5-14 กันยายน 2562 พ่อผมและทีมงานรายการเปิดเลนส์ส่องโลก ได้รับชวนจากคุณนีรชา วงศ์มาศา นายกสมาคมไทยท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์และผจญภัย (TEATA) 2017-2018 ซึ่งเป็นเจ้าของและกรรมการผู้จัดการบริษัท โกลบอล ฮอลิเดย์ จำกัด ให้ร่วมนำคณะไปสำรวจเส้นทางหลวงปามีร์ส ดินแดนทางแถบนี้เป็นชุมเขาในภูมิภาคเอเชียตอนกลาง ส่วนใหญ่อยู่ในเขตของสาธารณรัฐทาจิกิสถาน มีบางส่วนอยู่ในอัฟกานิสถาน รัฐชัมมูและแคชเมียร์ของอินเดีย เขตปกครองตนเองซินเจียงอุยกูร์ของจีน
ปามีร์สเป็นชุมเขาเพราะมีเทือกเขาขนาดใหญ่หลายเทือกทอดตัวแยกออกไปจากจุดรวมนี้ เทือกเขาฮินดูกูชแยกไปทางทิศตะวันตก เทือกเขาการาโกลัม เทือกเขาคุนหลุนชานไปทางทิศตะวันออก และเทือกเขาเทียนชานแยกไปทางทิศเหนือ
ชุมเขาปาร์มีร์สมียอดเขาที่สูงเกินกว่า 6,100 เมตร หรือ 20,000 ฟุตอยู่หลายยอด ที่สูงที่สุดในทาจิกิสถานคือ ยอดเขาคอมมิวนิสต์ที่สูงถึง 7,495 เมตร และที่สูงที่สุดในจีนคือยอดเขาคุงกูร์ที่สูงถึง 7,719 เมตร
15 ปีที่ผ่านมา พ่อผมเคยนั่งรถไปสำรวจเทือกเขาเทียนชานหลายครั้ง เทียนชานเป็นเทือกเขาที่ทอดตัวระหว่างคีร์กีสถานกับเขตปกครองตนเองซินเจียงอุยกูร์ เดินทางจากกรุงบิชเคกลงมาเรื่อยจนถึงเมืองออช แถบนี้มีเทือกเขาสูงเป็นจำนวนมาก ที่น่าสนใจและยังไม่ค่อยมีใครสำรวจก็คือ ทรัพยากรธรรมชาติด้านแร่ธาตุและอัญมณี คนคีร์กีซในอดีตนับถือศาสนาพุทธ แต่ปัจจุบันเปลี่ยนไปนับถือศาสนาอิสลาม ในพิพิธภัณฑ์บางแห่งยังมีพระพุทธรูปที่เคยประดิษฐานอยู่ในดินแดนของคีร์กิซมาก่อน
สมัยที่ยังอยู่กับโซเวียต เมืองหลวงของคีร์กีซชื่อ กรุงฟรุนเซ พอได้เป็นเอกราชชาติใหม่เมื่อ พ.ศ.2534 เมืองหลวงก็เปลี่ยนเป็นชื่อกรุงบิชเคก คีร์กีซมีพรมแดนติดกับจีน คาซัคสถาน ทาจิกิสถาน และอุซเบกิสถาน เป็นประเทศที่ยังมีธารน้ำแข็ง รวมทั้งมีทะเลสาบหลายแห่งที่ตั้งอยู่บนภูเขาสูง
...
เมื่อเสร็จจากคีร์กิสถานแล้ว คณะก็จะเดินทางไปทาจิกิสถาน ซึ่งเคยเป็นสาธารณรัฐปกครองตนเองภายใต้ความดูแลของสาธารณรัฐโซเวียตโซเชียลิสต์อุซเบก ตอนหลังเขยิบสถานะมาเป็นสาธารณรัฐโซเวียตโซเชียลิสต์ทาจิก ได้เป็นเอกราชชาติใหม่เมื่อ พ.ศ.2534 เช่นเดียวกับคีร์กีซ
ทาจิกิสถานเป็นอีกสาธารณรัฐหนึ่งที่ในอดีตผู้คนนับถือศาสนาพุทธ และเปลี่ยนมานับถือศาสนาอิสลามภายหลัง เดินทางจากประเทศทางแถบนี้เข้าไปในตอนเหนือของอัฟกานิสถานยังได้เห็นร่องรอยของพุทธศาสนา ทาจิกิสถานเป็นประเทศที่ยังมีพระพุทธรูป ซึ่งปัจจุบันได้อัญเชิญไปประดิษฐานไว้ในพิพิธภัณฑ์
เคยมีคนไทยเข้าไปสำรวจและพบว่าทาจิกิสถานเป็นดินแดนที่มีคอรันดัมหลายประเภท แต่ที่สวยที่สุดและผู้ไปตระเวนซื้อทำกำไรงามคือ ทับทิม หรือ ruby
ในอดีตประเทศทางเอเชียกลางเคยมีเส้นทางสายไหมที่นำสินค้าจากจีนไปขายยังทวีปยุโรป แต่หลังจากที่มีการขุดคลองสุเอซเชื่อมทะเลแดงกับทะเลเมดิเตอร์เรเนียนจากเมืองสุเอซไปถึงพอร์ตซาอิด และเปิดใช้เมื่อ 16 พฤศจิกายน พ.ศ.2412 การเดินเรือจากจีนไปทวีปยุโรปสะดวกกว่าการใช้เส้นทางสายไหม เพราะไม่ต้องไปอ้อมที่แหลมกู้ดโฮป เส้นทางสายไหมที่เคยพลุกพล่านไปด้วยผู้คนก็เงียบเหงาราวกับป่าช้า
รัสเซียพ้นจากสหภาพที่เป็นคอมมิวนิสต์มาเป็นสหพันธรัฐแล้วก็เจริญขึ้น อินเดียจากประเทศยากจนกลายมาเป็นประเทศที่กำลังเติบโตเป็นมหาอำนาจทางเศรษฐกิจ จีนจากมังกรหลับกลายเป็นมังกรที่มีการกระดิกพลิกตัวครอบครองเศรษฐกิจโลก ทำให้ประเทศเอเชียกลางที่อยู่ระหว่างรัสเซีย อินเดีย และจีน พลอยได้อานิสงส์เจริญทางเศรษฐกิจตามไปด้วย
เส้นทางสายไหม รวมทั้งเส้นทางในเอเชียกลางอื่นๆที่เคยเงียบเหงาราวกับป่าช้ามาตั้งแต่ พ.ศ.2412 ตอนนี้ก็เริ่มกลับมาพลุกพล่านไปด้วยผู้คน เมืองบางแห่งที่เคยร้าง ก็กลับมาเป็นสถานที่ท่องเที่ยวมีชีวิตชีวาขึ้นมาอีกครั้งหนึ่ง
เอเชียกลางน่าสำรวจครับ โดยเฉพาะอย่างยิ่งคีร์กีซและทาจิกิสถาน
ใครที่จะร่วมสำรวจเส้นทางนี้ คุยกับคุณนีรชาได้ที่ 0-2393-5855 ครับ.
นิติการุณย์ มิ่งรุจิราลัย
songlok1997@gmail.com