อันซีน ‘น่าน’ โซนใต้ แอ่วเมืองสวรรค์นักปฏิบัติธรรม ชมหัตถกรรมผ้าพื้นถิ่นชุมชนแดนเหนือ

ถ้าพูดถึง จังหวัดน่าน ภาพที่ใครหลายๆ คนนึกถึงคงเป็น ถนนหมายเลข 3, อ.ปัว และ อ.บ่อเกลือ อย่างไม่ต้องสงสัย ด้วยศักยภาพของธรรมชาติที่สวยงาม สถานที่ท่องเที่ยวที่เที่ยวได้เกือบทุกฤดู และแหล่งท่องเที่ยวที่เกิดขึ้นมามากมายในไม่กี่ปีที่ผ่านมานี้ อย่างไรก็ตามโซนท่องเที่ยวทางจังหวัดน่าน ยังคงกระจุกตัวอยู่ที่ชุมชนดังกล่าว และในตัวเมืองเพียงเท่านั้น ซึ่งมีผลทำให้คนในพื้นที่มีการพัฒนาที่ไม่เท่ากัน และการท่องเที่ยวกระจุกตัวอยู่แค่พื้นที่เดียว อาจจะส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจ และสิ่งแวดล้อมของแหล่งท่องเที่ยวในจังหวัดน่านได้

ไทยรัฐออนไลน์ ได้เดินทางลงพื้นที่ ไปเปิดประสบการณ์ใหม่ ตามเส้นทางของโครงการ Unseen New Chapters ปักหมุดใหม่ เปิดไทยมุมต่าง ของการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) ซึ่งได้ค้นพบแหล่งท่องเที่ยวในจังหวัดน่านที่ใหม่ ในโซนทางใต้ อำเภอนาน้อย ที่สวยงามไม่แพ้กัน มาป้ายยาให้นักท่องเที่ยวได้ลองเดินทางดูสักครั้ง สถานที่ท่องเที่ยวที่มีองค์ประกอบทั้งทางธรรมชาติ วัฒนธรรม และศิลปกรรม ที่น่าสนใจหากได้รับการต่อยอดพัฒนา คงเป็นอีกหนึ่งพื้นที่ที่มีศักยภาพในการต้อนรับนักท่องเที่ยวที่น่าสนใจไม่น้อยเลยทีเดียว

อำเภอนาน้อย เป็นหนึ่งในอำเภอเล็กๆ ที่ตั้งอยู่ทางใต้ของ จ.น่าน และมีสถานที่ท่องเที่ยวชื่อดังที่เป็นที่รู้จักกันในหมู่นักท่องเที่ยว คือ “ดอยเสมอดาว” ในเขตอุทยานแห่งชาติศรีน่าน นอกจากนี้ยังมี อุทยานแห่งชาติขุนสถาน, หมู่บ้านประมงปากนาย พระธาตุศรีษะเกษ และเสาดินนาน้อย ที่เคยเป็นแหล่งท่องเที่ยวอันซีนมาแล้ว ล่าสุดมีพื้นที่ท่องเที่ยวที่น่าสนใจอย่าง “วัดถ้ำเชตวัน” หนึ่งใน 25 สถานที่ท่องเที่ยวที่ได้รางวัลใน Unseen New Chapters จ.น่าน

“วัดถ้ำเชตวัน” สถานปฏิบัติธรรม ท่ามกลางธรรมชาติอันสงบ ดั่งสรวงสวรรค์ อ.นาน้อย จ.น่าน

วัดถ้ำเชตวัน หรือ วัดครูบาน้อย 1 ใน 25 สถานที่ท่องเที่ยวที่ได้รับคัดเลือกจากโครงการ Unseen New Chapters ปักหมุดใหม่ เปิดไทยมุมต่าง ของการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) วัดถ้ำเชตวัน ตั้งอยู่ท่ามกลางหุบเขาอันเงียบสงบ ในโซนน่านใต้ สถานที่แห่งนี้เป็นบริเวณที่ครูบาน้อย พระเกจิอาจารย์ชื่อดังของคนเมืองน่าน หรือ ครูบาน้อย ญาณวิไชย สิริอายุ 34 ปี ที่ละสังขารในวันที่ 31 สิงหาคม 2566 ที่ผ่านมา ด้วยโรคหัวใจล้มเหลวเฉียบพลัน ได้เข้าไปปฏิบัติธรรม ในถ้ำของวัดถ้ำเชตวัน เป็นเวลา 3 ปี 3 เดือน 3 วัน 

