เปิดแฟ้มผ่าตัดเปลี่ยน “ลูกตา” ครั้งแรกของโลก

ประมาณ 5-6 ปีก่อน วงการวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีการแพทย์ตื่นเต้นยกใหญ่ เมื่อทีมค้นคว้าวิจัยของกลุ่มศัลยแพทย์อิตาลี นำโดย นายแพทย์เซอร์จิโอ คานาเวอโร่ ผู้อำนวยการ Turin advanced Neuromodulation Group เมืองตูริน ตีพิมพ์บทความวิจัยทางการแพทย์ที่พูดถึงความเป็นไปได้ในการปลูกถ่ายหรือผ่าตัด “เปลี่ยนศีรษะ” (head transplant) โดยการแช่แข็งร่างกายผู้ผ่าตัดระหว่างทำการผ่าตัด ใช้อุปกรณ์ล้ำสมัยด้วยเทคโนโลยีการแพทย์ที่สามารถผ่ากระดูกสันหลังซึ่งเป็นแกนอวัยวะสำคัญที่เชื่อมต่อศีรษะได้อย่างหมดจด

บทความดังกล่าวระบุว่าจะเริ่มกระบวนการทดลองกับอาสาสมัครในเดือนธันวาคม ปี 2560 มีอาสาสมัครที่เต็มใจทดลองแล้วด้วย

แต่จนถึงบัดนี้ ก็ยังไม่มีข่าวว่ามีใครที่ได้รับการผ่าตัดเปลี่ยนหัวได้ใหม่ ซึ่งก็คงต้องติดตามกันต่อไป

แต่ล่าสุดความสำเร็จที่เกิดขึ้นจริงเป็นรูปธรรมแล้ว น่าจะเป็น การผ่าตัดเพื่อปลูกถ่ายลูกตาสำเร็จเป็นครั้งแรกของโลก โดยใช้เวลาเพียงไม่กี่ชั่วโมงความสำเร็จครั้งนี้เป็นฝีมือของ นายแพทย์ไอริท บาฮาร์ หัวหน้าทีมจักษุวิทยา โรงพยาบาลเบลลินสัน ในเปตะห์ติกวา อิสราเอล โดยใช้เทคโนโลยีใหม่ในการปลูกถ่ายกระจกตาให้แก่ชายวัย 78 ปี ที่มีลักษณะตาบอดตามที่กฎหมายระบุ ได้กลับมามองเห็นอีกครั้ง หลังจากมืดบอดมานานสิบปี

ถือเป็นความสำเร็จครั้งยิ่งใหญ่ทางการแพทย์ เพราะเป็นการผ่าตัดที่ไม่ต้องใช้เนื้อเยื่อจากผู้บริจาค

เทคโนโลยีนี้ต่อยอดจาก KPro (Boston Keratoprosthesis) ซึ่งพัฒนาโดย บริษัท คอร์นีท วิชั่น (CorNeat Vision) ที่ใช้ KPro หรือกระจกตาเทียมที่สามารถรวมเข้ากับผนังตาได้โดยตรง กระจกตาเทียมหรือรากตาเทียมที่ว่านี้ ใช้ได้ในกรณีที่กระจกตาของคนไข้มีความผิดปกติ มีแผลเป็น หรือผิดรูป โดยไม่ต้องอาศัยเนื้อเยื่อจากผู้บริจาค

คอร์เนีย (Cornea) หรือกระจกตา เป็นชั้นบนสุดของดวงตา มีลักษณะใส อวัยวะส่วนนี้สามารถเกิดแผล หรือเกิดความเสื่อมสภาพจากสาเหตุต่างๆ ก่อนหน้านี้การปลูกถ่ายกระจกตาเทียมเป็นเรื่องซับซ้อน และเป็นทางเลือกสุดท้ายที่แพทย์เสนอ ในกรณีที่ผู้ป่วยมีความจำเป็นจะต้องเข้ารับการผ่าตัดกระจกตา

แต่เทคโนโลยีจากคอร์นีท วิชั่น เป็นการผ่าและเย็บเพียงเล็กน้อยเท่านั้น ใช้เวลาไม่ถึงชั่วโมงในการใส่วัสดุที่เป็นไบโอมิเมติก (Biomimetic) หรือการลอกเลียนทางชีวภาพ ทั้งด้านโครงสร้าง พื้นผิว องค์ประกอบทางเคมี ทำให้เนื้อเยื่อของดวงตาและกระจกตาเทียมสามารถผสานกันได้อย่างรวดเร็ว

