ก.เกษตรฯ สืบสานพระราชปณิธาน โครงการ"ห้วยโสมง"เพื่อประชาชนอยู่ดี กินดี

ก.เกษตรฯ สืบสานพระราชปณิธาน ติดตามผลดำเนินการ โครงการ "ห้วยโสมง" อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ปราจีนบุรี ช่วยเหลือปชช. แก้น้ำแล้ง น้ำท่วม และภาวะน้ำเค็มจากน้ำทะเลหนุน

ในโอกาสอันเป็นมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 28 กรกฎาคม 2562 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เมื่อวันที่ 24 กรกฎาคม พ.ศ.2562 กรมชลประทาน กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ โดยนายชยันต์ เมืองสง ผู้ทรงคุณวุฒิด้านวิศวกรรมโยธา (ด้านควบคุมการก่อสร้าง) กรมชลประทาน ร่วมกับ นายรณรงค์ นครจินดา รองผู้ว่าราชการจังหวัดปราจีนบุรี และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง อาทิ การประปาส่วนภูมิภาค สาขาปราจีนบุรี โรงพยาบาลอภัยภูเบศร เทศบาลตำบลกบินทร์ อุทยานแห่งชาติทับลาน อุทยานแห่งชาติปางสีดา สำนักงานก่อสร้างชลประทานขนาดใหญ่ 7 ได้เดินทางไปติดตามผลการดำเนินโครงการห้วยโสมงอันเนื่องมาจากพระราชดำริ จังหวัดปราจีนบุรี ซึ่งพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ได้พระราชทานพระราชดำริให้กรมชลประทานดำเนินการก่อสร้าง และพระราชทานชื่อว่า อ่างเก็บน้ำนฤบดินทรจินดา และพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จพระราชดำเนินไปทรงเปิด เมื่อวันที่ 3 ธันวาคม พ.ศ.2560 ด้วยทรงสืบสานพระราชปณิธานของสมเด็จพระบรมชนกนาถ 

นายรณรงค์ นครจินดา รองผู้ว่าราชการจังหวัดปราจีนบุรี กล่าวว่า จังหวัดปราจีนบุรีมีพื้นที่ทั้งหมด 4,762 ตารางกิโลเมตร หรือ 2,976,476 ไร่ มีลักษณะภูมิประเทศเป็นที่ราบสูงและป่าทึบสลับซับซ้อน มียอดเขาสูง 1,326 เมตร ทำให้เป็นแหล่งกำเนิดต้นน้ำหลายสายและมีธรรมชาติสวยงาม โดยพื้นที่ตอนล่างเป็นที่ราบลุ่มแม่น้ำเหมาะแก่การเพาะปลูก ได้แก่ ที่ราบลุ่มแม่น้ำบางปะกง ซึ่งมีความสูงกว่าระดับน้ำทะเล 5 เมตร และแม่น้ำปราจีนบุรีที่มีต้นน้ำเกิดจากแควหนุมานและแควพระปรงไหลมาบรรจบกันที่อำเภอกบินทร์บุรี และไหลลงสู่อ่าวไทยที่อำเภอบางปะกง จังหวัดฉะเชิงเทรา พื้นที่ส่วนใหญ่จึงเหมาะแก่การทำเกษตรกรรม เช่น นาข้าว พืชไร่ สวนผลไม้ ไม้ยืนต้น และพืชสวน

ทั้งนี้ในปี 2562 จากข้อมูลพบมีจำนวนครัวเรือนเกษตรกรทั้งหมด 27,266 ครัวเรือน คิดเป็นร้อยละ 13.70 ของประชากรทั้งหมด ส่วนการประมงแบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่ การเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำและการจับสัตว์น้ำจืดจากแหล่งธรรมชาติ ซึ่งจังหวัดปราจีนบุรีมีความเหมาะสมในการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ เพราะเป็นแหล่งกำเนิดต้นน้ำหลายสาย ปัจจุบันมีเกษตรกรเลี้ยงสัตว์น้ำถึง 4,128 ราย และสร้างมูลค่าสินค้าสัตว์น้ำในปี 2559 ได้ถึง 2,600 ล้านบาท