เหตุการณ์ทั้งหมดข้างต้นนี้ ทำให้แรงศรัทธาของคนในพื้นที่ชุมชน และจากบุคคลภายนอกนี้ ทำให้วัดถ้ำเชตวัน เป็นอีกหนึ่งหมุดหมายสำคัญของนักท่องเที่ยว สายบุญ สายมูเตลู ได้เดินทางมาสักการะ แวะเวียนมาศึกษาธรรมมะ รวมถึงการเดินทางมาปฏิบัติธรรม ซึ่งเป็นหนึ่งในสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ที่บรรยากาศน่าเดินทางมาสงบจิต และสงบใจเป็นอย่างมาก

บรรยากาศของวัดถ้ำเชตวันนั้น มีการก่อสร้างให้มีความสวยงาม ด้วยศิลปะ และวัฒนธรรมล้านนาร่วมสมัย ตกแต่งด้วยฉากขาว ทอง ปนสีน้ำตาลเข้ม พร้อมโลเคชั่นสุดสวยจากทางธรรมชาติ ทำให้สถานที่แห่งนี้ เหมือนเป็นดินแดนสวรรค์อันเงียบสงบที่เหมาะแก่นักปฏิบัติธรรมเป็นอย่างมาก

สถานที่ท่องเที่ยวที่น่าสนใจ ภายในพื้นที่ของ “วัดถ้ำเชตวัน” 

วัดถ้ำเชตวัน มีสถานที่สำคัญ และสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ที่น่าไปเยือน และสักการะอยู่อย่างมากมาย เป็นแหล่งศึกษาธรรมมะ ปฏิบัติธรรม และพื้นที่ที่รวมตัวกันของคนในพื้นที่ชุมชนในช่วงเทศกาลต่างๆ มีพิธีต่อชะตาที่มักจะทำเพื่อต้อนรับแขกบ้าน แขกเมืองที่สำคัญ ณ สถานที่แห่งนี้ โดยในพื้นที่ วัดถ้ำเชตวัน มีไฮไลต์ที่น่าสนใจดังนี้

• ถ้ำปฏิบัติธรรมของครูบาน้อย

ถ้ำที่ “ครูบาน้อย ญาณวิไชย” ได้เข้าไปปฏิบัติธรรมเป็นเวลา 3 ปี 3 เดือน และ 3 วัน เป็นถ้ำเล็กๆ ด้านในตามทางได้จุดเทียนรายล้อมเพื่อเป็นแสงสว่างในยามค่ำคืน และยามมืดมิด มีพระพุทธรูป ประดิษฐานอยู่ 1 องค์ ถ้ำแห่งนี้มีความเงียบสงบ และพื้นที่ทางเดินด้านข้างเป็นพื้นที่เล็กๆ ที่เพียงพอสำหรับการเดินปฏิบัติธรรม นั่งสมาธิภายในถ้ำ

• ถ้ำโถงหลัก 

ถ้ำหลักของ วัดถ้ำเชตวัน ที่มีสิ่งศักดิ์สิทธิ์ให้สักการะอย่างมากมาย เริ่มต้นที่บันไดนาคทอดยาวตามแนวภูเขาที่มีความขลัง ตั้งแต่ก้าวแรก, สุดยอดด้านบนมีสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ประดิษฐานอยู่มากมายไม่ว่าจะเป็น พระพุทธรูปางต่างๆ, แผ่นศิลาจารึก ที่บอกเล่าเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ล้านนา และเป็นจุดเริ่มต้นให้เป็นพื้นที่ของวัดถ้ำเชตวัน ที่มีภาพวาดโบราณตามโขดหินของภูเขาด้านหลัง, องค์เจดีย์ตามแนวทางเดิน, รอยพระพุทธบาท และองค์เทพทันใจ ที่ได้รับอิทธิพลจากฝั่งพม่า พร้อมสุดทางด้วยวิวทิวทัศน์ของวัดถ้ำเชตวันที่สวยงาม

