ยุคนิทานปรัมปราของจีน...สนุกพอๆกับรามเกียรติ์ ผมจำแม่นเรื่อง “ยี่ยิงดวงอาทิตย์” พระอาทิตย์ยุคนั้นมีสิบดวง ร้อนจนโลกจะไหม้ “ยี่” ยิงธนูสอยอาทิตย์ร่วงเก้าดวง มีคนทักจึงยั้งมือไว้ เหลืออาทิตย์ฉายแสงไว้หนึ่งดวง
ถึงยุคตำนาน...สามราชวงศ์ เซี่ย ซาง และโจว เรื่องของผู้นำ เริ่มจากการแก้ปัญหาน้ำท่วม แล้วก็จบด้วยเรื่อง แก้ปัญหาน้ำลายท่วม (คนนินทา)
โจวลี่หวัง กษัตริย์องค์ที่สิบ ราชวงศ์โจวตะวันตก หมกมุ่นอยู่กับการเสวยสุขสนุกสำราญ ต้องใช้ขุนนางขูดรีดภาษีราษฎร มหาอำมาตย์ผู้เฒ่า...จ้าวกง ตักเตือนว่า ราษฎรจะทนการขูดรีดไม่ไหว ไม่นานราชวงศ์โจวจะล่มสลาย
โจวลี่หวังไม่ไยดีคำเตือนขุนนางเฒ่า...แต่เอาเรื่องกับขุนนางหนุ่ม ใครพูดผิดหูก็ทรงประหาร
แต่เมื่อรู้ว่า ยังมีคนไกลหูไกลตานินทา...ก็ทรงใช้พ่อมดแคว้นเว่ยที่มีคนกราบทูลว่าหูตาดีเป็นพิเศษ ได้ยินเสียงพูดคนไกลไปหลายลี้ ก็สั่งให้เอาตัวมาใช้ ไม่นานก็มีคนกลุ่มแล้วกลุ่มเล่าถูกจับ มาเข้าคุก
มีเสียงเล่าลือ ใครพูดนินทาโจวลี่หวังไม่มีวันรอดหูพ่อมด ต่อมารายงานคนนินทาก็ลดลงๆ
พ่อมดถูกเรียกมาต่อว่า หมดฝีมือทำงาน พ่อมดยืนยัน ตอนนี้ไม่มีคนใส่ร้ายพระองค์แล้ว ราษฎรทุกคนเชื่อฟังพระองค์ เวลาพบปะพูดจา ไม่มีใครพูดกัน มีแต่ส่งสายตาทักทายกัน
สำนวนจีนที่พูดกันต่อๆมา “ทักทายด้วยสายตา” เกิดจากเหตุการณ์ตอนนี้
โจวลี่หวัง คิดว่าราษฎรมีเล่ห์เหลี่ยม พ่อมดแคว้นเว่ยอาสาว่า มีความรู้พิเศษ เห็นราษฎรขยับริมฝีปาก แม้ไม่พูดออกมา ก็รู้ว่าเขาคิดอะไร ข่าวนี้แพร่ออกไป ราษฎรก็ยิ่งกลัว
เข้าใจว่ากำราบราษฎรอยู่หมัด โจวลี่หวังก็เรียกจ้าวกง ผู้เฒ่า เข้าไปบอก ตอนนี้ไม่มีใครกล้านินทาข้าแล้ว จ้าวกงตกใจ ทูลว่า การห้ามปากคนไม่ให้พูด ยากกว่าการห้ามน้ำไม่ให้ไหล
...
“ในอดีต สมัยต้าอวี่ จะแก้ปัญหาน้ำท่วมใหญ่ได้สำเร็จ ใช้วิธีป้องกันด้วยการอุดทางน้ำก่อน แต่เมื่อน้ำท่วมสูงขึ้นอีก ก็หยุดน้ำไว้ไม่ได้”
โจวลี่หวัง สั่งจ้าวกงให้ออกไปสำรวจผู้คนตามถนน...จ้าวกง เห็นสภาพ ผู้คนเดินก้มหน้าก้มตาเดินสวนกัน ไม่กล้าแม้จะสบตากัน
อีกสามปีต่อมา มีบันทึกเป็นหลักฐาน ก่อน ค.ศ.841 ปี เกิดม็อบราษฎรจำนวนมหาศาล มาจากทุกสารทิศ บุกเข้ามาถึงวังโจวลี่หวังเริ่มร้อนตัวเตรียมหนี
โจวกง และจ้าวกง สองผู้เฒ่าที่ชาวบ้านยังนับถือ...วางแผนซับซ้อน ให้ทหารคุ้มกันโจวลี่หวังหนี...แล้วเจรจากับราษฎรว่า ปลดโจวลี่หวังแล้วตั้งไท่จื่อ (ยุพราช) นั่งบัลลังก์แทน
แต่ม็อบไม่ยอม เกลียดพ่อแล้วต่อไปถึงลูก เจรจาขอตัวไท่จื่อ สองผู้เฒ่าส่งไท่จื่อปลอมออกไป ถูกราษฎรรุมประชาทัณฑ์ตายร่างกายแหลกเหลว
บรรทัดแรก ของการบันทึกประวัติจีน จึงเริ่มต้นว่า สองผู้เฒ่าโจวกง และจ้าวกง ร่วมกันบริหารบ้านเมืองซื้อเวลา อีก 14 ปี ต่อมา เมื่อแน่ใจว่าราษฎรผ่อนแรงแค้นลงมากแล้ว จึงตั้ง “ไท่จื่อ” ตัวจริงขึ้นครองบัลลังก์
ส่วนโจวลี่หวัง ตัวการสำคัญ ถูกเนรเทศไปจื้อซึ่ง (ปัจจุบันอยู่ตะวันออกเฉียงเหนือ อำเภอโฮ่วเซี่ยน มณฑลซานซี) และสวรรคตอย่างเดียวดายในเวลาต่อมา
ประวัติศาสตร์การเมืองจีน ยาวนานถึงเมื่อ 2,841 ปีที่แล้ว เรียนรู้กันถึงวันนี้ ตอนจบผู้นำทรราชนั้น มักไม่ได้ตายในบ้านเมืองตัวเอง ผู้นำคนไหนอยากเป็นคนต่อไป ก็เชิญ.
กิเลน ประลองเชิง