เหตุสลดยิงกันภายในสวนสัตว์สงขลา มีผู้เสียชีวิต 2 ศพ จากปมลูกเก้งเผือกพระราชทาน 2 ตัวหายไป ไม่รวมกรณีนอแรดขาว ถูกลอบตัดไป และนกแก้วมาคอร์ ภายในสวนสัตว์แห่งนี้ หายไปหลายสิบตัว นำไปสู่ข้อสงสัยถึงความไม่ชอบมาพากล ภายในหน่วยงานองค์การสวนสัตว์ฯ อาจเกี่ยวข้องกับการลักลอบค้าสัตว์ป่าหรือไม่?
- ในอดีต สวนสัตว์ ถูกตั้งข้อสังเกตอาจเป็นช่องทางลักลอบนำสัตว์ป่าออกไปขายมาโดยตลอดในหลายยุค ตามใบสั่งของลูกค้า และน่าจะเกี่ยวโยงกับขบวนการค้าสัตว์ป่าระดับชาติ ในการร่วมมือกันซื้อขายกลายเป็นธุรกิจใหญ่ ทำให้องค์การสวนสัตว์ฯ ถูกมองเป็นแดนสนธยา มีการเอื้อประโยชน์ซึ่งกันและกัน ถึงเวลาแล้วต้องมีการตรวจสอบอย่างจริงจัง เพื่อกระชากหน้ากากผู้อยู่เบื้องหลัง
- แม้ที่ผ่านมาประเทศไทยเคยถูกจับตามอง เป็นแหล่งลักลอบซื้อขายสัตว์และพืชใกล้สูญพันธุ์จำนวนหลายชนิด จนถูกไซเตสคว่ำบาตรมาแล้วในปี 2534 ส่งผลกระทบต่อการส่งออกกล้วยไม้ทุกชนิด และกระเป๋าหนัง เครื่องหนังต่างๆ ประเมินค่าเสียหายเวลานั้นประมาณ 2 พันล้านบาท นำไปสู่การปรับปรุงแก้ไข พ.ร.บ.สงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า 2503 มาเป็น พ.ร.บ.สงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า 2535
- ผลการวิจัยของมูลนิธิเพื่อการศึกษาคุ้มครองสัตว์ป่าและพรรณพืช เคยระบุ ไทยเป็นเส้นทางผ่านของขบวนการค้าสัตว์ป่า ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ทั้งช้าง สัตว์เลี้ยงประเภทน่ารัก และการค้าสัตว์ป่าผ่านสวนสัตว์ จากค่านิยมใหม่ๆ เกี่ยวกับสัตว์ป่าทั้งการเลี้ยงสัตว์เป็นเพื่อนแก้เหงา เลี้ยงเป็นแฟชั่น ทำให้มีการนำเข้าสัตว์แปลกๆ จากต่างประเทศ ผ่านการซื้อขายทางอินเทอร์เน็ต
- ผลวิจัยดังกล่าว ยังเคยระบุไทยเป็นผู้ส่งผ่านสัตว์ป่าจากประเทศต้นทาง ที่สำคัญอย่างน้อย 6 ประเทศ คือ พม่า อินโดนีเซีย มาเลเซีย อินเดีย กัมพูชา และลาว สู่ประเทศปลายทางคือ จีน ฮ่องกง ไต้หวัน ญี่ปุ่น และประเทศในทวีปยุโรป โดยเฉพาะจีน มีความต้องการสัตว์ป่ามากที่สุด ผ่านการลำเลียงทั้งทางรถยนต์ เรือ และเครื่องบิน ด้วยวิธีการลำเลียงที่ซับซ้อน
...