• พระวิหารวัดถ้ำเชตวัน

พระวิหารของวัดถ้ำเชตวัน มีความสวยงามจากศิลปะ และการก่อสร้างในรูปแบบล้านนา มีกลิ่นอายความร่วมสมัยผสมอยู่ ภายในมีองค์พระพุทธรูปปางมารวิชัย ที่ได้รับอิทธิพลมาจากทางพม่า และเป็นพระวิหารหลักที่นักท่องเที่ยว หรือผู้ที่เดินทางมาสักการะต้องแวะมาเยี่ยมเยียนเป็นลำดับแรก

• พระธาตุอินทร์แขวน (องค์จำลอง)

วัดถ้ำเชตวันนั้นได้มีการประดิษฐานของพระธาตุอินทร์แขวน หรือพระธาตุไจก์ทีโย (องค์จำลอง) เจดีย์พระธาตุบนหินสีทองที่เหมือนกับทางประเทศพม่า (เมียนมา) ที่เชื่อกันว่าผู้ที่เกิดปีจอ หากได้มาสักการะ แล้วชีวิตจะรุ่งโรจน์ สร้างขึ้นเพื่อให้ผู้มีจิตศรัทธา และผู้ที่เกิดปีจอนั้นสามารถเดินทางมาที่ วัดถ้ำเชตวัน จ.น่าน นี้ แทนได้

• องค์เทพทันใจ

ทางเดินภายในของวัดถ้ำเชตวัน มีที่ประดิษฐานขององค์เทพทันใจ องค์เทพ แห่งเจดีย์ชเวดากอง ที่ชาวพม่า สักการะบูชา เชื่อกันว่าการกราบไหว้ ขอพรกับองค์เทพทันใจนั้นหากขอพรอะไรแล้วจะสมหวังทันใจดั่งชื่อของท่าน ซึ่งก็ได้มาประดิษฐานในวัดถ้ำเชตวันนี้ด้วย

• พิพิธภัณฑ์ วัดถ้ำเชตวัน

หนึ่งในพิพิธภัณฑ์ที่สะสมข้าวของ เครื่องราง ของขลัง และของโบราณอยู่อย่างมากมาย เช่น ถ้วย ชาม ไห พันธบัตรโบราณ พระพุทธรุป เครื่องแก้ว เครื่ององค์ต่างๆ จากสมัยของล้านนา รวมทั้งยังมีการหุ่นขี้ผึ้งองค์ครูบาน้อยจำลองให้ได้สักการะ

วัดถ้ำเชตวัน หรือ วัดครูบาน้อย เป็นอีกหนึ่งสถานที่ที่หากใครได้เดินทางมาแล้ว เสมือนหลุดไปอยู่ในโลกของสรวงสวรรค์ เพราะได้เดินทางมาพบกับบรรยากาศสวยๆ สถาปัตยกรรมที่งดงาม พร้อมทั้งอิ่มบุญ อิ่มใจกลับบ้านไปอย่างแน่นอน และเหมาสมอย่างยิ่งที่ได้เป็น 1 ใน 25 สถานที่ที่ถูกคัดเลือกมาจากโครงการ Unseen New Chapters โดย ททท. อย่างไรก็ดีภายในพื้นที่ของ อ.นาน้อย ใกล้ๆ วัดถ้ำเชตวัน ยังมีแหล่งชุมชนที่น่าสนใจ และเป็นแหล่งผลิตผ้าพื้นเมืองหลักของ จ.น่าน อีกด้วย เหมาะแก่การเยี่ยมชม แวะซื้อผ้าสวยทองานแฮนด์เมด ของแท้ จากทาง จ.น่าน ได้เลย

