เปิดข้อเสนอแผนสันติภาพ ยุติสู้รบ "รัสเซีย-ยูเครน" ของจีน กับปฏิกิริยานานาประเทศ

• จีนเปิดเผยเอกสารรายละเอียดแผน 12 ข้อ เรียกร้องให้รัสเซีย-ยูเครนหยุดยิง และเข้าสู่การเจรจาตามแนวทางสันติภาพ หลังครบรอบ 1 ปีที่รัสเซียส่งกองกำลังไปพยายามยึดครองยูเครน ทำให้มีผู้สังเวยชีวิตหลายหมื่นศพ  
• ผู้เชี่ยวชาญสหรัฐฯ และชาติตะวันตกมองว่า ข้อเสนอของจีนมีแต่หลักการ และไร้ความชัดเจน หลังจากที่จีนมีท่าทีคลุมเครือและโน้มเอียงไปสนับสนุนรัสเซียมากว่า 1 ปี ตอนนี้จีนก็ไม่ได้อยู่ในฐานะที่จะมาเป็นผู้ไกล่เกลี่ยความขัดแย้งนี้   
• ขณะที่นายโวโลดิเมียร์ เซเลนสกี ผู้นำยูเครนบอกว่า อยากพบหารือกับประธานาธิบดีสี จิ้นผิงเพื่อหารือเกี่ยวกับแผนสันติภาพนี้ แต่ต้องแน่ใจว่าจีนไม่ได้ส่งอาวุธไปช่วยรัสเซีย

ครบรอบ 1 ปีสงครามการสู้รบในยูเครน จีนได้ออกมาแสดงท่าทีที่ถือเป็นการเคลื่อนไหวครั้งสำคัญที่สุดเกี่ยวกับสถานการณ์ที่เกิดขึ้น ด้วยการเปิดเผยเอกสารรายละเอียดแผน 12 ข้อ เรียกร้องให้ทั้งสองฝ่ายหยุดยิง และเข้าสู่การเจรจาตามแนวทางสันติภาพ โดยบอกว่า สงครามไม่ได้ให้ประโยชน์กับใคร ทุกฝ่ายต้องตั้งอยู่ในความมีเหตุผล และยับยั้งชั่งใจ หลีกเลี่ยงการยั่วยุกระพือความรุนแรงของสถานการณ์และไม่ทำให้ความขัดแย้งรุนแรงยิ่งขึ้นไปอีก 

รายละเอียดแผนสันติภาพ

กระทรวงการต่างประเทศจีนเปิดเผยข้อเรียกร้อง 12 ข้อที่จะนำไปสู่ความสงบสุขในยูเครน โดยเรียกร้องให้ชาติตะวันตกยุติการคว่ำบาตรรัสเซีย และจัดทำ "ระเบียงมนุษยธรรม" เพื่ออพยพพลเรือนชาวยูเครนอย่างปลอดภัย และการวางขั้นตอนเพื่อเปิดเส้นทางการขนส่งธัญพืชออกไปยังต่างประเทศ หลังจากความไม่สงบในยูเครนทำให้การส่งออกธัญพืชต้องหยุดชะงัก ส่งผลกระทบให้เกิดวิกฤติราคาอาหารโลก ในช่วงปีที่ผ่านมา

ข้อเสนอส่วนใหญ่เป็นรายละเอียดท่าทีจุดยืนของจีนที่มีมาตั้งแต่แรก ซึ่งรวมไปถึงการยึดมั่นและรับรองในอธิปไตย ความเป็นอิสระ ตลอดจนบูรณภาพดินแดนของแต่ละประเทศ 

นอกจากนี้ยังระบุว่า โรงไฟฟ้าพลังงานนิวเคลียร์จะต้องได้รับการปกป้องให้ปลอดภัย และต้องต่อต้านการใช้หรือภัยคุกคามจากอาวุธนิวเคลียร์ ขณะเดียวกันเรียกร้องให้ยุติความคิดเกี่ยวกับสงครามเย็น ซึ่งจีนหมายถึงการแทรกแซงของสหรัฐฯ ในกิจการของประเทศต่างๆ

