ก่อนการรัฐประหาร พ.ศ.2559 อำนาจในตุรกีถูกแบ่งออกเป็น 2 ขั้ว ขั้วหนึ่งก็คืออำนาจของประธานาธิบดีเออร์โดกัน ซึ่งเป็นแบบ authority หรืออำนาจอย่างเป็นทางการ เพราะได้รับเลือกจากประชาชนตุรกีให้เป็นประธานาธิบดีคนที่ 12 ของประเทศ ส่วนอีกอำนาจหนึ่ง เป็นอำนาจแบบ influence แบบมากบารมีของนายเฟตุลเลาะห์ กูเลน ผู้ก่อตั้งขบวนการฮิซเมต ผู้ที่ศาล อัยการ ทหาร ตำรวจ อาจารย์มหาวิทยาลัย ฯลฯ ต่างเชื่อตามคำพูดคำสอนของแก
ด้วยความเชื่อมั่นในตัวกูเลน จึงเกิดโรงเรียนของกูเลนขึ้นทั่วโลก ในประเทศไทยก็มีถึง 4 แห่ง โรงเรียนของกูเลนมักใช้ภาษาอังกฤษเป็นสื่อการสอน และพยายามหลีกเลี่ยงที่จะสอนศาสนา เน้นให้นักเรียนเรียนทางด้านวิทยาศาสตร์และการบริหาร โรงเรียนของกูเลนจึงได้รับการยอมรับในทุกประเทศ มีงบประมาณและทรัพย์สินรวมมากถึง 25,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ หรือ 7-8 แสนล้านบาท มีสถานีโทรทัศน์และหนังสือพิมพ์ของตนเองที่มีชื่อว่าซามาน
ถ้าถามว่าใครมีอิทธิพลเหนือความคิดของนักธุรกิจ ข้าราชการ และอาจารย์มหาวิทยาลัยในตุรกีก่อนการรัฐประหาร 2016 ต้องบอกว่านายกูเลนครับ ในครั้งแรกที่เออร์โดกันเข้าสู่วงการเมืองก็ไปขอการสนับสนุนจากนายกูเลนเช่นกัน แต่ภายหลังนายกูเลนกับเออร์โดกันขัดแย้งกัน จึงมีการทำรัฐประหารล้มรัฐบาลเออร์โดกัน แต่ฝ่ายทำรัฐประหารแพ้
ทหารทำรัฐประหารในตุรกีสำเร็จทุกครั้ง ยกเว้นรัฐประหาร ค.ศ.2016 ที่ล้มเหลวเพราะเครื่องบินบินโจมตีอาคารรัฐสภาและทำเนียบประธานาธิบดีอย่างสะเปะสะปะ แถมคนที่ก่อรัฐประหารยังจับตัวประธานาธิบดีไว้ไม่ได้ ทำให้นายเออร์โดกันออกมารวบรวมประชาชนต่อต้านการรัฐประหารได้สำเร็จ
นายกูเลนประกาศประณามการทำรัฐประหาร แต่นายเออร์โดกันบอกกับโลกว่า คนที่อยู่เบื้องหลังการรัฐประหารครั้งนี้ก็คือนายกูเลนนั่นแหละ นายเออร์โดกันขอให้สหรัฐฯส่งตัวนายกูเลนกลับมาลงโทษในตุรกี แต่สหรัฐฯปฏิเสธ ทำให้ความสัมพันธ์ระหว่างตุรกีกับสหรัฐฯเสื่อมถอย ก่อนหน้านี้ ตุรกียิงเครื่องบินรบของรัสเซียตกในชายแดนซีเรีย ทำให้ตุรกีกับรัสเซียขัดแย้งกันอย่างแรง แต่ต่อมา เมื่อตุรกีมีความสัมพันธ์ที่ไม่ดีกับสหรัฐฯด้วยเรื่องของนายกูเลน ตุรกีก็หันไปคืนดีกับรัสเซีย
...
เออร์โดกันใช้โอกาสต่างๆสร้างความเป็นที่นิยมให้ตัวเอง ในที่ประชุมเศรษฐกิจโลก World Economic Forum ที่เมืองดาวอส เออร์โดกันพูดโจมตีนายชิมอน เปเรส ประธานาธิบดีของอิสราเอล ซึ่งทั้งคู่ต่างอยู่บนเวทีเดียวกัน คำพูดที่ซัดอิสราเอลเป็นที่ถูกอกถูกใจมุสลิมทั่วโลก ขณะเดินลงจากเวที ผู้คนที่ดูโทรทัศน์ตะโกนเชียร์เออร์โดกันตามเมืองต่างๆอย่างอื้ออึง
เมื่ออิสราเอลมีปัญหากับปาเลสไตน์ เออร์โดกันก็ให้เรือสัญชาติตุรกีขนอาหารกระป๋องสำหรับทารกและของใช้จำเป็นอย่างอื่นไปช่วยชาวปาเลสไตน์ที่ฉนวนกาซา ทำให้เกิดการเผชิญหน้ากันระหว่างตุรกีกับอิสราเอล งานนี้เออร์โดกันก็ได้คะแนนจากโลกอิสลามมาก เออร์โดกันเดินทางไปที่ไหนในโลกอิสลาม มักจะได้รับการต้อนรับจากผู้คนอย่างล้นหลาม อาจจะกล่าวได้ว่านายเออร์โดกันเป็นขวัญใจของโลกอิสลามในฐานะผู้ต่อกรกับอิสราเอลอย่างแท้จริง
นายเออร์โดกันต่อกรกับจีนในประเด็นชนกลุ่มน้อยเผ่าอุยกูร์ ซึ่งคนจีนเชื้อสายอุยกูร์เหล่านี้นับถือศาสนาอิสลาม คนตุรกีเชื่อว่าบรรพบุรุษของพวกตนมาจากเอเชียกลาง และจากการตรวจดีเอ็นเอ ชาวตุรกีเชื่อว่าชาวอุยกูร์ในเมืองจีนมีบรรพบุรุษเดียวกันกับพวกตน
มีชาวอุยกูร์จำนวนหนึ่งหนีมาอยู่ในไทยเพื่อที่จะอพยพต่อไปยังประเทศที่สาม รัฐบาลของเออร์โดกันขอไม่ให้รัฐบาลไทยส่งอุยกูร์เหล่านี้กลับไปให้รัฐบาลจีน แต่ขอให้ส่งไปให้ตุรกี โดยตุรกีออกวีซ่าให้เรียบร้อย และเมื่อไปถึงตุรกีแล้ว ก็จะมีอาหารการกิน มีงาน รวมทั้งบ้านพักอาศัยครบครัน นายเออร์โดกันได้คะแนนมากในประเด็นอุยกูร์นี้ด้วย
แต่ช่วงนี้ คะแนนของเออร์โดกันตกอย่างมาก
ตกเพราะปัญหาเศรษฐกิจตกต่ำ
สุดท้าย การเมืองก็แพ้ปัญหาปากท้องครับ.
นิติการุณย์ มิ่งรุจิราลัย
songlok1997@gmail.com
อ่านข่าวเพิ่มเติม