เชื้อ Superbug (ซุปเปอร์บั๊ก) เชื้อโรคสุดแข็งแกร่งที่สามารถพัฒนาตนเอง เพื่อต่อต้านยาปฏิชีวนะต่างๆ ได้ สร้างความวิตกกังวลให้วงการแพทย์ในการรักษาโรคต่างๆ มาอย่างเนิ่นนาน
จากเหตุการณ์ “เชื้อราซุปเปอร์บั๊ก” มีอัตราระบาดสูงขึ้นในประเทศสหรัฐอเมริกา หลังจากโรคโควิด-19 เหตุมาจากการใช้ยารักษาตนเองเพิ่มขึ้น ความเครียด และการใช้ชีวิต ซึ่งทำให้เชื้อโรคเหล่านี้มีการพัฒนาตัวเองอย่างรวดเร็วจนเกิดการแพร่ระบาด มีอัตราทำให้เกิดการเสียชีวิตสูงขึ้นทุกปี ในปี 2019 เสียชีวิต 476 ศพ, ปี 2020 เสียชีวิต 756 ศพ และในปี 2021 เสียชีวิต 1,471 ศพ และผู้ป่วยที่มากถึง 10,683 ราย ภายใน 3 ปี เก็บข้อมูลโดย ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคติดต่อสหรัฐอเมริกา (CDC Reseachers)
ไทยรัฐออนไลน์ ได้สอบถามไปยัง นายแพทย์ปวิน นำธวัช ภาควิชาพยาธิวิทยา คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี, มหาวิทยาลัยมหิดล อธิบายว่า Superbug เป็นศัพท์ทางการแพทย์ที่ไว้ใช้เรียก ‘เชื้อโรค’ ต่อต้านยาปฏิชีวนะทั้ง 4 ประเภท เช่น แบคทีเรีย เชื้อรา พยาธิ ไวรัส โดยเชื้อโรคเหล่านี้มีการพัฒนาตนเองเพื่อต่อต้านยาปฏิชีวนะ ทำให้ยากต่อการรักษา และต้องคอยติดตามผลรักษาอย่างระมัดระวัง ซึ่งทั้ง 4 ประเภทเชื้อโรคที่ทำให้ป่วยเป็น Superbug มากที่สุดคือ เชื้อแบคทีเรีย เนื่องจากยาปฏิชีวนะที่ใช้รักษาแบคทีเรียมีอยู่มากที่สุด ทำให้เชื้อโรคเรียนรู้ และสร้างภูมิมาคุ้มกันตัวเองเพื่อต่อต้านยาปฏิชีวนะเหล่านี้
ทางวงการแพทย์จึงมองว่าการดื้อยาของ ‘เชื้อแบคทีเรีย’ น่าเป็นห่วงที่สุด เพราะเมื่อเกิดอาการซุปเปอร์บั๊กแล้ว มีผลให้ยาปฏิชีวนะตัวเดิมไม่เป็นผล ทำให้แพทย์ต้องเปลี่ยนตัวยาไปเรื่อยๆ พร้อมกับการพัฒนายาปฏิชีวนะตัวใหม่เพื่อต่อสู้กับเชื้อโรคซุปปอร์บั๊กที่พัฒนาตนเองอย่างรวดเร็ว
...
ซุปเปอร์บั๊ก เกิดจากการใช้ หรือทานยาต้านเชื้อโรคแบบพร่ำเพรื่อ ใช้ยาไม่ครบโดส (ปริมาณยาที่ใช้ต่อครั้ง) และใช้ยานอกเหนือจากการสั่งยาของแพทย์ โดยเหตุผลนี้ ซุปเปอร์บั๊กมีความอันตรายมาก นอกจากทำให้การรักษายากขึ้นมาจากอาการดื้อยาแล้ว การเปลี่ยนยาปฏิชีวนะบ่อยๆ ส่งผลกระทบที่ไม่ดีต่อร่างกายผู้รักษา เมื่อเชื้อโรคดื้อต่อยารักษา ควบคู่ไปกับผลข้างเคียง (Side Effect) ทำให้ร่างกายอ่อนแอลง และเชื้อโรคเข้าสู่ร่างกายได้ไวขึ้น ศูนย์วิชาการเฝ้าระวังและพัฒนาระบบยา (กพย.) คาดการณ์ว่าในปี 2050 จะมีผู้เสียชีวิตจากเชื้อดื้อยาทุกๆ 3 วินาที เฉลี่ยเป็น 19,000 - 45,000 ราย
กลุ่มเสี่ยงที่เกิดอาการเชื้อดื้อยา หรือซุปเปอร์บั๊กมากที่สุด คือ กลุ่มผู้สูงอายุ และกลุ่มผู้ป่วยทั่วไป สาเหตุมาจากภูมิคุ้มกันที่อ่อนตัวลงจากอาการป่วย ผู้ที่ใช้ยารักษาเป็นประจำ ทำให้เชื้อโรคต่างๆ สามารถปรับตัวอยู่ในร่างกายได้ง่าย แข็งแกร่ง และหายารักษาได้ยากขึ้น
นอกจากซุปเปอร์บั๊กที่มาจากแบคทีเรียซึ่งมีมากอยู่แล้ว ปัจจุบันยังต้องคอยเฝ้าระวังซุปเปอร์บั๊กที่มาจากเชื้อราที่พัฒนามาจากคนและสัตว์ ซึ่งสามารถติดต่อทางผิวหนังได้อีกด้วยจากข่าวที่กล่าวมาข้างต้น