สำหรับคนเป็นพระ พระสมเด็จวัดระฆังแท้นั้น เริ่มดูที่แม่พิมพ์ องค์ในคอลัมน์วันนี้ เป็นพิมพ์ใหญ่ ทุกเส้นสายลายพิมพ์ลงตัวตามมาตรฐานวงการ จุดสะดุดตาแตกต่างจากองค์อื่นๆ คือผิวพระท่านยังสมบูรณ์ แทบไม่มีร่องรอยสึกช้ำจากการจับต้อง ภาษาคนเล่นพระว่า “แบบเดิมๆ”
ในปริอรรถาธิบายแห่งพระเครื่อง เล่มพระสมเด็จหัวข้อ “ภาวะแวดล้อม” ตรียัมปวาย เรียกพระสภาพนี้ว่า “ลักษณะเก่าเก็บ” คือพระที่ไม่ได้ใช้ หรือผ่านการจับต้องน้อยที่สุด ผิวเนื้อวรรณะของพระจะแห้งผาก ไม่สดใส
ถ้าเป็นประเภทเนื้อหนึกนุ่ม (องค์นี้เลยเต็มๆ) จะมีวรรณะขาวนวลหม่นๆ หรือสีลานหม่น ส่วนประเภทหนึกแกร่ง วรรณะจะค่อนข้างขาวนวล และหม่นน้อยๆ หรือสีก้านมะลิอ่อนๆ หรือสีเทาอ่อนนวลๆ
พระที่ผ่านการจับต้องสัมผัส หรือห้อยคอโดยวิธีเลี่ยมเกาะขอบ วรรณะพระจะเข้มสดใส เนื้อจะนุ่มนวลจัด
“ตรียัมปวาย” อธิบายอิทธิพลของวรรณะ ข้อแรกว่า คือส่วนแสดงความเก่า
วรรณะของเนื้อแท้ย่อมแสดงคุณค่าในด้านความเก่าหรือความแท้ พร้อมกับเนื้อ ผิว ทั้งนี้ ไม่ว่าจะเป็นวรรณะที่เข้มคล้ำหรือขาวนวล
ความสดใสของเนื้อพระแท้ มีความแตกต่างกับความสดใหม่ ของวรรณะเนื้อปลอม อยู่เป็นอันมาก
เพราะวรรณะของเนื้อแท้นั้น ไม่ว่าจะมีลักษณะผุดผ่องสดใสประการใด ก็ย่อมกอปรด้วยความหม่นคล้ำ แฝงอยู่ด้วยเสมอ เนื่องด้วยเป็นวรรณะโดยธรรมชาติของมวลสารต่างๆ ประการหนึ่ง
และอีกประการหนึ่ง วรรณะของเนื้อแท้ซึ่งถูกกลืนกินอยู่กับ “กาลากาศ” อันยาวนาน (ถึงวันนี้เกิน 150 ปีแล้ว) ย่อมส่งผลแตกต่างกับวรรณะของเนื้อประดิษฐ์ปลอมเป็นอันมาก
ยิ่งถ้าเป็นของปลอม ที่พยายามแต่งสีวรรณะเพื่อให้ดูคล้ำหม่นเพียงใด ก็ย่อมจะส่อพิรุธยิ่งขึ้นเพียงนั้น
...
เพราะของใหม่นั้น แม้จะมีวรรณะหม่นคล้ำประการใดๆ แววความสดใหม่ของวรรณะ ย่อมจะซ่อนเร้นไว้ไม่พ้น
ในประการตรงข้าม วรรณะของเก่า แม้จะสะอาดสดใสอย่างไร ก็ยังจะแฝงไว้ซึ่งความหม่นเก่าอยู่ตลอดเวลา
“ตรียัมปวาย” อธิบายถึงการเสริมความแห้งบริสุทธิ์ ไว้ว่า ต้องทำเพื่อเสริมคุณลักษณะเนื้อลักษณะเก่าเก็บ
เนื้อพระสมเด็จที่แห้งบริสุทธิ์ คือลักษณะของความแห้งสนิทและนุ่มนวลของเนื้อและผิวอันงดงาม ปราศจากสารน้ำมันและฝุ่นละออง ดุจสภาพของพระซึ่งนับแต่สร้างมา ยังมิได้ผ่านการสัมผัสจับต้องเลย
ลักษณะเนื้อพระแห้งบริสุทธิ์ นักพระเครื่องใหม่ๆอาจพิจารณาไม่ถึง และเข้าใจว่าเป็นของใหม่
แต่ความจริง ความงามซึ้งที่สุด ของลักษณะเก่าเก็บ นักพระเครื่องผู้ชำนาญ มีความสนใจและนิยมมาก
ลักษณะเนื้อพระที่เหมาะแก่ความแห้งบริสุทธิ์ ได้แก่ เนื้อประเภทหนึกนุ่มที่มีผิวค่อนข้างสมบูรณ์ เช่นเนื้อเกสรดอกไม้ หรือเนื้อกระแจะจันทน์ ที่มิได้ผ่านการใช้สึกหรอ และไม่ได้รับการลงรักเก่ามาก่อน โดยเฉพาะอย่างยิ่ง เนื้อที่มีผิวแป้งโรยพิมพ์หรือผิวฟู
แม้ประเภทเนื้อหนึกแกร่งที่มีผิวสมบูรณ์ มิได้ผ่านการใช้ให้ผิวเกิดเงาสว่าง และมิได้ถลอกหลุดลุ่ย เนื่องจากสัมผัสกับสิ่งระคายคม
การเสริมความแห้งบริสุทธิ์นั้น ทำได้ง่ายๆ แค่นำพระลงแช่น้ำ ถ้ายังมีสารน้ำมันเหลืออยู่ ก็เพิ่มเป็นการทำความสะอาดด้วยน้ำอุ่น ผลตามมา จะเกิดฝ้านวลตอง คือแป้งโรยพิมพ์นวลใยขึ้น ตามสภาพผิวเดิม
ค่อยๆอ่าน ค่อยๆดูองค์พระในคอลัมน์ พิจารณาประกอบกันไป หากเข้าถึงความลึกซึ้งของเนื้อพระแห้งบริสุทธิ์เมื่อใด ถือว่า ก้าวหน้าในวิทยายุทธ์พระสมเด็จวัดระฆังขั้นสำคัญทีเดียว.
พลายชุมพล