ทำความรู้จัก "ผีย่าหม้อนึ่ง"พิธีกรรมทำนายทายทัก หาของหาย เด็กจะมาเกิด วิธีการรักษาคนเจ็บป่วย ของล้านนาแต่โบราณที่หาดูได้ยาก โดยยายวัย 85 ปีที่พะเยายังคงสืบทอดต่อไว้ ไม่ให้หายไปจากพื้นที่
วันที่ 27 สิงหาคม 2562 ผู้สื่อข่าวได้ติดตามดู ยายวัย 85 ปี ในพื้นที่ตำบลท่าวังทอง อำเภอเมือง จังหวัดพะเยา สืบทอดพิธีกรรม “ผีย่าหม้อนึ่ง”ซึ่งเป็นพิธีกรรมทำนายทายทักที่มีมาแต่โบราณ โดยใช้อุปกรณ์นึ่งข้าวเป็นสิ่งที่ทำนายทายทักโดยเฉพาะในเรื่องของการถามถึงเด็กทารก ของหาย ตลอดจนถึงเจ็บไข้ได้ป่วยและวิธีการในการรักษา ซึ่งปัจจุบันพิธีกรรมดังกล่าวเหลือน้อยมากในพื้นที่ แต่ยายวัย 85 ปี คนนี้ยังคงสืบทอดพิธีกรรมดังกล่าวเพื่อไม่ให้สูญหายไปจากพื้นที่
...
คุณยายแก้ว เขียวสืบ หญิงชราวัย 85 ปี ชาวบ้านในพื้นที่หมู่ที่ 4 ตำบลท่าวังทอง อำเภอเมือง จังหวัดพะเยาผู้สืบทอดพิธรกรรมผีย่าหม้อนึ่ง ได้มาสาธิตการทำนายทายทักในเรื่องของโชคชะตา รวมทั้งการเจ็บไข้ได้ป่วย หรือของหาย ด้วยการใช้อุปกรณ์นึ่งข้าว ที่ชาวล้านนา เรียกว่า “ผีย่าหม้อนึ่ง” หรือผีพ่อดำ –แม่ดำ ที่ชาวล้านนาได้มีการสืบทอดพิธีกรรมดังกล่าวมาตั้งแต่โบราณ โดยการทำนายจะมีอุปกรณ์ที่ใช้สำหรับนึ่งข้าว และใช้ไม้ไผ่คาดเป็นแขนขา รวมทั้งนำผ้าดำเข้าคลุมเป็นเสื้อจากนั้นก็จะเรียกผีให้เข้าสิงอุปกรณ์ทายทักดังกล่าว อีกทั้งยังมีของประกอบพิธีกรรม ได้แก่ พริกหนุ่ม พลู 4 ใบ กล้วย 2 ลูก ข้าวเหนียวสองปั้นเป็นเครื่องสักการะ จากนั้นก็จะนำอุปกรณ์ทำนายทายทักดังกล่าว เข้าทำการถามไถ่บริเวณถาดที่ใส่ข้าวสาร
ผู้สืบทอดพิธรกรรมผีย่าหม้อนึ่ง กล่าวต่อว่า ส่วนมากจะมีการทำนายทายทักในเรื่องของเด็กที่มักจะร้องไห้ และจะถามถึงในเรื่องของเป็นใครมาเกิด หรือจะเป็นเรื่องของของหาย เจ็บไข้ได้ป่วยและแนวทางในการรักษา ซึ่งการทำนายทายทักก็จะมีการถามกับร่างที่เป็นผีย่าหม้อนึ่ง หากทายถูกก็จะมีการเคาะอุปกรณ์ลงกับพื้นถาด และถ้าหากไม่ถูกก็จะไม่มีการเคาะ พิธีกรรมดังกล่าวนั้นชาวล้านนามีความเชื่อว่า มีสิ่งศักดิ์สิทธิ์ หรือ ผีอย่าหม้อนึ่ง มาบอกกล่าวให้รับทราบข้อมูลต่างๆที่ต้องการรับทราบ
ยายแก้ว กล่าวด้วยว่า ตัวเองนั้นได้สืบทอดมาจากรุ่นปู่ย่าตายายอีกทีหนึ่ง โดยการที่มีการทำพิธีกรรมและมีผีเข้าสิงบริเวณหม้อนึ่ง หรืออุปกรณ์ที่ใช้นึ่งข้าวที่ทำเป็นผีย่าหม้อนึ่งนั้น ตนเองก็จะรู้ด้วยตนเองว่ามีเหตุการณ์อะไรเกิดขึ้น โดยจะไม่รู้สึกตัว เพียงแต่เป็นสื่อให้กับผีย่าหม้อนึ่งดังกล่าว พิธีกรรมตรงนี้ส่วนใหญ่แล้วชาวบ้านที่เดินทางมาทำนายทายทัก ก็จะบอกกับตนเองว่าทายได้ตรงตามที่ถามมา ทั้งนี้หากผีย่าหม้อนึ่งไม่เข้าสิง บริเวณอุปกรณ์ทายทักดังกล่าวนั้น ก็จะไม่ทราบข้อมูลแต่อย่างใด.