เข้าสู่ช่วงเทศกาลกินเจแบบนี้ หลายๆ คนอาจจะเคยกินเจหรือมังสวิรัติเป็นปกติอยู่แล้ว แต่ถ้าใครไม่เคยกิน วันนี้ไทยรัฐออนไลน์ นำข้อดี ข้อเสีย และเคล็ดลับการกินเจจากกูรูมาฝากกัน...

กลับมาพบกันอีกครั้งกับ นนท์ อัลภาชน์ หรือมิกกี้ เจ้าของเพจ Healthy Getaway ผู้เชี่ยวชาญด้านวิทยาศาสตร์การกีฬา ปริญญาตรีจากมหาวิทยาลัยโอเรกอน สเตท ของสหรัฐฯ สาขาฟิตเนส แอนด์ นิวทรีชั่น และปริญญาโทจากมหาวิทยาลัย ECU Edith Cowan University สาขา Strength and Conditioning จากประเทศออสเตรเลีย พูดถึงเรื่องข้อดีข้อเสียและเคล็ดลับการกินเจ มังสวิรัติ ผ่านไทยรัฐออนไลน์ว่า

การกินเจโดยทั่วไปก็คล้ายกับการรับประทานมังสวิรัติ ซึ่งสามารถแบ่งออกมาได้เป็น 4 ประเภท

1. Vegan - ไม่บริโภคอาหารที่มาจากผลิตผลของสัตว์เลย และรวมถึง น้ำผึ้ง กินแต่พวกธัญพืช, ถั่ว, เมล็ดพืชต่างๆ, ผลไม้, ผัก และพืชตระกูลถั่ว


2. Lacto vegetarian - ไม่กินพวกเนื้อสัตว์, สัตว์ปีก, ไข่, ปลา, รับประทานแต่พวกธัญพืช, ถั่ว, เมล็ดต่างๆ, ผลไม้, ผัก และพืชตระกูลถั่ว, นม, ชีส, โยเกิร์ต และเนย

...


3. Lacto ovo vegetarian - ไม่กินพวกเนื้อสัตว์, สัตว์ปีก, ปลา, แต่รับประทานไข่, ธัญพืช, ถั่ว, เมล็ดพืชต่างๆ, ผลไม้, ผัก และพืชตระกูลถั่ว, นม, ชีส, โยเกิร์ต และเนย


4. Vegetarian - ไม่บริโภคสัตว์เนื้อแดง (เนื้อ, หมู, แกะ), แต่ที่เหลือรับประทานหมด สัตว์ปีก, ปลา, ไข่, ธัญพืช, ถั่ว, เมล็ดพืชต่างๆ, ผลไม้, ผัก และพืชตระกูลถั่ว, นม, ชีส, โยเกิร์ต และเนย

ผู้เชี่ยวชาญบอกว่า การกินเจหรือมังสวิรัติก็จะมีทั้งข้อดีและข้อเสีย แต่สิ่งที่ควรดูก็คือการรับประทานโปรตีนให้เพียงพอ และคุณภาพของโปรตีนที่ได้รับ เพราะคนที่ทานเจหรือมังสวิรัติจะได้โปรตีนส่วนมากจากพวกถั่วและธัญพืช ซึ่งโปรตีนจากอาหารประเภทนี้จะไม่มีกรดอะมิโนที่ร่างกายเราต้องการ (essential amino acid) ครบ หรือเรียกว่า "incomplete protein" เพราะโปรตีนที่มีคุณภาพดี และกรดอะมิโนที่ร่างกายเราต้องการครบ หรือเรียกว่า "complete protein" ส่วนมากจะมาจากพวกเนื้อสัตว์ เช่น ไก่, เนื้อ, หมู, ปลา

แต่อย่างไรก็ตาม การกินโปรตีนจากถั่วและธัญพืชที่หลากหลาย สามารถให้ปริมาณกรดอะมิโนที่เพียงพอต่อเราได้ หรือเอาง่ายๆ รับประทานโปรตีน incomplete หลายๆ อย่างรวมกัน ซึ่งเรียกว่า "complementary protein" เช่น กินถั่วเหลืองอาจได้กรดอะมิโนตัวนี้เยอะ แต่อีกตัวน้อย แต่พอรับประทานธัญพืชอีกอันอาจมีกรดอะมิโนอีกอันเยอะ และอีกอันน้อย จึงพอมาทานรวมๆ กันก็เพียงพอ

