แหล่งกำเนิดรังสีเอ็กซ์ความเข้มสูง (Ultraluminous X–ray source–ULX) จะปล่อยรังสีอันมหาศาลมากกว่าดวงอาทิตย์ แม้ว่าจะมีการศึกษาแหล่งกำเนิดรังสีเอ็กซ์ความเข้มสูงจำนวนมาก แต่ลักษณะพื้นฐานของแหล่งที่มายังคงเป็นปริศนา จึงจำเป็นต้องมีการตรวจสอบในระยะยาวโดยใช้แบบจำลองสเปกตรัมที่หลากหลาย เพื่อกำหนดและทำความเข้าใจธรรมชาติของแหล่งกำเนิดรังสีเอ็กซ์ความเข้มสูงได้อย่างเต็มที่
เมื่อเร็วๆนี้ทีมนักดาราศาสตร์นำโดยมหาวิทยาลัยชิคาโกและมหาวิทยาลัยฟอร์ดแฮม ในสหรัฐอเมริกา เผยการวิเคราะห์ข้อมูลที่รวบรวมมาตั้งแต่ปี 2543-2560 จากกล้องโทรทรรศน์อวกาศจันทราขององค์การนาซา และดาวเทียมเอ็กซ์เอ็มเอ็ม-นิวตัน (XMM-Newton) ขององค์การอวกาศยุโรป โดยมุ่งเน้นสังเกตการณ์ที่ NGC 891 ซึ่งเป็นดาราจักรหรือกาแล็กซีชนิดก้นหอยหรือทรงกังหันแบบมีคาน อยู่ห่างออกไปประมาณ 30 ล้านปีแสง ดูจะเป็นที่ตั้งของแหล่งกำเนิดรังสีเอ็กซ์ความเข้มสูงที่ส่องสว่างเป็นพิเศษ 3 แหล่ง แต่ละแหล่งถูกกำหนดชื่อเป็น ULX-1, ULX-2 และ ULX-3
ผลวิจัยพบว่า ULX-1 มีวิวัฒนาการสเปกตรัมในแหล่งกำเนิดแสงนี้ช่วงปี 2546-2559 และความเข้มลดลงเล็กน้อยเมื่อเวลาผ่านไป ขณะที่ ULX-2 มีความเข้มคงที่อย่างน่าทึ่งและดูจะสูงกว่า ULX-1 ราว 20-50% ส่วน ULX-3 เป็นแหล่งกำเนิดแสงที่จางที่สุดในทั้งหมด ซึ่งการได้ข้อมูลเชิงลึกเพิ่มขึ้นเกี่ยวกับคุณสมบัติของแหล่งที่มาเหล่านี้ ก็จะช่วยให้นักดาราศาสตร์เข้าใจธรรมชาติของกาแล็กซีเจ้าบ้านของแหล่งกำเนิดรังสีเอ็กซ์ความเข้มสูงได้ดียิ่งขึ้น.
(ภาพประกอบ Credit : Earley et al., 2021)