ผู้อ่านไทยรัฐ จำนวนมากที่เป็นแฟนขาประจำคอลัมน์ อยากทราบว่า “บัวตอง” เป็นอย่างไร และมีคุณค่าทางสมุนไพรในด้านไหนบ้าง ซึ่งความจริงแล้ว “บัวตอง” ที่เคยแนะนำในคอลัมน์ไปแล้วนั้นไม่มีสรรพคุณทางสมุนไพรแต่ประการใด เป็นไม้ที่มีดอกสีสันงดงาม ปลูกเป็นไม้ประดับเพียงอย่างเดียว มีถิ่นกำเนิดดั้งเดิมจากประเทศเม็กซิโกและอเมริกากลาง ถูกนำเข้ามาปลูกและขยายพันธุ์ในประเทศไทยโดยหมอสอนศาสนานานมากแล้ว จนกลายเป็นไม้ไทยไปโดยปริยาย

บัวตอง หรือ TITHONIA DIVER-SIFOLIA (HEMSLEY) A. GRAY ชื่อสามัญ MEXICAN SUNFLOWER WEED อยู่ในวงศ์ COMPOSITAE มีลักษณะทางพฤกษศาสตร์เป็นไม้ล้มลุก ต้นสูงได้เกือบ 9 เมตร มีไหลใต้ดิน ใบเป็นใบเดี่ยวออกเรียงสลับรูปไข่หรือรูปไข่แกมขอบขนาน ด้านบนสีเขียวเข้ม ด้านล่างสีเขียวอมเทา มีขนประปรายทั้ง 2 ด้าน สวยงามน่าชมยิ่งนัก

ดอก ออกเป็นช่อกระจุกเดียวที่ปลายยอด ดอกเป็นสีเหลือง เส้นผ่าศูนย์กลาง 6-14 ซม. ริ้วประดับมี 3-4 ชั้น เรียงเป็นรูประฆัง ดอกวงนอกเป็นหมัน ใน 1 ช่อจะมีดอกประมาณ 12-14 ดอก กลีบดอกเป็นรูปรางน้ำ ยาว 3-5 ซม.ปลายจัก ดอกวงในเป็นดอกสมบูรณ์เพศ มีจำนวนมาก กลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นหลอดยาว 0.7–1 ซม. มีเกสรตัวผู้ 5 อัน อับเรณูเป็นสีดำ ที่บริเวณปลายเป็นสีเหลือง “ผล” รูปขอบขนานยาว 0.5-0.8 ซม. ปลายและโคนสอบค่อนข้างแบน ดอกออกช่วงฤดูหนาวหรือปีละครั้ง เวลามีดอกปลูกจำนวนหลายๆต้นจะดูสวยงามมาก ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ดหรือไหล

เมื่อสิบกว่าปีก่อนเคยมีต้นขายที่ ตลาดนัดไม้ดอกไม้ประดับ สวนจตุจักร ทุกวันพุธ-พฤหัสฯ แต่ปัจจุบันไม่พบเห็นอีกแล้ว หากใครต้องการต้นไปปลูกจะต้องให้ผู้ขายหาให้ และราคาสอบถามกันเอง นิยมปลูกจำนวนหลายๆต้น เวลามีดอกจะสวยงามยิ่งครับ.

...

“นายเกษตร”