ใน สปป.ลาว คนลาวจะใช้ ‘อี่’ เป็นคำนำหน้าชื่อเด็กผู้หญิงที่อาวุโสน้อยกว่าผู้พูด มักจะเป็นเด็กในครอบครัวหรือในหมู่บ้าน หรือเรียกสัตว์เพศเมียก็ได้ เช่น ‘อี่สาแล่นไปตะหลาด’ ก็คือ ‘เด็กหญิงสาวิ่งไปตลาด’
ในภาษาไทย ‘อี’ เป็นคำหยาบ แต่ในภาษาลาวลูกหลานเรียกพ่อแม่ด้วยความรักและเคารพว่า ‘อี่ผ่อ’ ‘อี่แหม่’ = คุณพ่อ คุณแม่ บางครั้งใช้ ‘อี่’ นำหน้านางเพื่อเรียกผู้หญิงที่อาวุโสน้อยกว่า เช่น ‘อี่นางมาหาไผ’ ก็คือ ‘หนูมาหาใครจ๊ะ’
ปัจจุบัน ‘บัก’ กับ ‘อี่’ เริ่มกลายเป็นคำที่ไม่ค่อยสุภาพ แต่ก็ยังมีคนลาวใช้กันอยู่
ในกัมพูชา ถ้าจะให้เกียรติใครโดยหมายถึง ‘ท่าน’ หรือ ‘ฯพณฯ’ ก็เรียกว่า ‘แอกอุดด็อม’ ถ้าต้องการให้เกียรติยกย่องสุภาพสตรีระดับสูงก็ต้องใช้คำนำหน้านามว่า ‘โลกจุมเตียว’ เช่น ‘โลกจุมเตียวกิตเตะปรึทเทียะบอนฑิดบุนรานีฮุนแซน’ หมายถึง ‘คุณหญิงกิตติพฤทธิ์บัณฑิตบุนรานี ฮุนเซน’
เดี๋ยวนี้ผมมักได้รับการแนะนำให้รู้จักกับคนกัมพูชาที่มีคำนำหน้าว่า ‘อกญา’ คำนี้ใช้นำหน้าชื่อผู้มีเกียรติระดับสูง ข้าราชการระดับสูงนักธุรกิจผู้ประสบความสำเร็จ ผู้ชายใช้ ‘โลกอกญา’ ผู้หญิงใช้ ‘เนียะอกญา’
...
‘เนียะเนียง’ หมายถึง ‘นาง’ ส่วน ‘กัญญา’ หมายถึง ‘นางสาว’ ‘โกะมารา’ หมายถึง ‘เด็กชาย’ และ ‘โกะมาเร็ย’ หมายถึง ‘เด็กหญิง’
กัมพูชามีบรรดาศักดิ์ที่พระบาทสมเด็จพระบรมนาถนโรดมสีหมุนี พระราชทานแก่นายกรัฐมนตรี ประธานรัฐสภา และประธานวุฒิสภา ซึ่งวันจันทร์มาว่ากันต่อครับ.
นิติการุณย์ มิ่งรุจิราลัย
pasalok1998@gmail.com