อัจฉริยะข้างบ้าน ทีมวิจัย คณะแพทยศาสตร์ ม.ขอนแก่น เปิดตัวชุดทดสอบพยาธิใบไม้ในตับ และพยาธิเส้นด้าย พกพาง่าย ได้ผลแม่นยำ เพื่อส่งมอบแก่โรงพยาบาลในภาคอีสานไว้คัดกรองกลุ่มผู้ป่วยต้องสงสัย

เมื่อเวลา 09.00 น. วันที่ 3 มี.ค.2563 ที่ สำนักงานอธิการบดีมหาวิทยาลัยขอนแก่น หรือ มข. รศ.นพ.ชาญชัย พานทองวิริยะกุล รักษาการอธิการบดี มข. เปิดเผยว่า ทีมงานนักวิจัยจากคณะแพทยศาสตร์ มข. ได้วิจัยและผลิตชุดทดสอบโรคพยาธิ ในรูปแบบของการพกพาและสามารถอ่านผลด้วยตาเปล่าได้ภายใน 15 นาที ที่ถือเป็นผลงานวิจัยชิ้นสำคัญที่เป็นชุดแรกของโลก ขณะนี้ได้มีการเปิดตัวและมีการส่งมอบให้กับโรงพยาบาลต่างๆ ในพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือเพื่อใช้ในการตรวจคัดกรองในกลุ่มผู้ป่วยต้องสงสัย สำหรับชุดทดสอบดังกล่าว ประกอบด้วย ชุดทดสอบโรคพยาธิใบไม้ตับในคน และชุดทดสอบโรคพยาธิเส้นด้าย (สตรองจิลอยด์) ในคน 

รักษาการอธิการบดี มข. กล่าวต่อว่า การทำงานของชุดทดสอบดังกล่าวนี้นั้นเป็นนวัตรกรรมชุดทดสอบแบบรวดเร็วที่ทันสมัยที่สุดชุดแรกของโลก ซึ่งโรคพยาธิใบไม้ตับในคนนั้น จากการตรวจสอบพบว่า เกิดจากตัวเต็มวัยของพยาธิใบไม้ตับชนิด Ov ที่อยู่ในท่อน้ำดี ผู้ที่ติดพยาธินั้นเกิดจากการบริโภคปลาน้ำจืดที่มีเกล็ด โดยเฉพาะกลุ่มปลาขาว ปลากระสูด และปลาตะเพียน ที่มักจะนำมาประกอบอาหารแบบสุกๆดิบๆ โดยผู้ที่มีอาการนั้นดูสังเกตได้จากอาการแน่นท้อง จุกแน่นใต้ลิ้นปี่ หรือใต้ชายโครงซ้าย มีอาการออกร้อน ที่ท้องหรือหลัง ที่ผ่านมาการวินิจฉัยโรคที่น่าเชื่อถือที่สุด คือการนำเอาอุจจาระไปตรวจหาไข่พยาธิด้วยกล้องจุลทรรศน์ เช่นเดียวกันกับการตรวจหาโรคพยาธิสตริงจิลอย์ หรือพยาธิเส้นด้าย ที่เป็นพยาธิตัวกลมขนาดเล็ก

...

รศ.นพ.ชาญชัย กล่าวอีกว่า ประเทศไทยพบผู้ป่วยที่มีอัตราการติดเชื้อในกลุ่มพยาธิเส้นด้ายที่สูงทุกภูมิภาค โดยเฉพาะภาคอีสานที่พบสูงถึงร้อยละ 60 โดยอาการที่พบบ่อยของผู้ที่ติดเชื้อ ที่เกิดจากระยะตัวอ่อนและตัวเต็มวัยของพยาธิ คือการเกิดรอยโรคที่ผิวหนัง มีอาการปอดอักเสบ ปอดบวม มีไข้ ไอ และหากติดเชื้อรุนแรงหรือเรื้อรัง จะมีอาการปวดท้อง ท้องร่วง อุจจาระเหลวเป็นน้ำ ลำไส้มีการดูดซึมอาหารผิดปกติ น้ำหนักตัวลดและซีด

"จาก 2 ประเด็นดังกล่าวทีมงานนักวิจัย มข. ที่ได้รับทุนสนับสนุนจากสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตรกรรม หรือ สกสว. จึงทำการวิจัยจนนำไปสู่การจัดชุดทดสอบโรคพยาธิ ด้วยเทคนิค Lateral Flow คล้ายกับการตรวจการตั้งครรภ์ เพื่อใช้ตรวจหาแอนติบอดีในน้ำเลือด ซึ่งเป็นชุดทดสอบที่ผู้ป่วยใช้ง่าย สะดวก อ่านผลได้ด้วยตาเปล่าภายใน 15 นาที ซึ่งจากการทดสอบใช้งานนั้นพบว่าชุดทดสอบดังกล่าวนี้นั้นมีค่าความไวต่อการทดสอบถึงร้อยละ 93.3 และมีค่าความจำเพาะอยู่ที่ร้อยละ 83.7" รักษาการอธิการบดี มข.กล่าว

รศ.นพ.ชาญชัย กล่าวด้วยว่า ชุดทดสอบโรคพยาธิใบไม้ตับในคน จะเป็นการตรวจหาแอนติบอดีในซีรั่ม ซึ่งจัดเป็นแนวทางใหม่ในการตรวจคัดกรองหาผู้ติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับ จนนำไปสู่การป้องกันการเกิดมะเร็งท่อน้ำดีอีกด้วย อย่างไรก็ตามชุดทดสอบดังกล่าวนี้ซึ่งได้รับทุนการสนับสนุนงานวิจัยจาก สกสว. ที่ขณะนี้ได้มีการต่อยอดเชิงพาณิชย์อย่างถูกต้องเพื่อจำหน่ายแล้วทั้งภายในประเทศและต่างประเทศ.