“จิมมี ไหล” นายทุนสื่อฮ่องกง กล้าแลกทุกอย่างเพื่อประชาธิปไตย

• นายจิมมี ไหล นายทุนหนังสือพิมพ์ ‘Apple’ ถูกตั้งข้อหาละเมิดกฎหมายความมั่นคงในฮ่องกง จากการที่เขาและสื่อในเครือสนับสนุนการเรียกร้องประชาธิปไตยในฮ่องกง
  
  
• ชีวิตของนายจิมมี ไหล เริ่มต่อสู้เพื่อเอาตัวรอดตั้งแต่เด็ก จนร่ำรวยจากธุรกิจเสื้อผ้า ก่อนจะสนใจทำสื่อเพราะเหตุนองเลือดที่จัตุรัสเทียนอันเหมิน กลางเมืองหลวงของจีน
  
  
• การประกาศจุดยืนชัดเจนทำให้ถูกกดดัน และถูกโจมตีรอบด้าน แต่นายจิมมี ไหล ย้ำจะยืนหยัดในอุดมการณ์นี้ต่อไป แม้ในอนาคตอาจต้องสูญเสียอิสรภาพ

ชื่อของ “จิมมี ไหล” (Jimmy Lai) เป็นที่รู้จักทันทีหลังจากที่เมื่อต้นเดือนสิงหาคมที่ผ่านมา เขาถูกตำรวจฮ่องกงควบคุมตัวในความผิดฐานละเมิดกฎหมายความมั่นคงแห่งชาติฉบับใหม่ ที่จีนบังคับใช้ในฮ่องกง ท่ามกลางเสียงวิจารณ์ว่า กฎหมายดังกล่าวละเมิดเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น และอาจสั่นคลอนระบอบการปกครองแบบ 1 ประเทศ 2 ระบบในฮ่องกง

การบังคับใช้กฎหมายความมั่นคงถูกวิจารณ์หนักขึ้น เมื่อในวันเดียวกันตำรวจได้เข้าไปตรวจค้นกองบรรณาธิการหนังสือพิมพ์ “Apple” ซึ่งนายไหลเป็นเจ้าของ และมีการจับกุมคนอื่นเพิ่มเติม โดยที่ผ่านมาเป็นที่รู้กันว่า นายไหล และหนังสือพิมพ์ “Apple” ของเขามีจุดยืนชัดเจนในการสนับสนุนผู้ประท้วงชาวฮ่องกง เรียกร้องประชาธิปไตย และต่อต้านการเข้ามาแทรกแซงทางการเมืองของรัฐบาลจีนแผ่นดินใหญ่

การต่อสู้เพื่อประชาธิปไตยในฮ่องกง มีราคาที่นายไหลต้องยอมแลกมากมาย โดยเฉพาะความเสียหายทางธุรกิจมูลค่ามหาศาลจากการเลือกอยู่ตรงข้ามรัฐบาลจีน

จากโรบินฮู้ด สู่เจ้าของแบรนด์เสื้อผ้าชื่อดัง

ชีวิตของนายจิมมี ไหล น่าสนใจยิ่งกว่าละครทันทีที่ตัดสินใจนั่งเรือออกจากแผ่นดินจีนเพื่อไปแสวงหาชีวิตที่ดีกว่าในฮ่องกงตั้งแต่อายุ 12 ปี เขาเริ่มงานเป็นแรงงานในโรงงานเสื้อผ้า สั่งสมประสบการณ์จนเป็นผู้จัดการโรงงานและเริ่มสร้างโรงงานตัดเย็บเสื้อผ้าของตัวเอง

ในยุคแรกโรงงานเสื้อผ้าของนายไหลหารายได้ด้วยการรับจ้างผลิตเสื้อผ้าให้กับแบรนด์เสื้อผ้ารายใหญ่ จนกระทั่งเขาสร้างแบรนด์เสื้อผ้า ‘Giordano’ เป็นของตัวเอง

