ภาพมุมสูงแสดงพื้นที่ของอำเภอเทิง จ.เชียงราย เป็นอีกอำเภอที่ประสบปัญหาหมอกควัน และฝุ่น PM 2.5 จากการลักลอบเผาป่าในพื้นที่ และประเทศเพื่อนบ้าน.
ในปี ค.ศ. 1997 สำนักงานป้องกันสิ่งแวดล้อมสหรัฐอเมริกา United States Environmental Protection Agency (USEPA) ได้กำหนดค่ามาตรฐานฝุ่นละอองที่มีเส้นผ่าศูนย์กลางเท่ากับหรือเล็กกว่า 2.5 ไมครอน (PM 2.5) ไว้ในมาตรฐานคุณภาพอากาศในบรรยากาศของประเทศสหรัฐอเมริกา (National Ambient Air Quality Standards : NAAQS)
ฝุ่นพิษ PM 2.5 จะมีขนาดเล็กกว่าเส้นผ่าศูนย์กลางของเส้นผมมนุษย์ถึง 25 เท่า เข้าสู่อวัยวะในระบบทางเดินหายใจได้โดยตรง สามารถทะลุเข้าไปถึงถุงลมปอดได้ทันที ทำลายอวัยวะของระบบทางเดินหายใจโดยตรง
...
มีประชากรเสียชีวิตจากมลพิษในอากาศทั่วโลกมากกว่า 6 ล้านคนในแต่ละปี และในจำนวนนี้เป็นเด็กอายุต่ำกว่า 5 ขวบถึง 10% หรือประมาณ 600,000 คน และที่สำคัญ PM 2.5 ยังทำให้อายุขัยเฉลี่ยของประชาชนลดลง ปัญหาฝุ่นพิษ PM 2.5 นับเป็นอีกหนึ่งปัญหาใหญ่ ที่หลายภาคส่วนทั้งภาครัฐและเอกชนของประเทศไทยหาทางรับมือ เพราะส่งผลต่อสุขภาพประชาชนโดยตรง
จังหวัดเชียงราย ถือเป็นหนึ่งในจังหวัดกลุ่มเสี่ยง เพราะมีอาณาเขตติดต่อกับประเทศเพื่อนบ้าน และยังมีชาวบ้านบางส่วนที่ประกอบอาชีพเกษตรกรรมมักจะแอบเผาเศษวัชพืช ทั้งจากฝั่งประเทศเพื่อนบ้านและฝั่งไทย
แม้ว่า นายประจญ ปรัชญ์สกุล ผวจ.เชียงราย จะออกมาตรการลดการเผาในที่โล่ง กำหนดวันห้ามเผา 60 วัน คือวันที่ 22 ก.พ.-21 เม.ย.2563 แต่ก็พบว่ามีเกษตรกรส่วนหนึ่งยังฝ่าฝืนข้อห้ามดังกล่าว
จนเมื่อวันที่ 29 ส.ค.62 ที่ผ่านมา มีหลายภาคส่วนร่วมทำ MOU ที่มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย เพื่อร่วมกันผลิต เครื่องวัดฝุ่นขนาดเล็ก หรือ “ยักษ์ขาว” เบื้องต้นกำหนดให้มีการผลิตจำนวน 50 เครื่อง เพื่อนำไปมอบให้กับโรงเรียนต่างๆ ในพื้นที่จังหวัดเชียงราย ใช้ตรวจวัดค่าฝุ่นละอองขนาดเล็ก PM 2.5
...
นายมงคลชัย ดวงแสงทอง ผู้ก่อตั้งสมาคมยักษ์ขาว กล่าวว่า ชื่อ “ยักษ์ขาว” มีแนวคิดและแรงบันดาลใจมาจากเครื่องดูดฝุ่น PM 2.5 หรือ “ยักษ์เขียว” ของ กลุ่มจิตอาสาวิจัยและพัฒนาพลังงานเพื่อการจัดการภัยพิบัติ จ.ขอนแก่น ที่มาช่วยแก้ปัญหาฝุ่นพิษ PM 2.5 ที่ จ.เชียงราย เมื่อช่วงต้นปี พ.ศ.2562
จึงได้นำเอาแรงบันดาลใจดังกล่าวมาพัฒนาเครื่องตรวจจับฝุ่นพิษ PM 2.5 ผ่านการลองผิดลองถูกหลายครั้ง ก่อนจะออกมาเป็น “ยักษ์ขาว” เป็นเครื่องตรวจจับฝุ่นพิษ มีขนาดประมาณ 20 ซม.× 15 ซม. × 10 ซม. น้ำหนักเบา พัฒนาโดย มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย และ วิทยาลัยราชมงคลล้านนาเชียงราย ที่ออกแบบมาเพื่อวัดผล
...