"สุรพล ดวงแข" กรรมการมูลนิธิสืบนาคะเสถียร ในฐานะนักวิชาการด้านสัตว์ป่า กล่าวกับ "ทีมข่าวเจาะประเด็นไทยรัฐออนไลน์" ว่า องค์การสวนสัตว์ฯ เป็นข่าวอื้อฉาวมานาน เกี่ยวข้องกับคนมีเงิน ผู้มีอิทธิพล ข้าราชการระดับสูง และบุคคลระดับรัฐมนตรี โดยโยงใยเกี่ยวข้องกับบริษัทที่รับเหมาในสวนสัตว์ อย่างกรณีปี 2540 เกิดเหตุการณ์ลิงในสวนสัตว์ติดเอดส์ มีลิงจำนวน 8-9 ตัวเริ่มตาย ซึ่งขณะนั้นได้ลงพื้นที่ไปตรวจสอบพบว่าลิงมีความเครียด เนื่องจากข้าราชการระดับสูง เพิ่งลักลอบเข้ามาในไทยไม่นาน นำไปสู่การยึดลิง กระทั่งเรื่องเงียบหายไป ไม่มีผลสรุปใดๆ ออกมา
นอกจากนี้ในช่วงปี 2549 มีการส่งช้างไปออสเตรเลีย พบว่าเกี่ยวข้องกับการนำช้างป่ามาสวมทะเบียน โดยมีองค์การสวนสัตว์ฯ เข้ามาเกี่ยวข้อง ซึ่งบุคคลที่เข้ามาเกี่ยวข้องล้วนเป็นตัวละครเดียวกับขบวนการค้าสัตว์ป่าในปัจจุบัน ทั้งอดีตข้าราชการระดับสูง เจ้าหน้าที่ในองค์การสวนสัตว์ฯ ร่วมมือกับสวนสัตว์เอกชน และบริษัทเอกชนทำหน้าที่ส่งออก-นำเข้าสัตว์ป่า ถือเป็นกลุ่มอุปถัมภ์ที่คำ้ชูกันมานาน 20 ปี และช่วยกันผลักดันจนบางคนในองค์การสวนสัตว์ฯ เติบโตในหน้าที่การงานอย่างรวดเร็ว
“ผมไม่เชื่อเรื่องเก้งเผือกหาย เพราะสวนสัตว์ต้องรู้วิธีดูแล และป้องกันไม่ให้สัตว์ในสวนสัตว์เป็นอันตราย หรือปล่อยให้งูมากินเก้งที่อยู่ในกรง ทำไมสัตวป่าอื่นๆ ที่ไม่ได้อยู่ในกรง กลับไม่โดนงูกิน เป็นสิ่งที่มีพิรุธ และการยิง ผอ.องค์การสวนสัตว์ฯ มากถึง 19 นัด มีการอ้างว่าเป็นเรื่องที่สื่อสารไม่ตรงกันนั้น ไม่น่าจะจริง เพราะการทำงานในองค์การสวนสัตว์ฯ หากใครไม่ใช่พวก ก็ต้องถูกโยกย้ายไปทั้งหมด มีการกดดันทุกวิถีทาง ทั้งการตั้งกรรมการสอบสวน ทำให้ที่ผ่านมามีสัตวแพทย์ส่วนหนึ่งลาออกไป แต่ต้องปิดปากเงียบในสิ่งที่เกิดขึ้น สุดท้ายแล้วเรื่องซับซ้อนทั้งหมดเกี่ยวข้องกันทั้งสิ้นกับกลุ่มตัวละครเดิมๆ ตั้งแต่ปี 2542”
พร้อมกับการตั้งข้อสังเกตเกี่ยวกับการจัดซื้อสัตว์ป่าที่ไม่ชัดเจนภายในองค์การสวนสัตว์ฯ ซึ่งเกี่ยวข้องกับตัวละครเดิมๆ ที่ทำงานเป็นขบวนการมีความสลับซับซ้อน ตั้งแต่แหล่งซื้อ และแหล่งซ่อนที่พักสัตว์ป่าในสวนสัตว์ของเอกชน โดยบริษัทที่นำเข้าสัตว์ป่า จะมีการสั่งซื้อสัตว์ป่าเข้ามาในไทย จำนวน 2 เท่ามากกว่าที่สั่งซื้อจริง ถือเป็นช่องว่างในการลักลอบค้าสัตว์ป่า เนื่องจากระบบทะเบียนสัตว์ในสวนสัตว์ไม่เป็นระบบ หรือกรณีมีนกอยู่ 100 ตัว ไม่มีใครสามารถตรวจนับได้ หากมีการจับไปขาย และพื้นที่ในสวนสัตว์ทั้ง 8 แห่ง มีหลายจุดหลายมุม ยากต่อการตรวจสอบ รวมถึงรถบรรทุกขนสัตว์ ซึ่งเป็นรถราชการ เป็นอีกวิธีที่หลบเลี่ยงได้ในการเข้าตรวจ
“การค้าสัตว์ป่า มีความสลับซับซ้อนเกินกว่าที่จะเป็นปัญหาในระดับประเทศ มีมูลค่าเทียบเท่ากับการค้าอาวุธและยาเสพติด เหมือนอาชญากรรมข้ามชาติ หากลักลอบนำอุรังอุตัง เข้ามาพักซ่อนก่อนส่งขายจีน ซึ่งตัวหนึ่งมีราคา 2-3 ล้านบาท จากต้นทุนตัวละไม่ถึงหมื่นบาท แสดงให้เห็นช่องโหว่ในการกำกับดูแล และการลงทะเบียนสัตว์ป่าในสวนสัตว์ที่ไม่เข้มงวด จนเอื้อประโยชน์ในกลุ่มคนเดิมๆ ที่ทำเป็นขบวนการ”.
...