ไม่นาน ‘Giordano’ กลายเป็นแบรนด์เสื้อผ้ายอดนิยมในเอเชีย เคยมีหน้าร้านอยู่ถึง 2,400 แห่งใน 30 ประเทศ และเติบโตอย่างมากในประเทศจีน ชีวิตของไหลเฟื่องฟูถึงขีดสุด ก่อนจะมีเหตุที่เปลี่ยนเส้นทางธุรกิจของเขาไปอย่างสิ้นเชิง

‘เหตุนองเลือดเทียนอันเหมิน’ เปลี่ยนชีวิตสู่ธุรกิจสื่อ

พ.ศ.2532 เกิดเหตุการณ์ทางการเมืองครั้งใหญ่กลางกรุงปักกิ่งของจีน จุดเริ่มต้นมาจากนักศึกษาเรียกร้องประชาธิปไตยในประเทศจีน การประท้วงที่ยืดเยื้อหลายเดือนลงเอยด้วยการปราบปรามผู้ชุมนุมอย่างรุนแรง รัฐบาลจีนระบุว่า การสลายการชุมนุมในครั้งนั้นทำให้ผู้ประท้วงและเจ้าหน้าที่เสียชีวิตราว 200 ศพ แต่ชาติตะวันตกประเมินว่า เหตุนองเลืองกลางกรุงปักกิ่งในครั้งนั้นอาจคร่าชีวิตผู้คนไปสูงถึง 10,000 ศพ

เหตุการณ์นั้นเองที่เป็นจุดเปลี่ยนให้เจ้าของแบรนด์เสื้อผ้า ‘Giordano’ เริ่มสนใจธุรกิจสื่อ ในปีต่อมาหลังเกิดเหตุนองเลือดที่จัตุรัสเทียนอันเหมิน คือปี 2533 เขาก่อตั้ง ‘Next Digital’ เพื่อผลิตนิตยสาร ‘Next’ และหนังสือพิมพ์รายวัน ‘Apple’ โดยเฉพาะ

ราคาที่ต้องจ่ายเมื่อทำสื่อต้านจีน

สื่อที่อยู่ในมือของนายไหลเน้นนำเสนอข่าวซุบซิบของเหล่าดารา และผู้มีชื่อเสียงในสังคม จนหลายครั้งถูกวิจารณ์ว่ามีเนื้อหาไม่เหมาะสม แต่ในอีกด้านหนึ่ง หนังสือพิมพ์ ‘Apple’ ของเขาก็มีท่าทีที่ชัดเจนในการวิพากษ์วิจารณ์รัฐบาลจีนมาตั้งแต่แรก โดยนายไหลยังร่วมเป็นคอลัมนิสต์เขียนบทความวิจารณ์รัฐบาลจีนด้วยตัวเองด้วย

การนำเสนอมุมมองต้านรัฐบาลจีนทำให้ธุรกิจของนายไหลเริ่มถูกกดดันมาตั้งแต่แรก โดยเฉพาะแบรนด์เสื้อผ้า ‘Giordano’ ที่ถูกปิดทางการทำธุรกิจในจีน และจีนยังกดดันทางอ้อมไม่ให้บริษัทห้างร้านอื่นๆ มาลงโฆษณากับสื่อในเครือของนายไหลด้วย

นอกจากนั้นนายไหลเริ่มถูกคุกคาม ใส่ร้ายในแง่มุมต่างๆ ที่เป็นเรื่องส่วนตัวมากขึ้น เช่น ถูกโจมตีว่าเป็นคนจีนที่ไม่รักชาติ ถูกกล่าวหาว่าเป็นสายลับอเมริกัน ไปจนถึงข้อกล่าวหาที่รุนแรงที่สุดที่มาจากหนังสือพิมพ์คู่แข่งที่สนับสนุนรัฐบาลจีน ที่พุ่งเป้าโจมตีนายไหลอย่างเป็นขบวนการ