ข้อเสนอในแถลงการณ์ของกระทรวงการต่างประเทศจีน ระบุว่า ไม่มีใครได้ประโยชน์จากความขัดแย้งและสงคราม ทุกฝ่ายต้องอยู่อย่างมีเหตุผลและใช้ความยับยั้งชั่งใจ หลีกเลี่ยงการโหมกระพือไฟแห่งความตึงเครียด และป้องกันวิกฤตการณ์ไม่ให้ทรุดลงไปอีก หรือแม้แต่อยู่นอกเหนือการควบคุม ทุกฝ่ายควรสนับสนุนรัสเซียและยูเครนให้ทำงานในทิศทางเดียวกัน ด้วยการหวนกลับมาเจรจายุติสงครามให้เร็วที่สุดเท่าที่จะทำได้ กระทรวงการต่างประเทศจีนออกแถลงการณ์

ก่อนหน้านี้ นายหวัง อี้ รัฐมนตรีว่าการกระทรางการต่างประเทศจีน เดินทางเยือนกรุงมอสโก พบหารือกับนายเซอร์เก ลาฟรอฟ รัฐมนตรีต่างประเทศรัสเซีย และยังหารือกับประธานาธิบดีวลาดิเมียร์ ปูติน แห่งรัสเซีย 

ยูเครนมองแผนสันติภาพจากจีนอย่างไร

ประธานาธิบดีโวโลดิเมียร์ เซเลนสกี ของยูเครนกล่าวว่า อยากร่วมมือกับจีนเพื่อยุติสงครามนี้ โดยบอกว่าเมื่อจีนเริ่มพูดถึงยูเครน มันก็ไม่ได้แย่นักและดูเหมือนว่าจีนจะเคารพในอธิปไตยดินแดน และประเด็นความมั่นคงของยูเครน โดยเชื่อว่ายูเครนจะต้องรวบรวมทุกฝ่ายเพื่อที่จะได้โดดเดี่ยวอีกฝ่ายหนึ่ง

โดยผู้นำยูเครนกล่าวเนื่องในโอกาสครบรอบ 1 ปี ที่ยูเครนทำสงครามต่อต้านการรุกรานของรัสเซียบอกว่าข้อเสนอนี้ส่งสัญญาณว่าจีนเป็นหนึ่งในประเทศที่ต้องการสันติภาพ และเขาต้องการเชื่ออย่างสนิทใจจริงๆ ว่าจีนไม่ได้สนับสนุนด้านอาวุธแก่รัสเซีย หลังจากเมื่อต้นสัปดาห์ที่ผ่านมา นายแอนโทนี บลิงเคน รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯ ออกมาเปิดเผยว่า รัฐบาลจีนได้มีการสนับสนุนอาวุธยุทโธปกรณ์ให้แก่กองทัพรัสเซีย ขณะที่สื่อสหรัฐฯ รายงานว่า รัฐบาลจีนมีแผนส่งโดรนและปืนใหญ่ให้แก่รัสเซีย ทางด้านทางการจีนรีบออกมาปฏิเสธข้อกล่าวหานี้อย่างแข็งกร้าว

มิไคโล โปโดลยัค ที่ปรึกษาอาวุโสของประธานาธิบดียูเครนกล่าวว่า ทุกแผนการที่จะยุติสงครามรัสเซียรุกรานยูเครนได้ จะต้องรวมไปถึงการที่รัสเซียถอนทหารออกไปยังจุดพรมแดนยูเครนปี 1991 ในยุคที่สหภาพโซเวียตล่มสลาย เพราะแผนสันติภาพใดๆ ที่เรียกร้องแค่การหยุดยิง จะนำไปสู่การแบ่งเส้นใหม่และเดินหน้ายึดครองดินแดนยูเครนไม่จบสิ้น เพราะไม่ใช่แค่เรื่องสันติภาพแต่เป็นการระงับสงคราม ความพ่ายแพ้ของยูเครนและขั้นต่อไปคือการสังหารหมู่ของรัสเซีย โดยท่าทีของยูเครนชัดเจนที่ว่ารัสเซียจะต้องถอนทหารไปยังพรมแดนปี 1991 

ก่อนหน้านี้ เอมีน ชาปาโรวา รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงการต่างประเทศของยูเครนกล่าวว่า ยูเครนยินดีรับฟังข้อเสนอของจีนในการไกล่เกลี่ยระหว่างรัสเซียกับยูเครน และยินดีรับฟังทุกข้อริเริ่มที่มีเป้าหมายเพื่อแสวงหาสันติภาพและคลี่คลายสงครามความรุนแรง โดยบอกว่ายูเครนเป็นฝ่ายที่ต้องการสันติภาพความสงบสุขมากกว่าใคร เพราะชาวยูเครนต้องทนทุกข์กับสงครามมา 1 ปีเต็มๆ แล้ว

