“ข้าวเฮงาะเลอทิญ บ้านป่าแป๋ มีอัตลักษณ์ของตัวเอง เป็นข้าวพื้นบ้าน ปลูกมากันอย่างยาวนานจากรุ่นสู่รุ่นตามวิถีชีวิตของชนเผ่าละว้า ปลูกแบบขั้นบันไดให้สอดคล้องกับสภาพพื้นที่ ด้วยพื้นที่เป็นหุบเขาทุรกันดาร ส่วนหนึ่งจึงยังคงทำนาแบบดั้งเดิมโดยใช้ควาย จัดเป็นข้าวที่ได้รับการคัดสรรว่ามีคุณประโยชน์มากที่สุดในบรรดาข้าวที่ปลูกในพื้นที่ชนบท เพราะอุดมไปด้วยสารแกมมาออไรซานอลต้านอนุมูลอิสระ และวิตามินต่างๆ ที่ดีมีประโยชน์ต่อร่างกายมากมาย สำนักงานสหกรณ์จังหวัดแม่ฮ่องสอนจึงได้ร่วมกับสำนักงานพาณิชย์จังหวัดแม่ฮ่องสอน ผลักดันให้ข้าวชนิดนี้ได้ขึ้นทะเบียนสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ หรือสินค้าจีไอ”
นายเอกรินทร์ ปอสอ สมาชิกสหกรณ์การเกษตรโครงการหลวงแม่สะเรียง จำกัด ต.ป่าแป๋ อ.แม่สะเรียง จ.แม่ฮ่องสอน บอกคร่าวๆถึงข้าวเฮงาะเลอทิญ...ที่สมาชิกส่วนใหญ่กว่า 90% จากสมาชิก 235 ราย จะปลูกข้าวเฮงาะเลอทิญเป็นอาชีพหลัก


...
แม้ข้าวชนิดนี้เป็นข้าวนาปี ปลูกได้ปีละครั้ง เริ่มปลูกตั้งแต่เดือนพฤษภาคมและมิถุนายน แล้วจะไปเก็บเกี่ยวในเดือนพฤศจิกายนหรือธันวาคม แต่ทุกแปลงก็เป็นข้าวที่ได้มาตรฐานจีเอพี
หลังการเก็บเกี่ยวข้าว จะปล่อยให้ตอซังเน่าคาแปลงกลายเป็นปุ๋ย บางส่วนนำไปเป็นอาหารโค กระบือ จากนั้นที่นา จะถูกแปลงให้เป็นพื้นที่ปลูกผักหลากหลายชนิด โดยการสนับสนุนส่งเสริมจากทางโครงการหลวง โดยมีการจัดการแปลงปลูกด้วย GP (green productivity) และผลผลิตที่ได้ส่งจำหน่ายให้กับทางโครงการหลวง โดยทางโครงการหลวงจะมีนักวิชาการมาแนะนำกระบวนการผลิตในทุกขั้นตอน จากนั้นสหกรณ์จะรวบรวมผลผลิตของสมาชิกส่งให้ทางโครงการหลวงอีกทอดหนึ่ง


ปัจจุบันผลผลิตข้าวทั้งหมดราวปีละ 10 ตัน ส่งขายให้กับโครงการหลวง ส่วนหนึ่งนำมาแปรรูปเป็นข้าวกล้องบรรจุถุง ถุงละ 1 กก.ขายผ่านออนไลน์ทางเว็บเพจสหกรณ์ในราคาถุงละ 50 บาท และอีกส่วนสมาชิกจะเก็บไว้เพื่อใช้เป็นเมล็ดพันธุ์เพาะปลูกในฤดูถัดไป
สำหรับ “ข้าวเฮงาะเลอทิญ” เป็นข้าวเจ้าพันธุ์ดั้งเดิมแท้ มีประวัติมาอย่างยาวนานของชนเผ่าลั้วะหรือละว้า ซึ่งคำว่า “เฮงาะ” หมายถึง ข้าว มีลักษณะเมล็ดสั้นและใหญ่ ข้าวนิ่ม หุงขึ้นหม้อ ปลูกกันมากในเขตพื้นที่ ต.ป่าแป๋ นอกจากอุดมไปด้วยสารต้านอนุมูลอิสระแล้ว ยังประกอบไปด้วยวิตามินบี 1, บี 6 ช่วยบำรุงประสาท ป้องกันโรคเหน็บชา, มีใยอาหารช่วยในเรื่องระบบขับถ่าย, มีโปรตีนช่วยในการเสริมสร้างกล้ามเนื้อ, มีธาตุสังกะสีที่ช่วยระบบการไหลเวียนของเลือด และโปแตสเซียมช่วยบำรุงประสาท สนใจสอบถามรายละเอียดได้ที่สำนักงานสหกรณ์การเกษตรโครงการหลวงแม่สะเรียง จำกัด โทร. 09-3317-9797.


...
กรวัฒน์ วีนิล