รู้จัก "สถาบันคุ้มครองเงินฝาก" วางรากฐานความเชื่อมั่นระบบสถาบันการเงินไทย

หลายคนยังคงเชื่อมั่นว่าการฝากเงินกับธนาคารคือหนึ่งในวิธีที่ปลอดภัยที่สุดในการสร้างหลักประกันทางด้านสินทรัพย์ แต่เคยคิดกันบ้างหรือไม่ว่า หากวันหนึ่งธนาคารที่เราฝากเงินไว้เกิดเหตุการณ์ที่ไม่คาดคิด เช่น  ธนาคารถูกสั่งปิดกิจการ และถูกเพิกถอนใบอนุญาต เงินที่ฝากไว้จะยังปลอดภัยหรือไม่? และความมั่นใจที่เคยมีจะยังคงอยู่หรือเปล่า? 

คำถามเหล่านี้นำไปสู่บทบาทสำคัญของ “สถาบันคุ้มครองเงินฝาก (สคฝ.) หรือ DPA ซึ่งเปรียบเสมือนเกราะป้องกันที่รัฐจัดตั้งขึ้นเพื่อดูแลเงินฝากของประชาชน โดยทำหน้าที่คุ้มครองเงินฝากตามวงเงินที่กฎหมายกำหนด หากสถาบันการเงินที่ฝากเงินไว้ประสบปัญหา ประชาชนจะได้รับเงินคุ้มครองภายในระยะเวลาที่กำหนด โดยไม่ต้องดำเนินการใด ๆ เพิ่มเติม 

เรียกได้ว่าระบบนี้เปรียบได้กับ “หลักประกัน” ที่ทำให้ประชาชนสามารถฝากเงินได้อย่างสบายใจ มั่นใจว่าเงินที่อุตส่าห์เก็บออมมาจะไม่สูญหายไปเพียงเพราะความไม่แน่นอนที่เกิดขึ้น ยิ่งไปกว่านั้นระบบคุ้มครองเงินฝากยังมีบทบาทในระดับมหภาค เป็นหนึ่งในเครื่องมือที่ช่วยสร้างความเชื่อมั่นให้กับระบบการเงินของประเทศ และลดความเสี่ยงจากภาวะตื่นตระหนกของผู้ฝากเงินในสถานการณ์วิกฤต ซึ่งอาจนำไปสู่การถอนเงินพร้อมกันจำนวนมาก (Bank run) และส่งผลกระทบเป็นลูกโซ่ต่อเสถียรภาพของเศรษฐกิจโดยรวม

ปัจจุบัน ระบบคุ้มครองเงินฝากได้รับการยอมรับในระดับสากล โดยหลายประเทศทั่วโลกต่างมีหน่วยงานที่ทำหน้าที่ใกล้เคียงกัน เช่น สหรัฐอเมริกามี FDIC ญี่ปุ่นมี DICJ เกาหลีใต้มี KDIC และมาเลเซียมี PIDM ซึ่งล้วนมีจุดมุ่งหมายเดียวกันคือ สร้างความมั่นใจให้แก่ผู้ฝากเงิน และรักษาเสถียรภาพของระบบสถาบันการเงิน ดังนั้น DPA จึงไม่เพียงแต่เป็นองค์กรที่คุ้มครอง “เงินฝาก” ของประชาชนเท่านั้น หากยังเป็นเครื่องมือสำคัญอย่างหนึ่งที่คุ้มครอง “ความมั่นใจ” ของระบบเศรษฐกิจโดยรวมอีกด้วย

