6 บทเรียน “การเงิน” ที่พ่อแม่ควรสอนลูก ก่อนปล่อยให้โลกสอน! โดยไร้คำอธิบาย

“ถ้าเราไม่สอนลูกให้ควบคุมเงินตั้งแต่วันนี้…
วันหนึ่งเงินจะควบคุมชีวิตเขาแทน”

แนวคิดบางส่วนของ Dave Ramsey นักเขียนและผู้เชี่ยวชาญด้านการเงินส่วนบุคคล ระดับโลก 

คำกล่าวนี้ไม่ได้เป็นเพียงข้อคิดเชิงปรัชญา แต่สะท้อนความจริงของโลกยุคปัจจุบันได้อย่างตรงไปตรงมา หลายคนใช้ชีวิตไปโดยไม่มีเข็มทิศทางการเงิน ขาดทักษะพื้นฐานอย่างการวางแผน การควบคุมอารมณ์ในการใช้จ่าย หรือแม้กระทั่งการเข้าใจคุณค่าที่แท้จริงของเงิน เพราะไม่เคยมีใครสอนมาตั้งแต่เด็ก

แม้โรงเรียนจะไม่ได้ให้ความสำคัญกับวิชานี้เท่าที่ควร แต่บ้านและพ่อแม่สามารถเป็นจุดเริ่มต้นที่สำคัญที่สุดได้ และนี่คือ 6 บทเรียนพื้นฐานทางการเงิน ที่พ่อแม่ควรสอนลูกตั้งแต่ยังเล็ก ก่อนที่เขาจะเติบโตไปเจอโลกจริงที่บางครั้งโหดร้ายเกินกว่าจะมีโอกาสเริ่มใหม่ได้ง่าย ๆ

6 บทเรียนพื้นฐานทางการเงิน พ่อแม่ ใช้สอนลูกได้ 

1. แยกแยะให้ได้ ระหว่าง “จำเป็น” กับ “อยากได้”

นี่คือพื้นฐานของการใช้จ่ายอย่างมีสติ เพราะในทุกช่วงวัยของชีวิต มนุษย์จะเผชิญกับทางเลือกระหว่าง “สิ่งที่อยากได้” กับ “สิ่งที่จำเป็นต้องมี” อยู่เสมอ การปล่อยให้เด็กโตมากับแนวคิดที่ว่า อยากได้อะไรก็ต้องได้ อาจทำให้เขาเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่ติดกับดักบริโภคนิยม และเสพความพอใจชั่วขณะโดยไม่คิดถึงผลกระทบระยะยาว

ตัวอย่างง่าย ๆ: ของเล่นใหม่กับรองเท้านักเรียนคู่ใหม่  อะไรสำคัญกว่า?

2. เงินไม่ได้มาจากตู้วิเศษ หรือบัตรเสกของ

เด็กหลายคนคิดว่าแค่พ่อแม่รูดบัตรหรือกดเงินจากตู้ ATM เงินก็จะไหลออกมาอย่างไม่มีที่สิ้นสุด นี่คือความเข้าใจผิดที่ต้องรีบแก้ไข พ่อแม่ควรอธิบายที่มาของเงินให้ลูกเข้าใจว่า ทุกบาทเกิดจากการทำงานหนัก ต้องแลกมาด้วยเวลา ความรู้ ความพยายาม และความรับผิดชอบ

ลองให้ลูกเห็นภาพโดยชวนไปที่ทำงาน หรือเล่าเรื่องวันทำงานเหนื่อย ๆ พร้อมจำนวนเงินที่ได้มา จะช่วยให้เขาตระหนักถึงคุณค่าของเงินมากขึ้น

3.ให้ใช้เอง เรียนรู้เอง ด้วยงบประจำวัน

การให้ค่าขนมไม่ใช่แค่การแจกเงิน แต่คือโอกาสในการฝึกวางแผนและตัดสินใจ ลองให้ลูกมี “งบประจำวันหรือประจำสัปดาห์” แล้วปล่อยให้เขาบริหารเอง เช่น จะใช้หมดในวันเดียว หรือจะแบ่งเก็บเพื่อซื้อของที่ใหญ่กว่าก็ได้ บทเรียนนี้จะทำให้เด็กรู้จักการยับยั้งชั่งใจและเห็นค่าของการออม

