สมัยก่อนหากพูดถึงเรื่องการรีแพร์ คงจะจำกัดอยู่เพียงในวงแคบเท่านั้น แต่ปัจจุบันการรีแพร์ไม่ได้ช่วยเพียงแค่เพื่อกระชับช่องคลอดเพราะปัญหาเรื่องเพศสัมพันธ์อย่างเดียว แต่รวมถึงการรักษาปัญหาอื่นๆ ของสตรีด้วย
รีแพร์ (Repair) คือ การผ่าตัดกระชับช่องคลอด ตกแต่งช่องคลอด รวมไปถึงการซ่อมแซมกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกรานที่เคยฉีกขาด ให้กลับมาทำงานได้อีกครั้ง ซึ่งพบในคนที่มีช่องคลอดหย่อนหรือมดลูกหย่อน
สาเหตุที่กล้ามเนื้ออุ้งเชิงกรานฉีกขาดหรือหย่อน
มีสาเหตุมาจากหลายกรณี ซึ่งส่วนใหญ่เกิดจากการคลอดบุตร เช่น คลอดยากต้องอาศัยเครื่องดูดสูญญากาศช่วย หรือใช้คีมคลอด หรือบุตรที่มีน้ำหนักตัวแรกเกิดมากกว่า 3,500 กรัมขึ้นไป ล้วนมีโอกาสเสี่ยงที่กล้ามเนื้ออุ้งเชิงกรานอาจฉีกขาดมากขึ้น นอกจากนี้อย่างกลุ่มที่ไม่เคยคลอดบุตรมาก่อน ก็อาจมีภาวะช่องคลอดหย่อนได้ เช่น คนที่มีอาการไอเรื้อรังนานๆ ท้องผูกบ่อยๆ จนต้องเบ่งเป็นเวลานาน หรือในชีวิตประจำวันมีการยกของหนัก เช่น กลุ่มนักกีฬายกน้ำหนัก อาจมีภาวะช่องคลอดหย่อนได้มากกว่าคนทั่วไป ซึ่งไม่จำเป็นว่าต้องอายุมาก ก็มีความเสี่ยงช่องคลอดหย่อนเช่นกัน บางรายที่เคยผ่านการคลอดบุตรมาก่อน อาจมีการฉีกขาดของกล้ามเนื้อและช่องคลอดด้านหลังได้ ซึ่งจะส่งผลระยะยาว ไม่ว่าจะเป็นการมีเพศสัมพันธ์ การถ่ายอุจจาระ และการขับปัสสาวะ
ปัจจุบันมีผู้ป่วยมารับการรักษาด้วยปัญหาหลากหลายรูปแบบ บางครั้งมาด้วยอาการมีก้อนยื่นออกมา หรือมีปัญหาปัสสาวะ อุจจาระ หรือมาเพราะปัญหาเรื่องเพศสัมพันธ์
อาการช่องคลอดหย่อน
พบได้หลากหลายลักษณะ ตั้งแต่ปวดหน่วง รู้สึกมีก้อนตุงอยู่ในช่องคลอด มีลมอยู่ในช่องคลอด หรือเวลามีเพศสัมพันธ์รู้สึกไม่กระชับ ปัสสาวะไม่สุด และลำบากในบางครั้ง รวมถึงอาจมีผลไปถึงการกลั้นอุจจาระไม่ได้ กลั้นผายลมไม่ได้ เนื่องจากส่วนบนของช่องคลอดด้านหน้าจะติดกับกระเพาะปัสสาวะ ส่วนด้านหลังติดกับลำไส้ใหญ่ส่วนปลาย
...
