ถ้าคลังปรับจะขึ้นภาษี VAT 8.5% ในปี 2571 และไป 10% ในปี 2573 เรื่องนี้กระทบคนไทยแค่ไหน

เป็นคนไทยมีหน้าที่ต้องเสียภาษี ซึ่งก็มีมากมายหลายอย่างตั้งแต่ภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา ภาษีโรงเรือนและสิ่งปลูกสร้าง ภาษีมรดก และอื่นๆ ซึ่งมีอยู่ภาษีหนึ่งที่เกี่ยวกับค่าใช้จ่ายของประชาชนโดยตรง คือ ภาษีมูลค่าเพิ่ม หรือ VAT

ล่าสุด มีข่าวว่าคลังเตรียมแผนที่จะขึ้นอัตราภาษี VAT เป็น 8.5% และ 10% ถ้าเศรษฐกิจไทยฟื้นตัวแล้ว แต่นี่ก็ไม่ใช่เรื่องใหม่ เพราะก่อนเปลี่ยนมาเป็นรัฐบาลปัจจุบัน ช่วงต้นเดือน ก.ย. 2568 ก็มีข่าวนี้เช่นกัน ถ้าย้อนไปไกลกว่านี้ การขึ้นภาษี VAT ก็ถูกหยิบยกขึ้นมาตลอด

Thairath Money ชวนมาทำความเข้าใจเรื่องนี้ และผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นกับเรา

VAT ไทยอยู่ที่ 10% มาตลอด อัตรา 7% คือเรื่องชั่วคราว 

ถึงตอนนี้ไทยจะใช้อัตราภาษี VAT ที่ 7% แต่ถ้าอ้างอิงบทบัญญัติแห่งประมวลรัษฎากร หมวด 4 ภาษีมูลค่าเพิ่ม มาตรา 80 ประกาศไว้ว่าไทยมีภาษี VAT ที่ 10% อยู่แล้ว เพียงแต่ที่ผ่านมารัฐมักประกาศ “ลด” ให้อยู่ระดับ 7% มาเรื่อยๆ 

ถ้ารัฐบาลจะประกาศเก็บ VAT ที่ 10% เลยก็ย่อมได้ เพราะมีกฎหมายรองรับแล้ว แต่ต้องเจอกระแสต้านอีกมากส่วนหนึ่งจากประชาชนที่กังวลว่า ค่าสินค้าบริการ ค่าครองชีพจะพุ่งสูงขึ้นอีก ไหนจะภาคเอกชนที่ต้องวางแผนและปรับตัวหากมีการประกาศขึ้น VAT อย่างกะทันหัน 

จากเมื่อวานนี้ (20 พ.ย.) เอกนิติ นิติทัณฑ์ประภาศ รองนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง เล่าว่า กระทรวงการคลังเตรียมปรับโครงสร้างครั้งใหญ่ เพื่อสร้างเสถียรภาพทางการเงินการคลังในระยะปานกลาง เน้นเรื่องประสิทธิภาพการจัดเก็บรายได้ และการขยับอัตราภาษีมูลค่าเพิ่ม (VAT) แบบค่อยเป็นค่อยไป 

แผนที่ว่าคือ ถ้าเศรษฐกิจไทยฟื้นตัวอย่างเหมาะสม ก็ถึงเวลาที่ปี 2571 รัฐบาลจะทยอยเพิ่ม VAT อีก 1.5% เป็น 8.5% และจะขยับอีก 1.5% ในปี 2573 ให้ครบ 10% แต่จะปรับขึ้น VAT ไหมก็ต้องรอดูว่าเศรษฐกิจไทยฟื้นตัว และมีความพร้อมแค่ไหน

การปรับโครงสร้างครั้งนี้ทำเพื่อลดระดับการขาดดุลให้ไม่เกิน 3% ของ GDP ภายในปีงบประมาณ 2572 ตามกรอบการคลังระยะปานกลาง (MTFF) ปี 2570 - 2573 เพราะประเทศไทยอยู่ในจุดที่ต้องหารายได้ ให้ทันกับรายจ่ายที่เพิ่มขึ้นแล้ว 