นายรณรงค์ กล่าวเสริมว่า สำหรับปัญหาด้านการบริหารจัดการน้ำในพื้นที่จังหวัดปราจีนบุรี เดิมมีปัญหาด้านการเก็บกักน้ำให้เพียงพอต่อความต้องการของประชากรในพื้นที่ โดยเฉพาะในภาคการเกษตร ปัญหาขาดแคลนน้ำเพื่ออุปโภคและบริโภค ในระบบประปาขนาดกลางและขนาดใหญ่ และบางชุมชนใช้น้ำใต้ดินเป็นแหล่งน้ำดิบ ปัญหาขาดแคลนน้ำในพื้นที่ลุ่มแม่น้ำปราจีนบุรีในช่วงหน้าแล้ง ทำให้แหล่งน้ำตื้นเขิน ไม่สามารถเก็บกักน้ำได้เต็มประสิทธิภาพในช่วงมีนาคม-พฤษภาคม

ปัญหาน้ำท่วม เพราะขาดแหล่งเก็บกักน้ำขนาดใหญ่ในพื้นที่ลุ่มน้ำตอนบนเพื่อช่วยชะลอน้ำหลาก และประสิทธิภาพระบบระบายน้ำไม่เพียงพอ รวมถึงภาวะน้ำเค็มในช่วงหน้าแล้ง เนื่องจากน้ำทะเลหนุนสร้างความเสียหายให้แก่เกษตรกรและการประมง รวมถึงน้ำเพื่ออุปโภคบริโภค แต่ภายหลังมีการก่อสร้างโครงการอ่างเก็บน้ำนฤบดินทรจินดา หรือชาวบ้านรู้จักกันในชื่อ อ่างเก็บน้ำห้วยโสมง ซึ่งเป็นโครงการชลประทานอันเนื่องมาจากพระราชดำริขนาดใหญ่ ที่ก่อสร้างในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เมื่อปี 2559 ที่ผ่านมา พบว่าปัญหาด้านการบริหารจัดการน้ำในพื้นที่บรรเทาลง ไม่เกิดปัญหาท่วมใหญ่ในพื้นที่อำเภอกบินทร์บุรี ซึ่งเป็นพื้นที่น้ำท่วมประจำ และช่วยแก้ปัญหาน้ำเค็มด้วยการผลักดันน้ำเค็มไม่ให้เข้ามารุกล้ำในเขตพื้นที่แม่น้ำปราจีนบุรีอีก

นายชยันต์ เมืองสง ผู้ทรงคุณวุฒิด้านวิศวกรรมโยธา (ด้านควบคุมการก่อสร้าง) กรมชลประทาน กล่าวว่า อ่างเก็บน้ำนฤบดินทรจินดา ว่าเป็นโครงการพัฒนาแหล่งน้ำขนาดใหญ่ที่กรมชลประทานรับสนองพระราชดำริก่อสร้างขึ้น สามารถเก็บกักน้ำได้ 295 ล้านลูกบาศก์เมตร ภายใต้โครงการพัฒนาพื้นที่ราบเชิงเขาจังหวัดปราจีนบุรี-สระแก้ว ตั้งอยู่ในเขตตำบล แก่งดินสอ และพื้นที่ชลประทานอยู่ในเขตตำบลแก่งดินสอ อำเภอนาดี ตำบลเมืองเก่า ตำบลบ่อทอง และตำบลบ้านนา อำเภอกบินทร์บุรี จังหวัดปราจีนบุรี โดยพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ได้พระราชทานพระราชดำริเกี่ยวกับโครงการห้วยโสมง รวม 6 ครั้ง ครั้งแรกเมื่อวันที่ 22 มกราคม พ.ศ.2521 เพื่อจัดหาแหล่งน้ำให้ราษฎรใช้ทำการเพาะปลูกได้ทั้งในฤดูฝน และฤดูแล้ง รวมถึงเพื่อการอุปโภคบริโภคตลอดปี โดยให้กรมชลประทานวางโครงการอ่างเก็บน้ำในลุ่มน้ำห้วยพระปรงและลุ่มน้ำห้วยโสมง ซึ่งเป็นลำน้ำสาขาของแม่น้ำปราจีนบุรี ต่อมากรมชลประทานได้ศึกษารายงานความเหมาะสมและผลกระทบสิ่งแวดล้อม และจัดทำรายงาน แล้วเสร็จในปี 2544