DPA เสาหลักความมั่นใจ ที่ยืนหยัดเพื่อผู้ฝากทุกสถานการณ์

DPA ถูกจัดตั้งขึ้นตามพระราชบัญญัติสถาบันคุ้มครองเงินฝาก พ.ศ. 2551 โดยมีสถานะเป็นนิติบุคคลภายใต้การกำกับของกระทรวงการคลัง มีพันธกิจหลักในการคุ้มครองเงินฝากของประชาชน และทำหน้าที่เสริมความแข็งแกร่งให้กับระบบธนาคารไทยในภาพรวม ที่สำคัญคือ การมีโครงสร้างทางกฎหมายที่ชัดเจนและการทำงานอย่างเป็นอิสระ ทำให้ DPA สามารถดำเนินมาตรการคุ้มครองได้อย่างรวดเร็วเมื่อเกิดเหตุการณ์ไม่ปกติ ซึ่งเป็นมาตรฐานเดียวกับองค์กร Deposit Insurer ระดับโลกที่เน้นความชัดเจน คล่องตัว และน่าเชื่อถือ จุดแข็งเหล่านี้ส่งผลให้ประชาชนสามารถวางใจได้ว่า เงินฝากที่เก็บสะสมไว้ มีนโยบายรัฐคอยปกป้องคุ้มครองภายใต้กรอบกฎหมายที่ชัดเจน

ระบบที่อยู่เบื้องหลังความมั่นใจ…และพร้อมปกป้องเสมอ

บทบาทของระบบคุ้มครองเงินฝากไม่ได้จำกัดเพียงแค่การจ่ายเงินคุ้มครองในยามวิกฤต แต่ยังเป็นกลไกเชิงเศรษฐกิจที่มีเป้าหมายเพื่อ “ป้องกันความตื่นตระหนก” ซึ่งมักเป็นจุดเริ่มต้นของการลุกลามทางการเงิน หากไม่มีระบบนี้ ประชาชนอาจแห่ไปถอนเงินพร้อมกัน (bank run) จนนำไปสู่ปัญหาที่รุนแรงกว่าที่ควรจะเป็น DPA จึงทำหน้าที่เสมือนเกราะป้องกันความเสี่ยง ช่วยลดความตื่นตระหนกให้กับประชาชน และช่วยรักษาเสถียรภาพของระบบสถาบันการเงิน ไม่ต่างจากหน่วยงานคุ้มครองเงินฝากในประเทศอื่นๆ ที่มองระบบนี้เป็นหนึ่งในเครื่องมือเชิงนโยบายมหภาค

DPA คุ้มครองใคร? เงินฝากแบบไหนได้รับความคุ้มครอง? ทำไมคุณถึงอยู่ในระบบโดยไม่รู้ตัว

DPA ให้ความคุ้มครองที่ “ครอบคลุมและเป็นธรรม” โดยประชาชนที่เปิดบัญชีกับสถาบันการเงิน ที่อยู่ภายใต้ความคุ้มครองก็จะได้รับสิทธิ์โดยอัตโนมัติ ทั้งบุคคลธรรมดาและนิติบุคคล ไม่ต้องลงทะเบียนหรือยื่นเอกสารใด ๆ ปัจจุบันมีทั้งหมด 32 สถาบันการเงิน ดูรายชื่อได้ที่ www.dpa.or.th ส่วน เงินฝากที่ได้รับการคุ้มครอง ได้แก่ เงินฝากออมทรัพย์ เงินฝากประจำ กระแสรายวัน บัตรเงินฝาก และใบรับฝากเงิน – เฉพาะที่เป็นบัญชีในสกุลเงินบาท นโยบายการคุ้มครองเงินฝากของไทยถือเป็นกระบวนการที่มีประสิทธิภาพ ตรงตามหลักการของ IADI ที่มุ่งเน้นการเข้าถึงง่าย จ่ายเงินคุ้มครองได้เร็ว และลดภาระต่อผู้ฝากเงินให้มากที่สุด

ไม่ใช่แค่คุ้มครองเงินฝาก แต่ยังช่วยเสริมสร้างเสถียรภาพ

ปัจจุบัน DPA ให้ความคุ้มครองวงเงินไม่เกิน 1 ล้านบาท ต่อ 1 รายผู้ฝาก ต่อ 1สถาบันการเงิน โดยหากผู้ฝากมีหลายบัญชีในธนาคารเดียวกัน ทุกบัญชีที่อยู่ภายใต้ความคุ้มครองจะถูกนำมาคำนวณรวมกันและได้รับความคุ้มครองภายใต้วงเงินคุ้มครองที่กำหนด ในทางปฏิบัติ แม้วงเงินนี้อาจดูไม่สูงนักในมุมของผู้ฝากรายใหญ่ แต่ในเชิงนโยบายพบว่าวงเงินคุ้มครองดังกล่าวสามารถครอบคลุมผู้ฝากได้สูงถึง 98% ของผู้ฝากทั้งหมดในระบบที่ได้รับความคุ้มครอง