นับตั้งแต่ปี 2556 เป็นอย่างน้อย นายไหลถูกทีมข่าวจากหนังสือพิมพ์ ‘the Oriental Daily News’ จำนวน 8 คน ติดตามเขาอย่างใกล้ชิดทั้งวันทั้งคืน มีการถ่ายรูปนายไหลว่าไปที่ไหนและพบกับใครบ้าง

หนังสือพิมพ์ ‘the Oriental Daily News’ เป็นคู่แข่งของหนังสือพิมพ์ ‘Apple’ ที่ในระยะหลังมียอดขายน้อยกว่า แต่ที่สำคัญคือหนังสือพิมพ์ฉบับนี้มีจุดยืนอยู่ข้างรัฐบาลพรรคคอมมิวนิสต์จีน

เมื่อปี 2557 หนังสือพิมพ์ฉบับนี้ให้พื้นที่เต็มหน้ากระดาษ ลงข้อความในทำนองที่ว่านายจิมมี ไหล เสียชีวิตแล้วด้วยโรคเอดส์และมะเร็ง โดยทางหนังสือพิมพ์เรียกนายจิมมี ไหลด้วยชื่อภาษาจีน แต่มีการเปลี่ยนตัวอักษรในชื่อหนึ่งของเขา ซึ่งหลายฝ่ายเชื่อว่า หนังสือพิมพ์ ‘the Oriental Daily News’ ใช้เทคนิคพิมพ์ชื่อให้ไม่ตรงกับชื่อจริงของนายไหลเพื่อหลีกเลี่ยงการถูกฟ้องร้อง

ไม่ยอมถอยแม้สุดท้ายต้องเสียอิสรภาพ

แม้จะถูกกดดันอย่างรอบด้านจากการมีแนวคิดต่อต้านรัฐบาลจีน และสนับสนุนการเคลื่อนไหวเพื่อประชาธิปไตยในฮ่องกง แต่นายจิมมี ไหล ยืนยันว่า ด้วยวิถีที่ตัวเขาเป็นนักสู้มาตั้งแต่เด็ก เขาจะยังยืนหยัดแนวคิดเช่นนี้ต่อไป โดยไม่สนว่าเขาอาจต้องสูญเสียแม้กระทั่งอิสรภาพของตัวเองในอนาคต

ขณะที่ ธุรกิจสื่อสิ่งพิมพ์ไม่ได้สร้างรายได้เป็นกอบเป็นกำมากนัก ยิ่งในปัจจุบันที่สถานการณ์สื่อสิ่งพิมพ์ได้รับผลกระทบอย่างรุนแรงจากเทคโนโลยี แต่ก็ยังพอมีรายได้อยู่บ้างจากการเปลี่ยนผ่านสื่อสิ่งพิมพ์เป็นสื่อดิจิทัล และเปิดรับสมัครสมาชิก โดยประกาศชัดเจนว่ารายได้จากการเป็นสมาชิกหนังสือพิมพ์ ‘Apple’ ทุกๆ 3 ดอลลาร์ฮ่องกง หรือประมาณ 12 บาท จะถูกเจียดไป 1 ดอลลาร์ฮ่องกง หรือราว 4 บาท สำหรับสนับสนุนการประท้วงในฮ่องกงโดยเฉพาะ

จุดยืนที่ชัดเจนทำให้ในช่วงที่เขาถูกควบคุมตัว ชาวฮ่องกงที่มีแนวคิดเดียวกันได้แสดงพลังสนับสนุนด้วยการแห่ซื้อหนังสือพิมพ์ ซื้อโฆษณาในหนังสือพิมพ์ รวมทั้งซื้อหุ้นของบริษัทของนายไหล จนสร้างรายได้พุ่งสูงขึ้นเป็นประวัติการณ์

ผู้เขียน Marshal

ที่มา The New York Times , CNN , SCMP