กลุ่มสตรีทอผ้าพื้นเมืองบ้านหนองห้า 

หนึ่งแหล่งท่องเที่ยวชุมชนที่กำลังก่อร่างสร้างตัว ผลักดันตนเองให้กลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวชุมชนอย่างยั่งยืน ในพื้นที่ อ.นาน้อย เดิมทีนั้น กลุ่มสตรีทอผ้าพื้นเมืองบ้านหนองห้า เป็นชุมชนอุตสาหกรรมที่ส่งออกการทำผ้าฝ้าย ต้นตำรับจากจังหวัดน่านมาอย่างเนิ่นนาน

คนในกลุ่มสตรีทอผ้าพื้นเมืองบ้านหนองห้า ส่วนใหญ่จะเป็นกลุ่มแม่บ้านชาวเหนือจากสหกรณ์ในพื้นที่ ที่เกษียณอายุ โดยเป็นชมรมเล็กๆ ที่จัดตั้งขึ้นเพื่อ อนุรักษ์การทอผ้าฝ้ายโบราณดั้งเดิมให้คงอยู่จากรุ่นสู่รุ่น ด้วยการรังสรรค์การทอผ้าที่ประณีต และมากฝีมือ เพื่อให้เป็นการทอผ้ากลายเป็นอาชีพเสริม เลี้ยงชีพได้ยามแห้งแล้ง หรือในเวลาที่ไม่ใช่ช่วงฤดูเกษตรกรรม และนำผ้าเหล่านี้ส่งออกไปเป็นสินค้าระดับประเทศ

หลังจากที่การเข้ามาพัฒนาโครงการของ ททท. ทำให้ ‘กลุ่มสตรีทอผ้าพื้นเมืองบ้านหนองห้า’ ถูกผลักดันมากขึ้น และมีกิจกรรมให้ทำอย่างมากมาย โดยการดูแลของคนในพื้นที่ชุมชนอย่างแท้จริง ซึ่งหากเดินทางไปเยี่ยมเยือน นักท่องเที่ยวจะได้สัมผัสกับผ้าฝ้าย สีจากธรรมชาติ งานแสนประณีตในราคาที่จับต้องอีกด้วย

กิจกรรมที่น่าสนใจจาก ‘กลุ่มสตรีทอผ้าพื้นเมืองบ้านหนองห้า’ คือ มีการสาธิตการย้อมผ้าฝ้ายจากสีธรรมชาติ ในพาร์ตของสีต่างๆ และที่มาของสีนั้นๆ, ให้ความรู้ในการชมเทคนิคการทอผ้าที่สุดแสนจะประณีต, เยี่ยมชมการทอผ้า งานฝีมือแท้ๆ จากคนในพื้นที่ที่ทอผ้ามาอย่างยาวนาน และมีการรองรับแขกด้วยอาหารพื้นเมืองที่หาทานได้ยาก

ไทยรัฐออนไลน์ ได้มีโอกาสพูดคุยกับ นายโยธิน ทับทิมทอง ผู้อำนวยการการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) สำนักงานน่าน เรื่องของแผนพัฒนา ‘กลุ่มสตรีทอผ้าพื้นเมืองบ้านหนองห้า’ สู่การท่องเที่ยวชุมชนอย่างยั่งยืน 