และในกรณีที่ธนาคารถูกเพิกถอนใบอนุญาต DPA จะดำเนินการจ่ายเงินคุ้มครองที่อยู่ในวงเงินคุ้มครอง ภายใน 30 วัน โดยไม่ต้องให้ผู้ฝากเงินยื่นคำร้อง และผู้ฝากจะได้รับเงินคุ้มครองผ่านบัญชี Prompt Pay ที่ผูกกับหมายเลขบัตรประชาชน หรือผ่านเช็คสั่งจ่ายชื่อผู้ฝาก การเตรียมการของ DPA สะท้อนความพร้อมในด้านระบบเทคโนโลยี การจัดเตรียมข้อมูลและการจัดการตามกระบวนการ เพื่อให้สามารถคุ้มครองผู้ฝากได้ทันท่วงที

บทบาทของ DPA ในเวทีหน่วยงานประกันเงินฝากระดับนานาชาติ

การที่ DPA เป็นสมาชิกสมาคมสถาบันประกันเงินฝากระหว่างประเทศ (IADI) ถือเป็นอีกหนึ่งบทบาทหนึ่งที่ DPA ให้ความสำคัญ เพื่อให้นโยบายการคุ้มครองเงินฝากของไทยอยู่ในกรอบมาตรฐานระดับสากลตามหลักการสำคัญของระบบคุ้มครองเงินฝากที่มีประสิทธิผล ไม่ว่าจะเป็นด้านบทบาทและอำนาจหน้าที่ในการดำเนินการ การบริหารจัดการแผนรับมือกับเหตุการต่างๆและเหตุวิกฤต การจ่ายคืนผู้ฝาก เป็นต้น

ภารกิจเชิงรุกของ DPA กับการคุ้มครองเงินฝากในปัจจุบัน

เพื่อยกระดับความพร้อมในการคุ้มครองผู้ฝากเงิน สถาบันคุ้มครองเงินฝาก (DPA) ได้เดินหน้ายุทธศาสตร์ระยะที่ 4 (พ.ศ. 2566–2570) ภายใต้แนวคิด “READY & Prompt” ผ่าน 5 แนวทางหลัก ได้แก่ การสร้างความตระหนักรู้ (Reimagine Confidence), การมีส่วนร่วมกับภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง (Engagement), การขับเคลื่อนด้วยนวัตกรรม (Agility), การใช้ข้อมูลขับเคลื่อนองค์กร (Digitalization & Data Analytic) และการสร้างความเชื่อมั่นอย่างต่อเนื่อง (Year-round Trust) นอกจากนี้ DPA ยังซักซ้อมแผนปฏิบัติการประจำปี และบริหารกองทุนอย่างมั่นคง เพื่อให้สามารถตอบสนองต่อเหตุวิกฤตตามบทบาทหน้าที่ได้อย่างเป็นรูปธรรม

ทั้งหมดนี้สะท้อนให้เห็นว่า “การคุ้มครองเงินฝาก” ไม่ใช่เพียงมาตรการคุ้มครองทางการเงินในยามที่เกิดเหตุเท่านั้น แต่คือระบบที่ถูกออกแบบมาอย่างรอบด้าน เพื่อปกป้องความมั่นคงทางการเงินของผู้ฝากรายย่อยซึ่งเป็นผู้ฝากส่วนใหญ่ของประเทศ สถาบันคุ้มครองเงินฝาก หรือ DPA จึงไม่ได้ทำหน้าที่เพียงจ่ายเงินคุ้มครองในยามวิกฤต แต่ยังเป็นกลไกเชิงนโยบายที่จำเป็นและมีประโยชน์ทั้งต่อบุคคล และต่อเสถียรภาพระบบสถาบันการเงินของประเทศ สะท้อนจุดยืนของ DPA ในการมอบความมั่นใจในทุกความไม่แน่นอนให้กับผู้ฝากและประชาชนได้อย่างยั่งยืน

อ่านข่าวหุ้น และการลงทุน กับ Thairath Money ได้ที่
https://www.thairath.co.th/money/investment 

ติดตามเพจ Facebook : Thairath Money ได้ที่ลิงก์นี้
https://www.facebook.com/ThairathMoney