อย่ากลัวให้ลูกใช้เงินพลาดในวงจำกัด เพราะการเจ็บจากเงิน 50 บาทวันนี้ ดีกว่าพลาดครั้งละ 5 หมื่นในอนาคต

4.ซื้อของอย่างมีแผน : ตั้งงบ + เปรียบเทียบ + หาความคุ้ม

เด็กสามารถเรียนรู้การวางแผนการใช้เงินได้ตั้งแต่ยังเล็ก เริ่มจากการซื้อของเล่นหรือขนมง่าย ๆ ชวนลูกวางงบ ทำลิสต์ของที่ต้องการ แล้วลองเปรียบเทียบราคาหลายร้าน อธิบายว่า “ราคาถูก” ไม่ได้แปลว่าคุ้มเสมอ และบางครั้งของแพงอาจใช้ได้นานกว่าและคุ้มค่ากว่าในระยะยาว

เทคนิค: ทำกิจกรรม “ตามล่าของดีราคาถูก” กับลูก และให้เขาเป็นคนตัดสินใจสุดท้าย

5. โฆษณา = เรื่องแต่งบางส่วน

เด็กสมัยนี้โตมากับหน้าจอ โฆษณาในยูทูบ เกม หรือโซเชียลมีอิทธิพลอย่างมาก หากไม่รู้เท่าทัน เด็กอาจถูกชักจูงให้ใช้เงินกับสิ่งที่ไม่จำเป็นหรือไม่มีคุณค่า 

พ่อแม่ควรฝึกให้ลูกตั้งคำถามกับสิ่งที่เห็น เช่น “สินค้านี้ดีจริงหรือแค่ดูดีในโฆษณา?” “เราต้องการมันจริงไหม?” อธิบายให้ลูกเห็นว่าการตลาดคือการทำให้คนอยากซื้อ ไม่ได้แปลว่าสินค้านั้นจำเป็นเสมอ

6. รู้จัก “แบ่งปัน” เพื่อใช้เงินให้โลกดีขึ้น

การใช้เงินอย่างชาญฉลาดไม่ใช่แค่เรื่องส่วนตัว แต่เกี่ยวข้องกับสังคมด้วย พ่อแม่สามารถปลูกฝังจิตสำนึกด้าน “ความรับผิดชอบต่อสังคม” ให้ลูกได้ตั้งแต่เด็ก เช่น สอนให้ลูกแบ่งเงินบางส่วนไปบริจาค ช่วยเหลือเพื่อน หรือซื้อของให้คนที่ลำบาก

บางครอบครัวมี “กระปุกแห่งการให้” แยกไว้จากกระปุกออมทรัพย์ เพื่อให้ลูกเรียนรู้ว่าการแบ่งปันคือหนึ่งในความสุขของการใช้เงิน

สุดท้ายแล้ว อย่าลืมว่า แมโลกอนาคตเต็มไปด้วยโอกาส แต่ก็มีความเสี่ยงมากมาย โดยเฉพาะเรื่องการเงิน เด็กที่เติบโตขึ้นโดยไม่มีภูมิคุ้มกันเรื่องเงิน อาจตกเป็นเหยื่อของหนี้สิน การใช้จ่ายเกินตัว หรือการไม่รู้จักออม การเริ่มต้นสอนลูกตั้งแต่วันนี้ ไม่ใช่เพียงแค่เรื่อง “ตัวเลข” แต่คือการวางรากฐานชีวิตให้เขามีอิสรภาพในอนาคต หรือ สอนให้ลูกใช้เงินอย่างฉลาดวันนี้ ดีกว่าปล่อยให้เขาต้องใช้ชีวิตแบบไม่มีอำนาจต่อรองในวันหน้า

ที่มา : ธนาคารไทยพาณิชย์ 

อ่านข่าวการเงินส่วนบุคคล และการวางแผนการเงิน กับ Thairath Money เพื่อให้คุณ "การเงินดีชีวิตดีได้ที่ https://www.thairath.co.th/money/personal_finance 

ติดตามเพจ Facebook : Thairath Money ได้ที่ลิงก์นี้  https://www.facebook.com/ThairathMoney