รู้จักซูดาน เผชิญสงครามกลางเมือง กองทหาร 2 ฝ่ายรบกันด้วยเรื่องอะไร?

• ทำไมกองทหารสองฝ่ายในซูดานหันปากกระบอกปืน รบราฆ่าฟันกันเอง จนกลายเป็นสงครามกลางเมือง? กำลังเป็นคำถามของผู้คนทั่วโลก ที่ได้เห็นภาพข่าวการสู้รบในซูดาน จนทำให้มีผู้เสียชีวิตแล้วอย่างน้อย 500 ศพ บาดเจ็บกว่า 4 พันคน
• การสู้รบกันในซูดานครั้งนี้ มีชนวนเหตุมาจากการแย่งชิงอำนาจของนายพลบูร์ฮาน ผู้บัญชาการกองทัพ และเป็นผู้นำรัฐบาลทหารของซูดาน กับนายพลดากาโล ผู้บัญชาการกองกำลังสนับสนุนเคลื่อนที่เร็ว (RSF) ที่ไม่ได้อยู่ในสังกัดกองทัพ และมีตำแหน่งเป็นรองผู้นำของซูดาน
• พลเอกบูร์ฮาน และพลเอกดากาโล มีความคิดเห็นต่างกันในทิศทางการบริหารประเทศ รวมทั้งการทำให้ซูดานกลับคืนสู่การปกครองของรัฐบาลพลเรือน โดยเฉพาะ หนึ่งในประเด็นสำคัญของความขัดแย้ง คือแผนการผนวกกองกำลัง RSF เข้าเป็นส่วนหนึ่งของกองทัพซูดาน และใครจะได้ขึ้นเป็นผู้นำเหล่าทัพใหม่นี้

ซูดานรบกันเรื่องอะไร? กลายเป็นคำถามของผู้คนทั่วโลก เมื่อเห็นข่าวกองทหาร 2 ฝ่ายในซูดานเปิดฉากสู้รบกันเองอย่างดุเดือดในกรุงคาร์ทูม เมืองหลวง และลุกลามไปยังหลายเมืองทั่วประเทศตั้งแต่กลางเดือน เม.ย. ที่ผ่านมา จนทำให้มีผู้เสียชีวิตแล้วอย่างน้อย 500 ศพ บาดเจ็บกว่า 4,000 คน ขณะที่ประชาชนในประเทศได้รับความเดือดร้อนอย่างหนักจนต้องลี้ภัยไปยังประเทศเพื่อนบ้านแล้วกว่าแสนคน ในขณะที่ พลเรือน-เจ้าหน้าที่สถานทูตต่างชาติถูกอพยพออกจากซูดานเพื่อความปลอดภัย 

สถานการณ์รุนแรงในซูดานคราวนี้ นับว่ามีความสลับซับซ้อน เพราะเป็นการ ‘แตกคอ’ ระหว่างผู้บัญชาการทหาร ‘หมายเลขหนึ่ง’ และ ‘หมายเลขสอง’ ของประเทศ ที่เคย ‘ร่วมลงเรือลำเดียวกัน’ จับมือกันก่อรัฐประหารมาก่อน แต่มาวันนี้ กลับหันปากกระบอกปืนมายิงรบราฆ่าฟันกันเอง จนเดือดร้อนไปทั้งแผ่นดินซูดาน ซึ่งถือเป็นประเทศที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในทวีปแอฟริกา

มารู้จักซูดาน

ซูดาน หรือมีชื่ออย่างเป็นทางการว่าสาธารณรัฐซูดาน ตั้งอยู่ในทวีปแอฟริกาตอนเหนือ มีทางออกทะเลที่ทะเลแดง ถือเป็นประเทศที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในทวีปแอฟริกา และเป็นอันดับสิบของโลก ด้วยประเทศมีพื้นที่กว้างใหญ่ไพศาลกว่า 2.5 ล้านตารางกิโลเมตร และมีจำนวนประชากรอยู่ที่ 45.66 ล้านคน (จากข้อมูลในปี 2021)