นอกจากนี้ยังบอกว่า เอกสารจากจีนที่ยูเครนได้รับมาคือท่าทีทางการเมืองของจีนที่มีต่อวิกฤติในครั้งนี้ โดยยูเครนจะศึกษาอย่างละเอียดทั้งหมด แต่สิ่งที่ยูเครนต้องการความชัดเจนคือ สันติภาพโดยพื้นฐานคืออะไร เพราะชาวยูเครนเชื่อว่า มันคือความยุติธรรมและสันติภาพอย่างเท่าเทียมไม่ใช่นโยบายทางการทูตที่มุ่งหลีกเลี่ยงสงครามโดยการยอมให้แก่ประเทศก้าวร้าว

ปฏิกิริยาจากชาติตะวันตก 

หลายฝ่ายมองว่าข้อเสนอ 12 ประการของจีนไม่ได้มีการลงรายละเอียดถึงข้อริเริ่มใหม่ใดๆ บรรดาผู้เชี่ยวชาญและนักการทูตชาติตะวันตกต่างแสดงความผิดหวังต่อข้อเสนอนี้ โดยมองว่าจีนไม่ได้วางตัวเป็นกลางทางการเมืองและปฏิเสธที่จะประณามการรุกรานยูเครนของรัสเซีย

เจนส์ สโตลเตนเบอร์ก เลขาธิการองค์การสนธิสัญญาแอตแลนติกเหนือ หรือนาโต กล่าวว่าจีนไม่ได้อยู่ในสถานเหมาะสมที่จะมาเจรจาให้ยุติสงคราม โดยมองว่าจีนไม่มีความน่าเชื่อถือเพียงพอ เพราะจีนยังไม่สามารถที่จะประณามการรุกรานอย่างไม่ชอบธรรม ที่เกิดขึ้นในยูเครน และจีนยังลงนามในข้อตกลงความร่วมมือกับประธานาธิบดีวลาดิเมียร์ ปูติน ในช่วงเพียงไม่กี่วันก่อนที่รัสเซียจะเข้าบุกยูเครน 

เออร์ซูลา ฟอน เดอร์ไลเยิน ประธานคณะกรรมาธิการยุโรป กล่าวเช่นเดียวกับเลขาธิการนาโต โดยบอกว่าจีนไม่ได้นำเสนอแผนสันติภาพ แต่เป็นหลักการทั่วไปมากกว่า นอกจากนี้ยังกล่าวถึงความสัมพันธ์แน่นแฟ้นระหว่างจีนกับรัสเซีย ในช่วงก่อนการรุกรานยูเครน  

ทางด้านอดีตรัฐมนตรีกลาโหมของเยอรมนีกล่าวว่า สิ่งสำคัญที่ขาดหายไปจากข้อเสนอของจีนคือ การเรียกร้องให้รัสเซียถอนทหารออกจากยูเครน โดยแนะนำให้จีนกับยูเครนหารือในประเด็นต่างๆ เพื่อถ่วงดุลการแก้ปัญหาและเพื่อผลประโยชน์ของยูเครนอย่างแท้จริง

ผู้เขียน : เพ็ญโสภา สุคนธรักษ์

ข้อมูล : BBC

What do experts say?
Nicholas Bequelin, visiting fellow at Yale Law School’s Paul Tsai China Center, told Al Jazeera that China can’t be an effective mediator in the Russia-Ukraine war and the proposals put out “reflects this”.

“This is not a plan; there is no action that China proposes,” Bequelin said. “What it does is it articulates a set of principles about the way China sees this conflict. China really is in a bind over the Ukraine conflict because it doesn’t welcome the war. It causes untold problems to China in its relationship with Europe, to its economy, to its place in the world.

“At the same time, what is deeply ingraining Beijing’s views of the world is that a showdown with the US is on the horizon,” he said. “Sooner or later, a showdown with the West will happen because the West is trying to contain China’s rise, and as a result, it cannot afford to forgo an ally like Russia. So it has to pretend to be neutral while staying somewhat on the side of Russia and certainly not accepting to be enrolled in the war efforts waged by the US and NATO.”