นายโยธิน ทับทิมทอง กล่าวว่า กลุ่มสตรีทอผ้าพื้นเมืองบ้านหนองห้า เป็นพื้นที่ท่องเที่ยวใหม่ของทางจังหวัดน่าน การมุ่งหน้าสู่ความยั่งยืน ยังเป็นเรื่องใหม่ที่น่าสนใจ และให้ความรู้เพิ่มเติมแก่ชาวบ้าน อย่างไรก็ตาม ทางพื้นที่ชุมชนแห่งนี้ได้มีการจัดการกันอยู่บ้างแล้ว เช่น การทอผ้าของเรานั้นใช้วัสดุเหลือใช้ จากทางธรรมชาติทั้งหมด โดยไม่ใช้สารเคมี, เกิดความร่วมมือระหว่างชุมชนทำให้ชุมชนเกิดรายได้ แม้จะยังไม่ได้เป็นแหล่งท่องเที่ยวมากนัก และมีการประชาสัมพันธ์อย่างจริงจัง แต่เรื่องความยั่งยืน และหมุนเวียนสิ่งแวดล้อม เรามีช่วงหยุดพักให้ธรรมชาติได้ฟื้นฟูตามระยะเวลาของตัวเอง ส่วนกระบวนการการจัดการของเสียจากการทอผ้านั้น ทางชุมชนอยู่ในช่วงเริ่มศึกษาข้อมูล และรับความรู้เพิ่มเติมจากผู้เชี่ยวชาญในเบื้องต้น และกำลังเริ่มวางแผนงาน

สิ่งที่ต้องการโฟกัสลำดับแรก ก่อนจะขยายตัวเองไปสู่แหล่งท่องเที่ยวชุมชนอย่างยั่งยืน คือ เรื่องอาหารพื้นถิ่น ให้นักท่องเที่ยวที่เดินทางในโซนของ อ.นาน้อย จะได้รับประสบการณ์ดีๆ กลับไปในการแวะมาเยี่ยมชมชุมชนด้วยการ รองรับด้วยอาหารพื้นเมืองที่ไม่สามารถสัมผัสได้จากที่ไหน และยังเป็นการสานต่อความยั่งยืนในเรื่องอาหาร

ลำดับสอง คือ เรื่องราวประวัติของพื้นที่ นอกจากจะทำให้นักท่องเที่ยวได้ความรู้แล้ว คนในชุมชนยังเกิดการเรียนรู้ และอยากที่จะอนุรักษ์ความเป็นตนเองไว้ไปสู่รุ่นต่อๆ ไป เพื่อให้แหล่งท่องเที่ยวตรงนี้ค่อยๆ เติบโตไปอย่างยั่งยืน 

สิ่งที่อยากเสริมหลังจาก กลุ่มสตรีทอผ้าพื้นเมืองบ้านหนองห้า ถูกผลักดัน คือ การปรับกระบวนการบริการต่างๆ โดยการให้ความรู้แก่คนในพื้นที่ให้เพิ่มมากขึ้น เพราะเชื่อว่าพื้นที่มีประสิทธิภาพอยู่แล้ว จากเส้นทางที่ใกล้แหล่งท่องเที่ยว ดังนั้นสิ่งที่ขาด คือ การประชาสัมพันธ์จากหน่วยงานรัฐ และเอกชน เพื่อให้มีนักท่องเที่ยวเพิ่มขึ้น ชาวบ้านมีรายได้ และมีกำลังใจในการอยากจะสานต่อวัฒนธรรมท่องเที่ยว และการทอผ้าพื้นเมืองของชาวเหนือนี้ให้ยั่งยืนสืบไป ค่อยๆ เป็นไปตามลำดับของการเป็นแหล่ง ‘ท่องเที่ยวที่ยั่งยืน’ ในอนาคต

จังหวัดน่าน จึงเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่กำลังเติบโตไปอย่างช้าๆ ตามคอนเซปต์ของจังหวัด ซึ่งกำลังจะพัฒนาขึ้นอย่างเห็นได้ชัด จากสถานที่ท่องเที่ยว และกระแสการท่องเที่ยวต่างๆ ที่เราเห็นอยู่ปัจจุบัน ขาดแต่เพียงการกระจายรายได้ที่ทั่วถึง จากการเข้ามาช่วยกันจัดการจากหลายๆ ฝ่ายทั้งภาครัฐ และเอกชน ดังนั้นแล้ว พวกเราอาจจะเห็นเมืองน่าน เมืองน่ารักๆ ที่สวยงามจากธรรมชาติ และความเรียบง่าย น่ารัก จากชาวเมือง และวัฒนธรรม จะเติบโตได้ในอีกไม่กี่ปีข้างหน้านี้อย่างแน่นอน