ซูดาน มีเมืองหลวง ชื่อกรุงคาร์ทูม มีพรมแดนติดกับประเทศเพื่อนบ้าน ถึง 9 ประเทศ โดยทางทิศเหนือติดกับอียิปต์ ทิศใต้ติดกับเซาท์ซูดาน ทิศตะวันออกเฉียงเหนือติดกับทะเลแดง และมีเมืองพอร์ตซูดาน เป็นเมืองท่าสำคัญที่นี่

ส่วนทิศตะวันออกติดกับเอริเทรียและเอธิโอเปีย ทิศตะวันออกเฉียงใต้ติดกับเคนยาและยูกันดา ทิศตะวันตกเฉียงใต้ติดกับสาธารณรัฐแอฟริกากลาง ทิศตะวันตกติดกับประเทศชาดและทิศตะวันตกเฉียงเหนือติดกับลิเบีย โดยซูดานเป็นประเทศที่มีความสำคัญทางภูมิศาสตร์ในภูมิภาคนี้เพราะมีจุดที่แม่น้ำบลูไนล์ และไวท์ไนล์ รวมกันเป็นแม่น้ำไนล์ ในเขตคาร์ทูม

ปัจจุบัน ซูดาน กลายเป็นประเทศที่เศรษฐกิจย่ำแย่ ขาดความมั่นคง มีปัญหามากมายหลายด้าน จนประเทศชาติเสี่ยงต่อการกลายเป็นรัฐล้มเหลว เนื่องจากตกอยู่ภายใต้การปกครองของรัฐบาลเผด็จการ นำโดยอดีตประธานาธิบดีโอมาร์ อัล-บาเชียร์มานานนับ 30 ปี และยังเกิดการรัฐประหารบ่อยครั้ง จนถึงปัจจุบัน คณะทหารได้ก่อรัฐประหารโค่นอำนาจรัฐบาลพลเรือน เข้ามากุมอำนาจบริหารประเทศตั้งแต่ปี 2562

อีกทั้งยังเกิดสงครามดาร์ฟูร์ ดินแดนทางตะวันตกของประเทศ ในปี 2546 หรืออดีตประธานาธิบดีจอร์จ ดับเบิลยู. บุช แห่งสหรัฐฯ เรียกว่า'การฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ที่ดาร์ฟูร์' จากความขัดแย้งด้านชนชาติและชนเผ่า ซึ่งจากการประเมินของสหประชาชาติคาดว่าสงครามดาร์ฟูร์ ทำให้มีผู้เสียชีวิตมากกว่า 300,000 ศพเลยทีเดียว

‘เสือสองตัว’ ชิงอำนาจความเป็นใหญ่

สำหรับการสู้รบกันในซูดาน ที่กำลังกลายเป็นสงครามกลางเมืองย่อมๆ อยู่ในเวลานี้ เป็นการสู้รบระหว่าง กองทัพซูดาน นำโดยนายพลฟัตตาห์ อัล บูร์ฮาน กับ กองกำลังสนับสนุนเคลื่อนที่เร็ว (Rapid Support Forces) หรือ RSF ซึ่งเป็นกองกำลังกึ่งทหาร ที่ไม่ได้สังกัดกองทัพซูดาน และอยู่ภายใต้การนำของนายพลโมฮาเหม็ด ฮัมดาน ดากาโล 

นายพลบูร์ฮาน วัย 62 ปี นอกจากจะเป็นผู้บัญชาการทหารสูงสุดของกองทัพซูดานแล้ว ยังกุมอำนาจในฐานะ ประธานสภาอธิปไตย หรือผู้นำรัฐบาลทหารของซูดาน มาตั้งแต่ปี 2564 

ขณะที่นายพลดากาโล วัย 50 ปี ดำรงตำแหน่งผู้บัญชาการกองกำลัง RSF และเป็นรองประธานสภาอธิปไตย หรือเทียบเท่ากับรองผู้นำคนปัจจุบันของซูดาน 