นายชยันต์ กล่าวต่อว่า เมื่อวันที่ 14 กรกฎาคม พ.ศ.2548 อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่-ปางสีดา-ทับลาน-ตาพระยา และเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดงใหญ่ ได้รับประกาศให้เป็นแหล่งมรดกโลกทางธรรมชาติ จึงทำให้โครงการก่อสร้างโครงการห้วยโสมงอันเนื่องมาจากพระราชดำริ จำเป็นต้องหยุดชะงักลง เพราะมีพื้นที่ก่อสร้างทับซ้อนกับพื้นที่มรดกโลก ในปี 2552 ได้มีการประชุมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพื่อหารือการก่อสร้างอ่างเก็บน้ำห้วยโสมงอีกครั้ง จนวันที่ 5 สิงหาคม พ.ศ.2552 คณะกรรมการแห่งชาติว่าด้วยอนุสัญญาคุ้มครองมรดกโลก มีมติไม่ขัดข้องให้ก่อสร้างอ่างเก็บน้ำแห่งนี้ได้ พร้อมให้รายงานสภาพพื้นที่เป็นระยะๆ เพื่อป้องกันผลกระทบอันจะเกิดกับพื้นที่มรดกโลก และวันที่ 26 สิงหาคมปีเดียวกัน คณะกรรมการสิ่งแวดล้อมมีมติเห็นชอบต่อรายงานวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม

ต่อมาในวันที่ 27 ตุลาคม พ.ศ.2552 คณะรัฐมนตรีอนุมัติให้กรมชลประมาณดำเนินการก่อสร้างโครงการห้วยโสมงอันเนื่องมาจากพระราชดำริ โดยใช้งบประมาณก่อสร้าง 8,300 ล้านบาท ใช้ระยะเวลาดำเนินงานตั้งแต่ 2553-2561 บาท รวม 9 ปี และในปี 2560 คณะรัฐมนตรีได้อนุมัติเพิ่มกรอบวงเงินเป็น 9,078 ล้านบาท และขยายเวลาเป็น 11 ปี ตั้งแต่ 2553-2563 เนื่องจากโครงการก่อสร้างประกอบด้วย 2 ส่วนสำคัญคือ อ่างเก็บน้ำ และส่วนของระบบส่งน้ำและระบายน้ำ ครอบคลุมพื้นที่ชลประทาน 111,300 ไร่ ปัจจุบันเขื่อนเก็บกักน้ำได้ก่อสร้างแล้วเสร็จ เริ่มเก็บกักน้ำมาตั้งแต่ปี 2559 ที่ผ่านมา ขณะนี้เหลือเพียงการก่อสร้างระบบชลประทานฝั่งซ้ายและฝั่งขวา เพื่อขยายพื้นที่ส่งน้ำให้ครอบคลุมพื้นที่เกษตรกรรม และช่วยระบายน้ำส่วนเกินไม่ให้เกิดปัญหาอุทกภัยในพื้นที่ โดยงานก่อสร้างคืบหน้าไปแล้วร้อยละ 41.38 ซึ่งจะแล้วเสร็จทั้งโครงการภายในปี 2563 ถึงแม้ ตามแผนการก่อสร้างอ่างเก็บน้ำนฤบดินทรจินดาจะเสร็จสมบูรณ์ในปี 2560 หากแต่สามารถเริ่มการเก็บกักน้ำมาได้ตั้งเดือนสิงหาคม 2559 แล้วในปริมาณถึง 242.384 ล้านลูกบาศก์เมตร คิดเป็นร้อยละ 82.19 เป็นผลทำให้สามารถช่วยในการบรรเทาปัญหาอุทกภัยที่เกิดขึ้นในลุ่มน้ำปราจีนบุรีได้เป็นอย่างดี โดยเฉพาะพื้นที่ชุมชนตลาดเก่า อำเภอกบินทร์บุรี ทำให้ไม่มีปัญหาน้ำท่วมเหมือนทุกปีที่ผ่านมา อีกทั้งน้ำที่เก็บกักไว้ในอ่างเก็บน้ำยังช่วยในการระบายน้ำและผลักดันน้ำเค็ม ทำให้ปี 2560 ไม่มีปัญหาน้ำเค็มรุกล้ำเข้ามาในแม่น้ำปราจีนบุรีอีก

ขณะเดียวกัน กรมชลประทานยังได้ดำเนินโครงการส่งเสริมด้านการเกษตรและการส่งเสริมอาชีพให้แก่ประชาชนที่ได้รับผลกระทบจากการก่อสร้าง ตลอดจนประชาชนในพื้นที่ใกล้เคียงอีกด้วย”.