สาเหตุหนึ่งที่รัฐบาลต้องมาเร่งเครื่อง VAT เพราะสัดส่วนรายได้หลักกว่า 30% มาจาก VAT นั่นเอง (รองลงมาคือ นิติบุคคลอยู่ที่ 27%) ในส่วนของไทยถ้าปรับขึ้น VAT ทุกๆ 1% จะเพิ่มรายรับให้คลังได้ประมาณ 80,000 ล้านบาท น่าจะช่วยให้การบริหารรายรับของคลังได้ดียิ่งขึ้น

ไม่ว่าจนหรือรวย ก็แบกรับภาระภาษี VAT “พอๆ กัน”

อธิภัทร มุทิตาเจริญ รองศาสตราจารย์ คณะเศรษฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เปิดเผยกับ Thairath Money ให้ฟังว่า ภาระภาษี VAT ที่เกิดกับคนไทยต้องดูบริบทแบบไทยๆ ด้วย ที่ปัจจุบันเรามีร้านค้าที่อยู่นอกระบบ VAT ค่อนข้างเยอะ แต่ต้นทุนของเขามักมีภาระภาษี VAT รวมอยู่ด้วย ไม่ว่าจะร้านก๋วยเตี๋ยวริมถนนวัตถุดิบก็มักจ่าย VAT เช่นกัน ซึ่งอาจส่งต่อมาที่ผู้ซื้ออย่างเราก็ได้

ดังนั้น เราต้องดูว่าภาระภาษีเหล่านี้มีการกระจายตัวในไทยแค่ไหน จากผลการศึกษาของผมพบว่า ภาระภาษีในไทย โครงสร้างมันเป็นแบบสัดส่วน เช่น ถ้าคิดภาระภาษีต่อรายได้ สำหรับภาษี VAT จะอยู่ที่ประมาณ 2% และค่อนข้างใกล้เคียงกันทั้งหมดไม่ว่าจะกลุ่มรายได้สูง - รายได้น้อย ภาพนี้อาจขัดแย้งกับภาพจำที่เราเคยมีในอดีตว่า ในทางทฤษฎีเรื่องภาษี VAT คนจนแบกรับมากกว่าคนรวย

นอกจากนี้ยังมีงานวิจัยของต่างประเทศพบว่า การขึ้น VAT ต้องดูบริบทของเศรษฐกิจ (ปัจจัยการเมืองยังมีผลกระทบด้วย เพราะส่วนใหญ่มักไม่เลือกขึ้น VAT เพราะส่งผลต่อฐานคะแนนเสียงในอนาคต) และอยู่ที่ภาครัฐจะมีแผนในการปรับขึ้นอย่างไร เช่น ในสิงคโปร์ที่ทยอยปรับขึ้น VAT ทีละ 1% ถือว่าไม่ได้รุนแรงเกินไป และมีความชัดเจนให้ภาคเอกชนสามารถปรับตัวได้

ทั้งนี้ การทยอยขึ้นภาษี VAT อาจไม่ได้ลดทอนความต้องการในการซื้อสินค้าและบริการของคนในรัฐนั้นๆ มากนักเพราะคนยังต้องซื้อเพื่อกินใช้ แน่นอนว่าสินค้ากึ่งคงทน และสินค้าคงทน อย่างรถยนต์ หรือของชิ้นใหญ่ ถ้ามีข่าวว่าจะขึ้น VAT มา ก็อาจมีการเร่งซื้อสินค้าขึ้น แต่หลังจากนั้นยอดขายสินค้าเหล่านี้อาจปรับตัวลดลงได้

สุดท้ายนี้ ถ้าประเทศไทยจะปรับขึ้น VAT ควรต้องมีมาตรการลดผลกระทบให้ครัวเรือน เช่น การให้เงินหนุนเฉพาะกลุ่มขึ้นอยู่กับว่าภาครัฐจะเลือกทางออกไหน เพื่อสร้างสมดุล และลดผลกระทบต่อทุกฝ่าย

อ่านข่าวการเงินส่วนบุคคล และการวางแผนการเงิน กับ Thairath Money เพื่อให้คุณ "การเงินดีชีวิตดีได้ที่ https://www.thairath.co.th/money/personal_finance 

ติดตามเพจ Facebook : Thairath Money ได้ที่ลิงก์นี้  https://www.facebook.com/ThairathMoney