ว.ผ.0608.03/9377 เป็นเลขคำสั่งลับของกรมตำรวจ กระทรวงมหาดไทย ที่ทำให้คุณพ่อของผม ร.ต.อ.ดร.นิติภูมิธณัฐ มิ่งรุจิราลัย กลายเป็นนิสิตรุ่นน้องของมิฮาอิล เซรเกเยวิช กอร์บาชอฟ เข้าเรียนที่คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยมอสโก โดยพ่อได้หมายเลขประจำนิสิตปริญญาเอก 9106
หนังสือ ‘เรียนต่อในเมืองหมีขาว’ ที่ตีพิมพ์เมื่อ 30 ปีก่อน พ่อผมก็ยังเขียนไว้ในหน้าก่อนคำนำว่า ‘แด่มิฮาอิล เซรเกเยวิช กอร์บาชอฟ ประธานาธิบดีคนแรกและคนสุดท้ายแห่งสหภาพโซเวียต ผู้เป็นทั้งรุ่นพี่ร่วมคณะและร่วมสถาบันของผู้เขียน ท่านนำดอกไม้ประชาธิปไตยมาสู่อาณาจักรที่ใหญ่ที่สุดในโลก ณ หลังม่านเหล็กแห่งนี้’...5 กรกฎาคม 2535
แควของแม่น้ำคาลอสตอนบนเป็นที่ตั้งของสตัฟโรปอล เมืองหลวงของจังหวัดสตัฟโรปอลไคร ผู้คนส่วนใหญ่ในเมืองนี้ผลิตแป้งและเหล้าองุ่น 91 ปีที่แล้ว 2 มีนาคม 1931 หมู่บ้านปริโวเลียซึ่งอยู่ในสตัฟโรปอล ทารกเพศชายถือกำเนิดเกิดมาโดยมีปานแดงติดอยู่บนหน้าผาก นายเซรเกย์ผู้เป็นพ่อให้ชื่อทารกน้อยคนนี้ว่า ‘มิฮาอิล’ เมื่อเยอรมนีโจมตีโซเวียตใน ค.ศ.1941 มิฮาอิลต้องหยุดเรียนถึง 2 ปี เพื่อออกไปทำไร่ไถนา เนื่องจากบิดาต้องไปรบกับเยอรมนีในสงคราม
สงครามโลกครั้งที่ 2 สงบจบลงเมื่อ ค.ศ.1945 ปีถัดมาหนุ่มน้อย มิฮาอิล กอร์บาชอฟ สมัครเป็นสมาชิกองค์การสันนิบาตเยาวชนคอมมิวนิสต์ที่เรียกกันว่าคอมโซมอล กอร์บาชอฟทำกิจกรรมเพื่อพรรคอย่างหนักต่อเนื่อง จนได้รับเหรียญอิสริยาภรณ์ธงแดงแรงงาน
จบมัธยมพร้อมรางวัลเหรียญเงินใน ค.ศ.1950 กอร์บาชอฟได้เข้าเรียนที่คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยมอสโก สถาบันอันดับ 1 ของประเทศ ซึ่งเข้ายากมาก วันที่พ่อแม่ของกอร์บาชอฟมาเยี่ยมลูกชายในกรุงมอสโกและทราบว่าลูกเข้าเรียนในสถาบันอันทรงเกียรติแห่งนี้ได้ มีผู้เล่าให้พ่อผมฟังว่า บุพการีทั้งสองยืนกอดกันด้วยความภาคภูมิใจอยู่หน้ามหาวิทยาลัยนั้นเอง
...
การศึกษาสมัยโซเวียตไม่มีปริญญาตรี เรียน 5 ปีได้ปริญญาโท รัฐออกค่าใช้จ่ายให้ทั้งหมด ใครแต่งงานในระหว่างเรียนและมีลูก รัฐมีเงินพิเศษให้ด้วย กอร์บาชอฟพบกับนิสิตปรัชญามาร์กซิสต์-เลนินซิสต์ ซึ่งเป็นสาวสวยชาวรัสเซียแต่นามสกุลอูเครนจากรุบต์ซอฟสค์ เมืองเอเชียแห่งเทือกเขาอัลไต ผู้มีนามว่า ไรซา มักซิโมวา ติโตเรนโค
กอร์บาชอฟทำงานให้องค์การคอมโซมอลอย่างขยันขันแข็ง จนได้รับเลือกเป็น 1 ใน 11 คนของคณะกรรมการคอมโซมอลประจำคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยมอสโก อีกหน้าที่หนึ่งซึ่งนิสิตกอร์บาชอฟรับผิดชอบก็คือ การเป็นคอมซอก (นักจัดตั้งที่มีหน้าที่รับผิดชอบในกิจกรรมคอมโซมอล) ความเรียนหนังสือเก่ง ขยันขันแข็ง มนุษยสัมพันธ์ดีและมีความรู้ทางลัทธิมาร์กซ์-เลนินอย่างลึกซึ้ง ทำให้กอร์บาชอฟได้รับการสนับสนุนให้เป็นสมาชิกพรรคคอมมิวนิสต์ใน ค.ศ.1952 ขณะที่ยังเป็นนิสิตนั่นเอง
ค.ศ.1955 กอร์บาชอฟจบการศึกษาเป็นมหาบัณฑิตด้วยกราสนึ่ยดิพลม (ปริญญาแดง) เป็นบ้านเราก็เท่ากับปริญญาเกียรตินิยมอันดับ 1 เหรียญทอง ทั้งทรานสคริปต์มีแต่เกรด 5 ซึ่งเป็นเกรดสูงสุดของการวัดผลการศึกษาในสมัยโน้น
หลังจากสำเร็จการศึกษามาครบ 30 ปี กอร์บาชอฟก็ประสบความสำเร็จในอาชีพการเมือง ไต่เต้าจนเป็นเลขาธิการใหญ่ของคณะกรรมการกลางพรรคคอมมิวนิสต์แห่งสหภาพโซเวียต อีก 4 ปีต่อมา ก็ควบตำแหน่งประธานาธิบดีและประธานคณะผู้บริหารแห่งสหภาพโซเวียต
กอร์บาชอฟเป็นผู้เริ่มนโยบายกลาสนอสต์-เปเรสตรอยกา หรือเปิด-ปรับ เพื่อปฏิรูปเศรษฐกิจการเมืองและความร่วมมือกับนานาประเทศ นโยบายของกอร์บาชอฟทำให้สหภาพโซเวียตอันยิ่งใหญ่ล่มสลาย คุยกับใครที่ไม่ใช่คนรัสเซีย ต่างนิยมชมชอบกอร์บาชอฟ แต่คนรัสเซียจำนวนไม่น้อยไม่ชอบกอร์บาชอฟ โดยกล่าวหาว่าท่านทำให้อาณาจักรโซเวียตอันยิ่งใหญ่ล่มสลายราตรีของ 30 สิงหาคม 2022 มิฮาอิล เซรเกเยวิช อำลาโลกนี้ไปด้วยวัย 91 ปี.
นิติการุณย์ มิ่งรุจิราลัย
songlok1997@gmail.com