“เดี๋ยวกลับไปช่วยส่ง SMS ถึงปูตินให้ด้วยนะ” ประโยคส่งท้ายที่คาดไม่ถึง ทำให้การสนทนาจบได้ตราตรึงใจมากขึ้นอีก จากคนรุ่นใหญ่คุณลุงคนขายถั่วลิสงคั่วเตาถ่าน วัย 78 ปี ที่บอกกับเราหลังจากพูดคุยกันเรื่องอาชีพคนขายถั่วลิสงคั่วเตาถ่านริมถนน ที่คุณลุงบอกหมดทั้งเคล็ดลับการคั่วถั่วลิสง สถานการณ์ถั่วขึ้นราคา เพราะค่าขนส่งแพง จากสงครามรัสเซียถล่มยูเครน ไปจนถึงกลยุทธ์การตลาดในการทำอาชีพหลังเกษียณ
ในย่านธุรกิจใจกลางเมืองอย่าง สาทร สีลม อโศก และย่านนักท่องเที่ยวที่เยาวราช หลายคนคุ้นเคยกับภาพชายหญิงสูงวัยคู่หนึ่งปักหลักขายถั่ว ที่มีป้ายบอกจุดเด่นชัดเจนว่า เป็นถั่วลิสงคั่วเตาถ่าน ที่ใครเคยซื้อ รับรองจะเป็นลูกค้าประจำแบบไม่รู้ตัว เพราะเมล็ดถั่วด้านในเป็นเปลือกสีแดงน่ากิน คั่วจนแห้ง หอม กรอบพอดี เคี้ยวมัน และเพลิดเพลิน
คุณลุงชัยวัฒน์ กิจประเสริฐ อดีตทำงานเป็นผู้จัดการโรงแรม ที่เข้าทำงานประจำในช่วงกลางคืน เคยทำธุรกิจเล็กๆ กับเพื่อน ส่วนภรรยาที่ปัจจุบันอายุ 73 ปีแล้ว เคยทำงานเป็นพนักงานบริษัท พอถึงวัยเกษียณ เป็นคนรุ่นใหญ่แล้ว แต่ไม่อยากอยู่เฉยๆ พอคิดกันต่อว่าจะทำอะไรดียามว่าง ก็เลือกทำสิ่งที่ชอบไว้ก่อน คือภรรยาชอบกินถั่วลิสงคั่ว แต่สมัยนี้หาซื้อถั่วคั่วแบบโบราณหรือคั่วเตาถ่านยาก จึงลองทำเองแล้วทดลองมาเรื่อยๆ จนขายได้ในแบบที่เรียกว่าติดตลาดแล้ว หาซื้อได้ 4 จุดใหญ่ในกรุงเทพมหานคร ที่ไปขายประจำในแต่ละวันประจำสัปดาห์ คือ
...
- วันอังคาร 5 โมงเย็น ที่บริเวณสกายวอล์ก สถานีรถไฟฟ้าช่องนนทรี
- วันพฤหัสตอนเที่ยง ขายที่สีลม บริเวณปากซอยละลายทรัพย์ หน้าแบงก์กรุงเทพ
- วันศุกร์ 5 โมงเย็น เจอกันที่อโศกมนตรี ริมถนน หน้าตึกสภาวิชาชีพการบัญชี ที่คุณลุงชัยวัฒน์บอกว่า เวลารถติดก็มีคนเปิดกระจกรถมาตะโกนขอซื้อถั่ว
- วันเสาร์ เวลา 1 ทุ่ม ไปขายที่ย่านเยาวราช ถนนแปลงนาม ใกล้รถไฟฟ้าใต้ดินสถานีวัดมังกร
ทำไมจึงเลือกไปขายประจำตรง 4 สถานที่นี้ คุณลุงชัยวัฒน์ อธิบายว่าตามหลักกลยุทธ์การตลาดคือ การขายของต้องเลือกสถานที่ให้ตรงกลุ่มเป้าหมาย สิ่งที่คิดคือถ้าขายถั่วลิสงคั่วเตาถ่าน ที่เป็นของโบราณหากินยากในจุดที่คนคุ้นเคยอยู่แล้วก็ไม่น่าจะขายได้ แต่ที่ย่านสีลม สาทร อโศก ที่ส่วนใหญ่เป็นพนักงานออฟฟิศ โดยเฉพาะมีคนรุ่นใหม่ทำงานอยู่กับจอคอมพิวเตอร์ เมื่อเห็นจุดเด่นที่เป็นเตาถ่าน ที่เป็นของหากินยาก ก็ตัดสินใจซื้อไม่ยาก
เหมือนอย่างที่มีลูกค้าคนหนึ่งเป็นพนักงานออฟฟิศย่านอโศก บ้านอยู่จังหวัดขอนแก่น บอกว่าทำให้นึกถึงถั่วคั่วที่คุณยายเคยทำให้กินใต้ถุนบ้าน และย่านสาทร ก็มีชาวต่างชาติที่ทำงานไอที เป็นบัญชีก็มาซื้อหลายคน
สำหรับเคล็ดลับถั่วลิสงคั่วเตาถ่านของคุณลุงชัยวัฒน์กับภรรยา คือเริ่มตั้งแต่การเลือกสั่งซื้อถั่วลิสงที่ปลูกตามเนินเขาที่ดินอุดมสมูบรณ์ ซึ่งถั่วลิสงยังมีชื่อเรียกกันว่า ถั่วดิน เพราะฝักถั่วฝังอยู่ใต้ดิน โดยสั่งซื้อมาจากจังหวัดตาก จากนั้นก็นำมาคั่วกับในกระทะ
การคั่วถั่วลิสง ต้องผสมกับทรายเม็ดเล็กที่ใช้สำหรับก่อสร้าง โดยใช้เวลาประมาณ 1 ชั่วโมงครึ่ง เคล็ดลับที่ต้องใส่ทรายลงไปคั่วด้วย ก็เพื่อไม่ให้เปลือกถั่วไหม้ เพราะถ้าเปลือกถั่วไหม้ ข้างในก็จะไหม้ไปด้วย พอทรายดำก็เปลี่ยนใหม่
การขายถั่วลิสงคั่วไม่ใช่ได้แค่เงิน แต่ยังมีความสุขหลังเกษียณ อย่างที่คุณลุงชัยวัฒน์ กับภรรยาค้นพบ หลังจากเริ่มขายถั่วลิสงคั่วเตาถ่านได้ไม่ถึง 10 ปี พบความสุขที่ได้ คือ ได้เจอคนหลากหลาย ได้คุยกับคนที่มาซื้อถั่ว ได้คุยกับคนที่เดินไปเดินมา พ่อค้าแม่ค้าที่มาขายของในย่านนั้นๆ ได้เรียนรู้การใช้ชีวิตรูปแบบต่างๆ ตามทันความเปลี่ยนแปลงของโลก และได้ใช้สมองกับความคิดในการคำนวณเงิน
...
ถามว่าตอนนี้อยากได้อะไร คำตอบของคุณลุงคือ ราคาถั่วลิสงแพงขึ้นมากจากกิโลกรัมละ 64 บาท พอรัสเซียทำสงครามกับยูเครน น้ำมันแพง ขนส่งแพง ตอนนี้ราคาเพิ่มเป็น 80 บาทแล้ว อย่างที่เกริ่นไว้ตอนต้นของเรื่องนี้ ก่อนจบบทสนทนา คุณลุงจึงขอฝากส่ง SMS ถึงปูตินให้ด้วยนะว่า “เลิกรบกันซะที”