องค์เทพซึ่งมีมากมายในหลายลัทธิศาสนา หลายความเชื่อ มีผู้รู้พยายามสร้างเป็นทฤษฎีให้เชื่อว่าจริงๆแล้ว ท่านอุบัติมาจากไหน?

“เท่าๆที่พอรู้กันบ้าง ก็มนุษย์ธรรมดานี่แหละ หลายกรณีอาจเป็นนักรบผู้กล้าหรือคนที่กระทำคุณงามความดีที่สังคมหนึ่งยกย่อง เช่น กวนอู ในสามก๊ก เทพเจ้าแห่งความซื่อสัตย์และความกล้าหาญ นั่นปะไร”

สองบรรทัดข้างต้นนี้ ดร.บัญชา ธนบุญสมบัติ เขียนไว้ ในทฤษฎีแห่งเทวกำเนิด (ถอดรหัสสัญลักษณ์ปริศนา สำนักพิมพ์สารคดี พิมพ์ครั้งที่ 2 พ.ศ.2562)

ทฤษฎีหนึ่งเสนอว่า เทพเป็นผู้รอดชีวิตมาจากอารยธรรมโบราณที่สาบสูญไปนาน และได้มาเผยแพร่วิทยาทานให้อารยธรรมอื่น

เทวีไอซิส เทพองค์หนึ่งในไอยคุปต์ เชื่อกันว่าสอนผู้ชายให้รู้จักแกะสลัก หรือเทพอะนูบิส เทพแห่งมรณศาสตร์ ทำหน้าที่ควบคุมพิธีกรรมเกี่ยวกับงานศพ

อีกทฤษฎีพิลึกพิลั่นยิ่งกว่า เทพเจ้าคือมนุษย์ต่างดาว

ผู้ทรงภูมิปัญญามาเยือนโลกในยุคหนึ่ง พอๆกับแนวคิดที่ว่า พระเจ้ามาจากอวกาศ ที่ทำให้ฝรั่งถกเถียงกันพักใหญ่ แต่ก็ซาไปแล้ว

ทฤษฎีที่มีความน่าเชื่อไม่น้อย คือทฤษฎีเทพมากับสถานการณ์ทางการเมือง อียิปต์ยุคต้นๆ เทพจำนวนมากอุบัติขึ้นตามเมืองต่างๆ กระจัดกระจายกันไป

องค์ที่เกิดขึ้นในเมืองหนึ่ง ก็มักได้รับความนับถือมากในเมืองนั้น และเมืองใกล้เคียง

แต่สภาพที่นับถือเทพต่างๆกัน ทำให้การเมืองอาณาจักรอียิปต์ไร้เสถียรภาพ เพราะเมื่อต่างบูชาเทพคนละองค์ ก็ทำให้เกิดความรู้สึกว่าเป็นคนละพวก เมื่อทะเลาะกันก็มักใช้วิชามาร เล่นงานพวกตรงข้าม

ด้วยเหตุนี้ นักบวชประจำนครหลวง ศูนย์กลางอำนาจ แต่ละยุคจึงต้องผูกเทพนิยายเพื่อรวบรวมคติการนับถือเทพที่กระจัดกระจาย ให้เข้ามาเป็นเนื้อเดียวกันกับลัทธิของตน ให้แนบเนียนที่สุด

...

เรื่องแบบนี้ จึงไม่ต้องมีคำอธิบาย ทำไมในศูนย์กลางอำนาจการเมือง ไม่ว่ายุคเก่ายุคใหม่ นอกจากต้องมีหมอผีเป็นตัวช่วยสำคัญ หัวหน้าเผ่าแก่ๆ จึงต้องมีแม่มด เอาไว้เสกเป่าอีกคน

เมื่อยุคสมัยเปลี่ยน ฟาโรห์หันไปนับถือเทพอีกองค์ ก็ต้องมีการผูกนิยายเวอร์ชันใหม่

นานๆเข้า เรื่องของเทพบางองค์ก็ชักจะเลอะเลือน เมืองหนึ่งว่า เทพีองค์นี้เป็นเมียของเทพองค์นั้น อีกเมืองว่าเป็นแม่... จนบางครั้งทำให้สาวกสงสัย ท่านก็เป็นเมียดีๆอยู่นี่นา

มากลายเป็นแม่ไปได้ยังไง?

เทพบางองค์ นอกจากมีความเชื่อทางสังคม วัฒนธรรม การเมือง และการปกครองแล้ว บางองค์ก็มีอิทธิฤทธิ์ทางเศรษฐกิจ

เรื่องนี้มีในตำนานในยุคจั๋นกว้อของจีน อำมาตย์ฟ่านหลี ช่วยอ๋องโกวเจี้ยนวางแผนกลหญิงงาม ใช้ไซซี ล่มแคว้นหวูของฟูจาได้ ก็รู้ทางลมอำนาจ พาไซซีลี้ภัยการเมือง

เปลี่ยนชื่อแซ่ เป็นเจ้าสัวใหญ่ คนจีนนับถือกันเป็นเทพเจ้าทางการค้า

ดร.บัญชา ธนบุญสมบัติ ทิ้งท้ายข้อเขียนนี้ว่า ในสังคมปัจจุบันเงินเป็นใหญ่ เทพที่ขายได้เป็นที่นิยม ก็อาจถูกกลไกตลาดปั่นราคาจนสูงลิ่ว

ผ้าผืนเล็กๆอาจมีราคาเป็นหมื่นเป็นแสน โลหะชิ้นเล็กๆ ที่ผ่านกลไกการประมูลระดับโลก มูลค่าหลายๆล้าน

นับเป็น เทวามาร์เกตติ้ง ที่น่าทึ่งไม่น้อยเลยทีเดียว.

กิเลน ประลองเชิง