กลางลานวัดเงียบสงบของ วัดบ้านต๋อมกลาง ม.4 ต.บ้านต๋อม อ.เมือง พะเยา มีของล้ำค่าซ่อนอยู่นั่นคือ วิหารจำลองไม้สัก งานช่างล้านนาขนาดจิ๋วที่ทางวัดทะนุถนอมมาตั้งแต่ราว พ.ศ. 2346 จนถึงวันนี้นับอายุได้ประมาณ 222 ปี พอดี
ชิ้นงานทำจากไม้สักทั้งหลัง ประดับกระจกสี และดีบุก รายละเอียดสถาปัตยกรรมครบถ้วน หลังคาซ้อน หน้าจั่ว ช่อฟ้า ใบระกา บานประตู หน้าต่าง สัดส่วนกลมกลืนกับอาคารจริง เหมือนย่อโลกของวิหารล้านนาไว้ในกล่องเดียว ขนาดตัวแบบราว สูง 2 ฟุต กว้าง 1 ฟุต ยาว 2 ฟุต กะทัดรัดแต่เล่าเรื่องฝีมือช่างได้เต็มๆ
พระอธิการประหยัด วชิรธัมโม เจ้าอาวาสเล่าว่า วิหารจำลองนี้คือหลักฐานงานช่างพื้นเมืองที่สะท้อนทั้งโครง และ ลายมือ ของยุคสมัยอย่างชัดเจน
ขณะที่ นายอิสระพงษ์ กันวงค์ ไวยาวัจกร–มัคนายก ชี้ว่า ตัวแบบยังคงสภาพสมบูรณ์ ถือเป็นงานเก่าแก่หายากของจังหวัดที่คนท้องถิ่นภูมิใจ
...
ย้อนประวัติ วัดบ้านต๋อมกลาง ก่อตั้งราว พ.ศ. 2346 โดยพระภิกษุแสนภาพและคณะศรัทธา มี พระพิมสาร เป็นเจ้าอาวาสองค์แรก ปัจจุบันทางวัดตั้งใจเปิดพื้นที่เป็น แหล่งเรียนรู้ศิลปกรรมล้านนา ให้คนรุ่นใหม่ได้มองใกล้ๆ ว่ารายละเอียดบนหลังคา จากช่อฟ้าถึงใบระกา สื่อภาษาของสถาปัตยกรรมพื้นถิ่นอย่างไร
ใครผ่านพะเยาแล้วอยากแวะชม แนะนำติดต่อวัดเพื่อสอบถามเวลาที่เหมาะสม งดสัมผัสชิ้นงานและงดใช้แฟลช เพื่อร่วมกันรักษาโบราณวัตถุ ชิ้นเล็กๆ ที่เก็บความทรงจำของเมืองเหนือไว้ครบถ้วนเช่นนี้