้านนี้ส่วนใหญ่เป็นผู้สูงอายุ ซึ่งในกระบวนการทอผ้าบางอย่างอาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพของผู้ทอที่เป็นผู้สูงอายุได้ กรมหม่อนไหมและมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสุรินทร์ จึงได้ร่วมกันวิจัยเพื่อพัฒนาอุปกรณ์การทอผ้าที่ช่วยอำนวยความสะดวก และสามารถลดเวลาในการทำงานด้านการทอผ้าไหมที่เหมาะสมกับผู้สูงอายุ ได้แก่ เครื่องค้นหมี่ ที่วางมัดหมี่ เครื่องกรอเส้นไหม และเครื่องปั่นไหมเข้าหลอดเส้นพุ่ง

พร้อมคัดเลือกผู้ทอผ้าที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไป จากบ้านด่านเจริญ ต.กระเทียม อ.สังขะ จ.สุรินทร์ และบ้านไทรงาม ต.นาหนองไผ่ อ.ชุมพลบุรี จ.สุรินทร์ มาร่วมทดสอบประสิทธิภาพเครื่องต้นแบบ ดังนี้ 1.เครื่องค้นหมี่ แบบดั้งเดิมต้องใช้มือโยกค้นหมี่ไปมา หากทำต่อเนื่องเป็นเวลานานจะทำให้เกิดความเมื่อยล้า มือ แขน และหัวไหล่ แต่เครื่องค้นหมี่ต้นแบบวิจัยได้ปรับให้เป็นระบบไฟฟ้า มีปุ่มเปิดปิดสวิตช์การทำงาน และใช้เท้าเหยียบควบคุม มีปุ่มปรับระดับความเร็ว/ช้าได้ จากการทดสอบค้นหมี่จำนวน 1 หัว (ทอผ้าได้ 2 เมตร) พบว่า แบบดั้งเดิมใช้เวลา 7-8 ชั่วโมง แต่เครื่องต้นแบบใช้เวลาเพียง 30 นาที 2.เครื่องปั่นไหมเข้าหลอดเส้นพุ่ง แบบดั้งเดิมจะใช้มือหมุนปั่น ส่วนเครื่องต้นแบบเป็นระบบไฟฟ้า มีปุ่มเปิดปิดสวิตช์สะดวกรวดเร็วกว่า แบบดั้งเดิมปั่นไหม 1 ไจใช้เวลา 40-45 นาที ส่วนเครื่องต้นแบบใช้เวลาเพียง 25-30 นาที 3.ที่วางมัดหมี่ ได้พัฒนาอุปกรณ์ให้มีที่นั่งปฏิบัติงานที่มั่นคง ปรับปรุงจากแบบดั้งเดิมนั้นต้องนั่งปฏิบัติงานกับพื้น พบว่าการนั่งทำงานมัดหมี่ 1 หัว (ทอผ้าได้ 2 เมตร) ใช้เวลาปฏิบัติงานไม่แตกต่างกัน แต่แบบเครื่องต้นแบบจะเมื่อยล้าน้อยกว่า และ 4.เครื่องกรอเส้นไหม แบบดั้งเดิมต้องใช้มือหมุนกรอเส้นไหม และทำได้เพียงครั้งละ 1 ไจ แต่เครื่องต้นแบบซึ่งทำงานด้วยระบบไฟฟ้า สามารถกรอได้ถึง 6 ไจพร้อมกัน ส่งผลให้ได้ปริมาณงานมากกว่าถึง 6 เท่า

...

จากผลทดสอบดังกล่าว พบว่าการใช้อุปกรณ์ที่พัฒนาขึ้นมา ช่วยเพิ่มความสะดวก ลดขั้นตอนและเวลา และลดความเมื่อยล้าจากการทำกิจกรรมในกระบวนการทอผ้าได้ค่อนข้างมาก โดยอุปกรณ์ที่พัฒนาขึ้นเป็นเครื่องต้นแบบการวิจัย จะนำไปถ่ายทอดความรู้เพื่อการใช้ประโยชน์ที่แพร่หลายให้แก่ผู้สูงอายุที่ทำอาชีพทอผ้าต่อไป สำหรับผู้ที่สนใจสามารถสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ ศูนย์หม่อนไหมเฉลิมพระเกียรติฯ สุรินทร์ โทร. 04-451-1393 หรือ มทร.อีสาน วิทยาเขตสุรินทร์ โทร. 04-415-3062