สมเด็จฮุน เซน (ภาพ : AP)
มิถุนายน 2560 ทีมงานเปิดเลนส์ส่องโลกขับรถตระเวนไปในแผ่นดินกัมพูชาหลายจังหวัด ต้องยอมรับครับว่า ถนนหนทางของกัมพูชาพัฒนาและชอนไชไปในมากมายหลากหลายพื้นที่ ข้อมูลหนึ่งซึ่งเราทราบจากนักกฎหมายชาวกัมพูชาที่ร่วมเดินทางด้วยก็คือ สมเด็จฮุน เซน ต้องการสร้างทางรอบประเทศ โดยเงินช่วยเหลือและเงินกู้ดอกเบี้ยต่ำจากจีน
ปัญหาใหญ่ของการตัดถนนรอบประเทศของกัมพูชาก็คือ การปักปันเขตชายแดนในหลายพื้นที่ยังไม่เรียบร้อย โดยเฉพาะตรงพรมแดนกัมพูชา-ลาว และกัมพูชา-เวียดนาม การตัดถนนของกัมพูชามีแนวโน้มจะสร้างความขัดแย้งเหมือนกับการสร้างถนนของจีนแถวพรมแดนที่ประชิดติดกับอินเดีย ซึ่งกองกำลังจีนและอินเดียประจันหน้ากันมาตั้งแต่เดือนมิถุนายนจนถึงปัจจุบัน
ความขัดแย้งทั้งใหญ่ทั้งเล็กของกัมพูชาที่มีกับเพื่อนบ้านมักจะเกิดขึ้นแถวจังหวัดที่ติดกับไทยอย่างพระวิหาร อุดรมีชัย บันทาย–มีชัย พระตะบอง ไพลิน โพธิสัตว์ และเกาะกง ตามพรมแดนกัมพูชากับเวียดนามก็มีปัญหาไม่น้อย อย่างรัตนคีรี มณฑลคีรี กระแจะตโบงฆมุม สวายเรียง ไพรแวง กันดาล ตาแก้ว และกัมปอต
จังหวัดของกัมพูชา 3 แห่ง คือพระวิหาร สตึงแตรง และรัตนคีรี มีพรมแดนติดกับแขวงจำปาศักดิ์และแขวงอัตตะปือของลาว
หลายเดือนแล้วครับ ที่มีเสียงซุบซิบว่า กัมพูชาอาจจะมีซองเกรียม (สงคราม) กับปรอเตะเลียว (ประเทศลาว) ฟังจากสื่อกัมพูชาก็ว่ามีทหารลาวเข้ามาในดินแดนของกัมพูชาเพื่อขัดขวางการสร้างถนน แต่ที่ผ่านมา กัมพูชาทั้งประเทศยังไม่มีใครกระดิกพลิกตัวกันอย่างไร
กระทั่งวันศุกร์ที่ผ่านมา สมเด็จฮุน เซน ออกแถลงการณ์ในเฟซบุ๊กส่วนตัวว่า ตั้งแต่เมษายนที่ผ่านมา ทหารลาวข้ามพรมแดนจากแขวงอัตตะปือเข้ามายังจังหวัดสตึงแตรง รัฐบาลกัมพูชาขอให้ทหารลาวออกจากพื้นที่ซ้ำแล้วซ้ำเล่า แต่ทหารลาวก็ไม่ยอมออก
...
สมเด็จฮุน เซน บอกว่า ท่านได้ยื่นคำขาดให้ลาวต้องถอนทหาร ออกจากแผ่นดินกัมพูชาภายให้ได้ในวันพฤหัสบดีที่ 17 สิงหาคม 2560
ถ้าผู้อ่านท่านดูเฟซบุ๊กไลฟ์ของผู้คนในกัมพูชา ก็จะพบว่ามีถ่ายทอดสดในเรื่องนี้กันเยอะมาก ผมพูดและฟังภาษากัมพูชาไม่ออก แต่มีคนในบ้านที่รู้ภาษากัมพูชาและแปลเป็นภาษาไทยให้ฟัง จึงทราบว่า ขณะนี้กระแสชาตินิยมกำลังเกิดในกัมพูชา หัวข้อสนทนาของจำเริญ จำเรียง ภิรมย์ ชะไรเมา ฯลฯ จะเป็นเรื่องอาจจะมีการสู้รบกับกัมพูชา ทว่ามองอีกมุม ความขัดแย้งลักษณะนี้อาจเป็นเรื่องดราม่าก็ได้ ผู้นำกัมพูชาถนัดเสกปลาซิวให้ตัวใหญ่เท่าฉลาม ก่อนที่จะมีการเลือกตั้งในกัมพูชาทุกครั้ง มักจะมีข่าวว่ากัมพูชาขัดแย้งเรื่องชายแดนกับเพื่อนบ้าน โดยเฉพาะระหว่างกัมพูชากับไทยและเวียดนาม
พอสร้างกระแสชาตินิยมได้แล้ว ก็จะมีการสอดส่ายสายตาหาความขัดแย้งกับเพื่อนบ้าน เพื่อเอาไปปฏิบัติการจิตวิทยา คนกัมพูชามักจะคิดว่า ปัญหาที่ใหญ่กว่าปัญหาการเลือกตั้งก็คือความมั่นคง โดยเฉพาะความมั่นคงชายแดน เพื่อความอยู่รอดปลอดภัยของพวกเราชาวกัมพูชา เอ้า เราต้องไปเลือกผู้สมัครของพรรคประชาชนกัมพูชาเข้าสภาเยอะๆ
ความขัดแย้งด้านปัญหาชายแดนคือสูตรสำเร็จที่ผู้นำของกัมพูชาใช้ปั่นกระแสชาตินิยม แต่ในห้วงช่วงหลัง ตั้งแต่โซเชียลมีเดียแพร่ขยายกระจายไปในหมู่ประชาชน คนก็เริ่มรู้ทันมุกนี้สมเด็จฮุน เซน และพวกกันแล้ว
การเลือกตั้ง พ.ศ.2556 พรรคประชาชนกัมพูชาได้ ส.ส. 68 คน หายไป 22 คน พรรคสงเคราะห์ชาติได้ ส.ส. 55 คน เพิ่มขึ้นมาถึง 26 คน ส่วนพรรคอื่นไม่ได้ ส.ส.เลยแม้แต่พรรคเดียว การเมืองกัมพูชา ได้เข้าสู่ระบบการเมือง 2 พรรคอย่างสมบูรณ์
หลายท่านบอกว่า ถ้าความขัดแย้งเกิดขึ้น “ของจริง” ก็ต้องรีบเคลียร์ เพราะความขัดแย้งลักษณะนี้ทำลายความเป็นเอกภาพของประชาคมอาเซียน สมเด็จฮุน เซน เองท่านเป็นนักการเมืองปากกล้าก็จริง แต่อีกบุคลิกภาพหนึ่งของท่าน ท่านเป็นนักประนีประนอม เป็นนักเจรจา สามารถทำให้เรื่องร้ายกลายเป็นดีได้
ดร.ทองลุน นายกรัฐมนตรีลาว ก็เป็นผู้นำที่สะอาด มีความเป็นสุภาพบุรุษสูง และจริงใจ
หากนายกฯ กัมพูชาคุยกับนายกฯ ลาว อย่างตรงไปตรงมา
ผมว่างานนี้แฮปปี้เอ็นดิ้งครับ.
นิติการุณย์ มิ่งรุจิราลัย
songlok1997@gmail.com