ระบบการทำงานของเครื่องยักษ์ขาวจะมีการยิงเลเซอร์ไปในอากาศเพื่อตรวจสอบคุณภาพอากาศ และสรุปค่าออกมาเป็นตัวเลขแสดงบนหน้าจอ สามารถตรวจวัดได้ทั้ง PM 2.5 และ PM 10
จากนั้นส่งผลที่ตรวจวัดได้ไปรายงานผลผ่านระบบสัญญาณอินเตอร์เน็ต ผ่านแอปพลิเคชันบนสมาร์ทโฟนชื่อ “ยักษ์ขาว วัดฝุ่น” ที่ผ่านการพัฒนาจากมหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง ซึ่ง แอปพลิเคชันยักษ์ขาว วัดฝุ่นนี้ก็ถือเป็นกระบวนการที่ 2 ของการประมวลผลทั้งระบบ
เมื่อนำผลที่ตรวจวัดได้ไปเปรียบเทียบการวัดค่ากับเครื่องตรวจวัดของกรมควบคุมมลพิษ พบว่า ผลการตรวจถูกต้องแม่นยำเป็นที่น่าพอใจ และเมื่อนำไปติดตั้งตามจุดต่างๆ จะสามารถรายงานผลมายังศูนย์กลางเซิร์ฟเวอร์ที่มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย เพื่อการวิเคราะห์
สามารถบอกช่วงเวลาค่า PM 2.5 และ PM 10 ทั้งจัดทำเป็นโปรแกรมนำเสนอ เพื่ออำนวยความสะดวกแก่หน่วยงานที่เกี่ยวข้องนำไปใช้ประโยชน์ สามารถระบุข้อมูลทิศทางลม และปริมาณฝุ่นละอองได้อย่างแม่นยำ
...
“ปัจจุบันทางสมาคมได้แจกจ่ายเครื่องวัดฝุ่น “ยักษ์ขาว” ไปแล้วเป็นจำนวน 33 เครื่องทั่วจังหวัดเชียงราย แต่ทางสมาคมฯตั้งเป้าจะผลิตและกระจายติดตั้งให้ครบทุก 125 ตำบลของจังหวัดเชียงราย และคาดว่าจะขยายได้ถึง 1,751 หมู่บ้านทั่วเชียงราย เพื่อติดตามคุณภาพอากาศและได้ข้อมูลที่ครอบคลุมทุกพื้นที่ของเชียงราย” นายมงคลชัย กล่าว
ล่าสุด นายธเนศ วีระศิริ นายกสมาคมวิศวกรรมสถานแห่งประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ์ ได้เล็งเห็นถึงแนวคิดของสมาคมยักษ์ขาวที่มุ่งเน้นสร้างอุปกรณ์ตรวจ จับฝุ่นพิษ จึงได้นำเอาแนวคิดดังกล่าวมาพัฒนาต่อยอด
โดยให้ทางสมาคมฯสร้างเครื่องวัดฝุ่นที่มีขนาดเล็กกว่าเดิม แต่ยังถือเป็นรุ่นต้นแบบที่ต้องมีการพัฒนาปรับปรุงอีกหลายอย่าง โดยได้ส่งมอบเครื่อง ต้นแบบดังกล่าวให้กับทาง สมาคมยักษ์ขาว เพื่อนำไปแจกจ่ายให้กับโรงเรียนในพื้นที่ จ.เชียงรายต่อไป
ถึงแม้ “ยักษ์ขาว” ที่เชียงรายจะไม่ได้มีขนาดใหญ่โตเหมือนยักษ์เขียวจากขอนแก่น แต่คุณ ประโยชน์ก็ถือว่ามากมายกว่าขนาดหลายเท่าตัว ถือเป็นอีกหนึ่งจุดเริ่มเล็กๆของกลุ่มคนที่ต้องการจะหาทางแก้ไขปัญหาหมอกควันฝุ่นพิษ หน่วยงานที่เกี่ยวข้องสามารถนำผลที่ได้ไปต่อยอดหาแนวทางแก้ไขป้องกันปัญหาได้
ใครที่อยากร่วมสนับสนุนโครงการดีๆแบบนี้ ไม่ว่าจะเป็นค่าเครื่องวัดฝุ่น “ยักษ์ขาว” หน้ากากอนามัย หรือสนับสนุนทุนสร้างห้องปลอดภัยให้กับโรงเรียนและชุมชน
สามารถโอนเงินผ่านทางบัญชีธนาคารกสิกรไทย ชื่อบัญชี “สมาคมยักษ์ขาว” เลขบัญชี 062-8-46998-9 แล้วโทร.แจ้งที่โทร. 06-1265-0505
นอกจากป้องกันฝุ่นพิษแล้ว หน้ากากอนามัยยังช่วยป้องกันไวรัส “โควิด-19” พร้อมกันไปด้วย.
วิโรจน์ วงศ์ใหญ่ รายงาน