เปิดฤดู “เจ้ยเคย” แห่งอันดามัน วัตถุดิบจิ๋วที่ทำให้หม้อกะปิหอมทั้งพังงา

ปลายปีคลื่นนิ่ง เรือออกเจ้ยตัวเคยตั้งแต่ฟ้าสาง วัตถุดิบจิ๋วทำกะปิหอม ฤดูกาลสั้นแค่ 5–6 สัปดาห์ ชุบแป้งทอด–ยำ–พล่าก็เด็ด

ปลายปีน้ำลด คลื่นสงบ เช้าตรู่ที่หาดนาใต้ อ่าวจิก ตำบลโคกกลอย อ.ตะกั่วทุ่ง จ.พังงา เรือลำเล็กๆ ของชาวประมงพื้นบ้านออกตัวพร้อมกัน จับจังหวะที่ฝูง “ตัวเคย” ซึ่งเป็นกุ้งเคยตัวใสขนาดจิ๋ว อันเป็นวัตถุดิบตั้งต้นของกะปิ ลอยชิดผิวน้ำ ก่อนจะ “เจ้ย” คำในภาษาใต้ที่หมายถึงการตักหรือช้อนด้วยคันไม้ไผ่คู่ยาวราว 7 เมตรที่ผูกถุงอวนไว้ตรงหัวเรือ เห็นฝูงไหนโผล่ขึ้นระยิบก็เลี้ยวหัวเข้าไปช้อนอย่างแม่นยำ

ทั้งนี้ ฤดูกาลการเจ้ยเคยสั้นมาก เพียงแค่ราว 5–6 สัปดาห์ ช่วงเช้าและบ่ายแก่ๆ คือเวลาทำมาหากินที่ดีที่สุด บางวันจับได้ไม่กี่กระสอบ บางวันถึงสิบกว่ากระสอบ ส่งขายให้กลุ่มทำกะปิและชาวบ้านในละแวกได้กิโลกรัมละราว 50–60 บาท บางวันดีๆ แตะหลักหมื่นได้ไม่ยาก

“ปีนี้เริ่มเข้า ‘หน้าเคย’ แล้ว ออกเช้า–บ่ายทุกวัน จับได้ไม่เท่ากัน แต่ถ้าอากาศเป็นใจ โชคก็เป็นใจ” จำปา ทองฤทธิ์ ชาวประมงหมู่ 5 โคกกลอย เล่าถึงช่วงหน้าเทศกาลเจ้ยเคย

นายสืบศักดิ์ จินดาพล อดีตกำนันตำบลโคกกลอย อธิบายว่าชุมชนเคยถูกกดราคาในอดีต กิโลกรัมละ 6–12 บาท จึงรวมตัวตั้งกลุ่มรับซื้อ–แปรรูป ดันราคาขึ้นอย่างเป็นธรรม จนปัจจุบันขายสดได้ถึงราวกิโลละ 60 บาท รายได้ไหลกลับสู่มือชาวเรือมากขึ้น

สำหรับสายกิน นี่คือฤดูกาลที่ครัวชายฝั่งคึกคักเป็นพิเศษ ตัวเคยสดๆ ชุบแป้งทอดกรอบกินกับน้ำจิ้มซีฟู้ดคือเมนูที่ถูกพูดถึงบ่อย ยำตัวเคยกับหอมแดง–มะนาว หรือพล่าตะไคร้ก็สดซ่าแบบทะเลๆ หลายบ้านซื้อติดมือกลับไปทำกะปิไว้ทั้งปี

ตัวเคยเองเป็นครัสเตเชียนขนาดเล็กยาวราว 1.5 เซนติเมตรเศษ ตัวใส ตาดำ โตแถวผิวน้ำชายฝั่ง และสำหรับคนท้องถิ่นที่คุ้นเคยแหล่งจับ บางคนถึงกับชิมสดๆ บอกว่ารสเค็มมันชวนติดใจ 

ถ้าอยากเห็นภาพเจ้ยเคยของจริง ให้ไปแต่เช้าแถวหาดนาใต้–ท้ายเหมือง ช่วงที่น้ำยังนิ่งและแดดอ่อนที่สุด จะได้ทั้งบรรยากาศทะเลอันดามันหน้าปลายปี และได้วัตถุดิบ “จิ๋วแต่รสใหญ่” กลับครัว ก่อนฤดูนี้จะลาลับไปอีกรอบจนกว่าจะปลายปีหน้า