วิธีการรักษา
แพทย์จะเป็นผู้พิจารณาจากปัญหาของผู้ป่วยว่ามีปัญหาเกี่ยวกับอะไร เช่น การปัสสาวะ อุจจาระ หรือการมีเพศสัมพันธ์ แล้วจึงทำการตรวจร่างกายเพื่อประเมินดูว่าสรีระ หรือกายวิภาคทางช่องคลอดเป็นอย่างไร หย่อนด้านหน้าหรือด้านหลัง หรือทั้งสองอย่าง เพราะปัญหาแต่ละอย่างแก้ไขไม่เหมือนกัน แล้วต้องประเมินดูว่ากล้ามเนื้อมีการฉีกขาด มีการแหว่งไปหรือไม่ หลังจากที่เคยคลอดบุตรไปแล้ว
การผ่าตัด
ในรายที่พบปัญหาปากช่องคลอดกว้าง อาจเคยผ่านการคลอดบุตรมาแล้ว ทำให้เล็กลงได้โดยการผ่าตัด นอกจากนั้นหากมีปัญหาปัสสาวะเล็ดที่เกิดจากผนังช่องคลอดด้านหน้าหย่อน สามารถเย็บตกแต่งช่วยแก้ปัญหาเรื่องการปัสสาวะได้ และส่วนใหญ่การคลอดบุตรจะทำให้กล้ามเนื้อฉีกขาดอยู่แล้ว ส่งผลให้อาจมีปัญหาเรื่องการอุจจาระ แต่ถ้ามีการเย็บที่ถูกต้องช่วงการคลอดส่วนใหญ่ไม่ส่งผลในระยะยาว
พัฒนาการของการผ่าตัดกระชับช่องคลอด
สมัยก่อนใช้วิธีผ่าตัดแบบเปิดหน้าท้อง เข้าไปดึงผนังช่องคลอดตรึงไว้กับเอ็นบริเวณกระดูกอุ้งเชิงกราน ค่อนข้างยุ่งยากซับซ้อน ปัจจุบันมีเทคนิคการผ่าตัดผ่านทางช่องคลอด ความจริงวิธีนี้มีการนำมาใช้นานแล้ว แต่ได้มีการพัฒนาเทคนิคการผ่าตัดมากขึ้นเรื่อยๆ เพื่อลดการกลับเป็นซ้ำ
การผ่าตัดผ่านทางช่องคลอด
การผ่าตัดทางช่องคลอด เจ็บน้อยกว่าการผ่าตัดผ่านหน้าท้อง หรือแม้กระทั่งการส่องกล้องก็ตาม เพราะการผ่าตัดผ่านทางช่องคลอดไม่มีแผลให้เห็นภายนอก ใช้เวลาพักฟื้น 1-2 วัน สามารถกลับบ้านไปใช้ชีวิตตามปกติได้
ทำอย่างไรหากเกิดเป็นซ้ำ
ภาวะช่องคลอดหย่อนมีโอกาสเกิดเป็นซ้ำได้ ในกลุ่มที่หลังผ่าตัดไปแล้วยังไม่ได้ลดปัจจัยเสี่ยงต่างๆ เช่น ไอเรื้อรัง โรคอ้วน น้ำหนักตัวมาก การที่มีความดันในช่องท้องเพิ่มมากๆ จะทำให้เกิดการเบ่ง ส่งผลกระทบต่อผนังด้านหน้าได้ โดยส่วนใหญ่จะพบการกลับเป็นซ้ำในส่วนผนังช่องคลอดด้านหน้าที่จะกลับเป็นซ้ำได้ภายใน 3-5 ปี
ป้องกันการกลับเป็นซ้ำได้อย่างไร
ปัจจุบันมีเทคโนโลยีใหม่ โดยใช้ตาข่ายใยสังเคราะห์มาพยุงไว้ ทำหน้าที่แทนเอ็นกล้ามเนื้อ เดิมจะใช้เอ็นกล้ามเนื้อจากบริเวณอื่นๆ มารองรับบริเวณผนังช่องคลอดที่หย่อนเพื่อให้ทนทานมากขึ้น ในรายที่เคยผ่าตัดไปแล้วและกลับเป็นซ้ำ อาจต้องพิจารณาใช้ตาข่ายใยสังเคราะห์ในการที่จะขึงผนังช่องคลอดด้านหน้าเอาไว้ไม่ให้หย่อน อยู่ใต้ต่อเยื่อบุช่องคลอด จึงไม่ได้รู้สึกเป็นสิ่งแปลกปลอม สามารถอุจจาระปัสสาวะได้ตามปกติ
“ขมิบ” ฟิตช่องคลอด ป้องกันช่องคลอดหย่อน
วิธีนี้สามารถป้องกันภาวะช่องคลอดหย่อนได้ด้วยการบริหารกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกราน หรือการขมิบช่องคลอด ถ้าทำบ่อยๆ ก็เหมือนการออกกำลังกาย หากเราออกกำลังกายสม่ำเสมอจะเป็นผลดีต่อระบบเลือดและหัวใจ รวมถึงอวัยวะต่างๆ ในร่างกาย ไม่จำเป็นต้องรอหลังคลอดบุตร ไม่ต้องรอให้เกิดปัญหาแล้วค่อยทำ สามารถขมิบได้ตั้งแต่ยังสาวๆ และปัจจุบันก็มีเครื่องมือที่ช่วยในการฝึกขมิบให้ถูกวิธีด้วย ส่วนความถี่ในการขมิบ แนะนำว่า ทำอย่างต่อเนื่อง สม่ำเสมอ เวลาใดก็ได้เมื่อสะดวก
นายแพทย์คมกฤช เอี่ยมจิรกุล
สอบถามเพิ่มเติมที่ ศูนย์สุขภาพสตรี โรงพยาบาลเวชธานี
โทร. 0 2734 0000 ต่อ 3200, 3204