การผ่าตัดครั้งแรกของโลก สร้างความอัศจรรย์ให้กับชายผู้โชคดี เพราะทันทีหลังจากการผ่าตัด เขาสามารถจดจำหน้าตาของคนในครอบครัวที่มาให้กำลังใจได้ สามารถอ่านตัวเลขจากกระดานวัดค่าสายตาได้ถูกต้อง 100%

ลองนึกภาพลูกตาของคนเหล็กในหนัง The Terminator ก็พอจะเข้าใจได้ใกล้เคียง เพียงแต่ไม่มีอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์เป็นส่วนประกอบ ดร.จิลาด ลิทวิน หัวหน้าทีมแพทย์ของคอร์นีท วิชั่น บอกว่า แม้ว่าเทคโนโลยีนี้จะไม่มีอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์มาร่วม แต่ทำงานได้ดีกว่าตาเทียมหุ่นยนต์ หรือ Robotic Eye เสียอีกจริงๆแล้วการ ปลูกถ่ายกระจกตามีพัฒนาการมาไกล โดยต่อยอดจากชนิดของกระจกตาเทียมซึ่งมีสองแบบคือ Boston keratoprosthesis หรือ Boston KPro กับ Osteoodonto kratoprosthesis หรือ OOKP โดยอย่างหลังนี้เป็นกระจกตาเทียมชนิดที่ไม่ค่อยได้รับความนิยมเท่ากับ Boston เพราะมีความยุ่งยากของการผ่าตัดมาก ต้องใช้ความชำนาญของแพทย์และทันตแพทย์ เนื่องจากจะต้องมีการถอนฟันออก เพื่อนำมาใช้ในการฝังกระจกตาและใช้เนื้อเยื่อบุปากเพื่อเพิ่มความชุ่มชื่นให้กับดวงตา

แม้ Boston KPro จะเป็นชนิดกระจกตาเทียมที่ได้รับความนิยม แต่ก็ต้องอาศัยผู้บริจาคเนื้อเยื่อซึ่งยากจะหาผู้บริจาค เพราะการใช้ Boston KPro ที่ผ่านมา จะต้องฝังกระจกตาเทียมลงในกระจกตาของผู้บริจาคเสียก่อน หลังจากนั้นจึงค่อยผ่าตัดเปลี่ยนถ่ายให้กับผู้ป่วยที่เข้ารับการผ่าตัด นึกภาพตามก็พอจะเข้าใจว่าเหตุใดจึงยากที่จะหาผู้บริจาค นอกจากนี้ ก็เคยมีการทดลองใช้เนื้อเยื่อกระจกตาของหมู แต่ไม่ให้ผลที่น่าพอใจ

คอร์นีท วิชั่น บอกว่าขณะนี้ในอิสราเอลมีผู้ป่วยอีกประมาณสิบรายที่อยู่ในคิวที่ได้รับการอนุมัติให้ทดลองปลูกถ่ายกระจกตาด้วยเทคโนโลยีนี้ และบริษัทก็มีแผนที่เปิดสาขาเพิ่มอีกสองแห่งในแคนาดา และอีก 6 แห่งในยุโรปและสหรัฐอเมริกา

ไม่ใช่แค่การมองเห็น แต่ความสำเร็จในการเปลี่ยนถ่าย กระจกตาโดยไม่ต้องมีผู้บริจาคเนื้อเยื่อ จะช่วยคืน “ชีวิตใหม่” ให้กับผู้พิการทางสายตานับล้านๆคน

ค้นหาข้อมูลเรื่องการผ่าตัดเปลี่ยนศีรษะได้ใน http://abcnews.go.com/Health/doctor-aims-perform-head-transplant-2017-experts-remain/story?id=33775323  และ http://www.newsweek.com/2016/05/06/first-human-head-transplant-452240.html  และการผ่าตัดเปลี่ยนลูกตาใน https://www.businessinsider.com/world-first-artificial-corneal-transplant-78-year-old-has-recovered-sight-israel?utm_medium=social&utm_source=facebook.com&utm_campaign=sf-bi-main