การแตกคอกันของพลเอกบูร์ฮาน ผู้บัญชาการกองทัพ กับพลเอกดากาโล ผู้บัญชาการกองกำลัง RSF เกิดขึ้นภายหลังจากกองทัพได้ก่อรัฐประหาร เมื่อ 25 ตุลาคม 2564 โค่นล้มรัฐบาลเฉพาะกาลภายใต้การนำของนายกรัฐมนตรีอับดัลลา ฮัมด็อก จนนับเป็นการก่อรัฐประหารครั้งที่สองในซูดาน ที่ห่างจากการก่อรัฐประหารก่อนหน้าเพียงแค่ 2 ปี หลังจากกองทัพได้ใช้โอกาสที่มีฝูงชนออกมาประท้วงขับไล่ประธานาธิบดีโอบาร์ อัล บาร์เชียร์ ก่อรัฐประหารโค่นอำนาจประธานาธิบดีอัล บาเชียร์ ที่ปกครองซูดานมานานนับ 30 ปี

สาเหตุทำไมกองทหารสองฝ่ายหันมารบกันเอง

จากรายงานของสำนักข่าวบีบีซี ระบุว่า พลเอกบูร์ฮาน และพลเอกดากาโล มีความคิดเห็นแตกต่างกันในทิศทางการบริหารประเทศ รวมทั้งการทำให้ซูดานกลับคืนสู่การปกครองของรัฐบาลพลเรือน ที่มาจากการเลือกตั้งตามระบอบประชาธิปไตย โดยเฉพาะ หนึ่งในประเด็นสำคัญของความขัดแย้งระหว่างนายพลบูร์ฮาน กับนายพลดากาโล คือ แผนการผนวกกองกำลัง RSF ซึ่งมีกำลังพลราว 100,000 นาย เข้าเป็นส่วนหนึ่งของกองทัพซูดาน และที่สำคัญ ใครจะได้ขึ้นเป็นผู้นำเหล่าทัพใหม่นี้

ก่อนหน้านี้ กองกำลังสนับสนุนเคลื่อนที่เร็ว RSF ได้ถูกก่อตั้งขึ้นในปี 2546 โดยมีจุดกำเนิดมาจากกลุ่มติดอาวุธ 'จันจาวีด' ที่ถูกกล่าวขานในเรื่องความโหดเหี้ยมจากการปราบปรามกลุ่มกบฏในแคว้นดาร์ฟูร์ และพลเอกดากาโล ได้สร้างกองกำลัง RSF ซึ่งจัดเป็นกองกำลังนอกกองทัพที่ทรงอิทธิพล ถึงขนาดเข้าไปแทรกแซงความขัดแย้งในประเทศเพื่อนบ้าน อย่างเยเมน และลิเบีย รวมทั้งเข้าควบคุมเหมืองทองคำบางแห่งในซูดาน

จากความขัดแย้งระหว่างสองนายพล ได้นำไปสู่การเกิดความตึงเครียดในซูดานขึ้นมาใหม่ และทวีความตึงเครียดมากขึ้น หลังจากการกองกำลัง RSF ได้มีการระดมกำลังสมาชิก RSF ไปยังหลายพื้นที่ทั่วประเทศ ซึ่งทำให้กองทัพมองว่าเป็นภัยคุกคามต่อกองทัพ

จนกระทั่ง จากความตึงเครียดที่คุกรุ่นรุนแรงขึ้นได้ ระเบิดเป็นการรบราฆ่าฟัน กองทัพซูดานและกองกำลัง RSF ได้เปิดฉากรบกันเองอย่างดุเดือดตั้งแต่วันที่ 15 เมษายน ที่ผ่านมา และมีแนวโน้มว่าการสู้รบของกองกำลังสองฝ่ายจะไม่ยุติลงโดยง่าย...

ผู้เขียน : อรัญญา ศรีจันทรนิตย์

ที่มา : cnn, TheGuardian, BBC