ข้อดีการกินเจ มังสวิรัติ


1. ไฟเบอร์ที่ได้จากผัก และผลไม้เยอะ


2. ไขมันอิ่มตัวน้อย เพราะไม่กินเนื้อ


3. มีสาร phytochemical จากผักและผลไม้มาก


4. ลดปริมาณไขมันที่กิน จึงมีผลช่วยให้ปริมาณแคลอรี่ที่รับเข้าไปน้อยลง


5. ช่วยลดความดัน เพราะกินผักกับผลไม้เยอะ


6. ช่วยลดการท้องผูก เพราะผักกับผลไม้ที่รับประทาน


7. ลดความเสี่ยงต่อมะเร็ง และได้สารต้านอนุมูลอิสระจากอาหารที่รับประทาน

ข้อเสียการกินเจ มังสวิรัติ


1. ปริมาณ และคุณภาพของโปรตีนอาจไม่เพียงพอ


2. ไฟเบอร์เยอะอาจดี แต่บางทีอาจไม่ย่อยและทำให้อยู่ในท้องเรานานจนเกินไป


3. อาจไม่ได้รับ วิตามิน B12, D, zinc, iron, และ โอเมกา 3 ที่เพียงพอ (vit B12 หาได้จากการรับประทานซีเรียล/อาหารที่มีถั่วเหลือง/ยีสต์/อาหารเสริม, vit D หาได้จากการทาน ซีเรียล/อาหารที่ทำจากถั่วเหลือง/อาหารเสริม/ออกไปตากแดด, Riboflavin หาได้จากธัญพืช/ผักสีเขียว/เห็ด/ถั่ว, Iron หาได้จากธัญพืช/ลูกพรุน/ผลไม้แห้ง/ถั่ว/ผักโขม, Calcium หาได้จาก นมถั่วเหลือง/เต้าหู้/ถั่ว/ผัก/น้ำผลไม้ที่ใส่แคลเซียมเพิ่ม, Zinc หาได้จาก ธัญพืช/จมูกข้าวสาลี/ถั่ว)

4. อาจส่งผลให้เกิดโรค "amenorrhea" ได้ในสตรี ซึ่งจะทำให้ประจำเดือนมาไม่ปกติ

...

6 เคล็ดลับการกินเจและมังสวิรัติ


1. รับประทานพวกถั่ว เช่น ถั่วเหลือง, ถั่วดำ, ถั่วแดง, ถั่วเขียว, เนยถั่ว, เต้าหู้, และพวกถั่วอัลมอนด์, ถั่วลิสง

2. พยายามกินให้หลากหลายเพื่อให้ได้รับกรดอะมิโนที่เพียงพอ

3. สามารถรับประทานโปรตีนเสริม จากผลิตภัณฑ์ที่ทำจากถั่วเหลืองได้ (soy protein) แต่ถ้าคนไหนรับประทานไข่ได้ก็จะดี เพราะไข่เป็น complete protein 


4. เราสามารถเสริมสร้างกล้ามเนื้อได้ถึงแม้จะรับประทานเจหรือมังสวิรัติ แต่อาจจะยากกว่า เพราะต้องคอยหาอาหารและเตรียมการเพื่อให้ได้สารอาหารครบถ้วน แต่อย่างไรก็ตาม รับประทานเจหรือมังสวิรัติก็ทำให้อ้วนได้อยู่ดี ถ้าปริมาณแคลอรี่ที่ได้รับเข้าไปมากกว่าการเผาผลาญ

5. คนที่พอช่วงกินเจแล้วผอมก็มี เพราะด้วยความที่ทานอาหารเจ จะมีแต่ผัก ซึ่งแคลอรี่น้อยและยังทานอาหารได้น้อยชนิดลง เพราะตัดพวกเนื้อสัตว์ ก็จะทำให้ปริมาณแคลอรี่ที่รับประทานต่อวันน้อยลงไปโดยอัตโนมัติ

6. แต่คนที่อ้วนขึ้นช่วงกินเจก็มี จริงๆ ไม่ใช่เพราะอาหารเจให้เรากินพวกแป้งแล้วอ้วน แต่เพราะเรากินเยอะเองนี่แหละ และไม่เลือกอาหารที่กิน เพราะอาหารเจก็เยอะอยู่ที่เป็นทอดๆ ก็อาจจะเป็นไปได้ว่าอาหารพวกแป้งๆ กินง่าย และยิ่งของทอดที่อร่อยๆ เยอะอีก คนกินเจก็สามารถอ้วนได้ เอาเป็นว่าจะเจหรือมังสวิรัติ ก็รับประทานปริมาณแคลอรี่ให้พอดีและโปรตีนให้เพียงพอ