ตอนที่ท่านผู้ใหญ่เป็นหัวหน้าคณะผู้แทนรัฐสภาไทยในการประชุมคณะกรรมาธิการเตรียมการจัดการประชุมรัฐสภาว่าด้วยองค์การการค้าโลก ที่สำนักงานรัฐสภายุโรป กรุงบรัสเซลส์ เบลเยียม และต่อมา เป็นหัวหน้าคณะผู้แทนรัฐสภาไทยในการประชุมรัฐสภาว่าด้วยองค์การการค้าโลก ณ สำนักงานองค์การการค้าโลก นครเจนีวา สมาพันธรัฐสวิส ผมกำลังเรียนอยู่ที่เนเธอร์แลนด์ ได้ตามท่านไปประชุมทั้ง 2 แห่ง และได้ร่วมสนทนากับผู้ใหญ่จากกัมพูชา ยังจำได้ว่า หลายท่านเข้ามาแสดงความยินดีที่สหภาพยุโรปให้สิทธิพิเศษทางภาษีศุลกากรที่เรียกว่า EU-GSP แก่กัมพูชา ในโครงการ Everything But Arm หรือ EBA
สินค้าทุกประเภทที่ผลิตในกัมพูชายกเว้นอาวุธสามารถส่งไปขายใน 28 ประเทศในสหภาพยุโรปโดยได้รับสิทธิพิเศษทางภาษีศุลกากร ด้วยฤทธิ์ของ EU-GSP ทำให้ผู้ส่งออกข้าวไทยไปลงทุนที่กัมพูชาหลายกลุ่ม ไปทั้งโรงสีข้าว ทั้งรับซื้อและทั้งผลิตข้าวกัมพูชาเพื่อส่งออกไปสหภาพยุโรป
อุตสาหกรรมเครื่องนุ่งห่มจากไทยก็ย้ายฐานจากไทยไปลงทุนทำโรงงานในกัมพูชา แล้วก็มีความสุขสนุกสนานกับอัตราภาษีนำเข้าเครื่องนุ่งห่มที่สหภาพยุโรปเก็บ 0% เพียง 6 บริษัทใหญ่จากประเทศไทยที่ไปตั้งโรงงานผลิตเสื้อสำเร็จรูป เสื้อกีฬา ชุดชั้นใน ในกัมพูชาและส่งออกเป็นมูลค่ามากถึงปีละ 5 พันล้านบาท นอกจากนั้น ยังมีโรงงานคนไทยที่เข้าไปผลิตรองเท้า รวมทั้งข้าวของเครื่องใช้ประเภทอื่นอีกเป็นจำนวนมาก
การย้ายฐานไปผลิตในกัมพูชา นอกจากจะส่งออกโดยเสียภาษีศุลกากรเข้าสหภาพยุโรป 0% แล้ว ต้นทุนค่าแรงงานในกัมพูชายังต่ำกว่าไทยประมาณร้อยละ 30 การผลิตในกัมพูชาสร้างกำไรจำนวนมหาศาลให้กับนักลงทุนชาวไทย
แต่ขณะนี้สถานการณ์เริ่มพลิกแล้วครับ เกิดจากการที่มีการยุบพรรคกู้ชาติกัมพูชา ซึ่งเป็นพรรคฝ่ายค้านใหญ่ที่เคยได้คะแนนสูสีกับพรรคประชาชนกัมพูชาของฮุนเซน จากนั้นก็จับผู้นำและ ส.ส. ฝ่ายค้านเข้าคุกไปหลายคน ทำให้การเลือกตั้งกัมพูชาเมื่อกลาง พ.ศ. 2561 ไม่มี ส.ส. จากพรรคอื่นเลยที่ชนะการเลือกตั้ง ส.ส. 125 คนทั้งสภาของกัมพูชามาจากพรรคของสมเด็จฮุนเซนทั้งสิ้น เรื่องนี้ทำให้สหภาพยุโรปประกาศเริ่มต้นกระบวนการพิจารณาเพื่อเตรียมคว่ำบาตรทางการค้ากับกัมพูชา
...
ขณะที่ผมกำลังนั่งปั่นคอลัมน์ สหภาพยุโรปยังไม่ได้คว่ำบาตรของจริงนะครับ เพียงแต่เริ่มต้นกระบวนการ และตอนนี้ก็ให้คณะกรรมาธิการสหภาพยุโรปจับตาดูสถานการณ์ในกัมพูชาอีก 6 เดือน จากนั้นก็จะเอาข้อมูลที่ได้ไปพิจารณาภายใน 12 เดือน ว่าจะตัดสิทธิพิเศษทางภาษีศุลกากรที่เคยให้กัมพูชาไว้หรือไม่
ถ้าสหภาพยุโรปคว่ำบาตรทางการค้ากับกัมพูชาจริงๆ ก็จะเกิดภาวะบ้านแตกสาแหรกขาดทางเศรษฐกิจในกัมพูชาอย่างแน่นอน เพราะการส่งออกของกัมพูชามีมูลค่ามากถึงร้อยละ 45 ของการค้า กัมพูชา รายได้หลักของกัมพูชาตกลงอย่างฮวบฮาบแน่นอน
กัมพูชาอิงแอบแนบกับจีนโดยทิ้งสหรัฐฯ และสหภาพยุโรป วิธีเดียวที่กัมพูชาจะรอดเมื่อถูกตัดสิทธิพิเศษทางศุลกากรที่ได้จากสหภาพยุโรปคือ การไปขอความช่วยเหลือจากจีน ไปขอความเมตตากรุณาอนุเคราะห์เพื่อให้จีนขยายโควตาส่งออกข้าวกัมพูชาไปจีนทดแทนตลาดสหภาพยุโรป สาธารณรัฐประชาชน จีนมีหน่วยงานที่พิจารณาการรับซื้อข้าวที่ชื่อว่า คอฟโก กัมพูชาจะรอดหรือไม่ก็ขึ้นอยู่กับคอฟโกนี่แหละครับ
โดยปกติจีนก็เมตตากัมพูชาอยู่แล้ว ซื้อข้าวจากกัมพูชาปีหนึ่งๆ ประมาณ 3 แสนตัน ตอนนี้รัฐบาลของฮุนเซนได้เอาผ้าขาวไปปู เอาหัวหมูไปวาง และจุดธูป 9 ดอก ขอความกรุณาจีนให้เพิ่มโควตาการนำเข้าข้าวเป็น 4 แสนตัน ส่วนบริษัทไทยที่เข้าไปใช้นอมินีถือหุ้นเพื่อทำธุรกิจในกัมพูชาก็คงจะหนาวๆ ร้อนๆ เพราะจีนบอกว่า อยากให้ผู้ส่งออกที่ได้รับสิทธิจัดสรรโควตาข้าวไปจีนเป็นบริษัทสัญชาติกัมพูชาเท่านั้น และหน่วยงานตรวจสอบคุณภาพจากจีนที่เรียกว่า AQSIQ จะเข้าไปตรวจสอบและออกใบ GMP ให้กับผู้ส่งออกกัมพูชาเอง
เรื่องนี้สะเทือนจริงๆครับ.
นิติการุณย์ มิ่งรุจิราลัย