พระพิคเนศร์ เนื้อดินเผาเก่าแท้ ศิลปะถึงสมัยบายน ของเขมร ขนาดพระสมเด็จฯ เข้าตลับแขวนคอได้สบายๆ นานๆจะผ่านตาสักองค์นี้ เป็นที่หมายปองต้องการของเหล่าปราชญ์และศิลปินทุกสาขา
คำฉันท์บทหนึ่ง ที่มหากวี ชิต บุรทัต รจนาคารวะบูชา...
ขอน้อมคุณพระคเนศ วิเศษศิลปธร เวทางคบวรกวี เป็นเจ้าแห่งวิทยาภรณศรี สุนทรสุวาทีวิธาน...
ยืนยันพลานุภาพ ความเป็นเจ้าแห่งวิทยาการแล้ว ทั้งยังยืนยันความเชื่อแน่นแฟ้น ท่านเป็นเจ้าแห่งการแก้อุปสรรคทั้งหลายทั้งปวง
ข้อคิดข้อพิจารณาแรก นอกจากพระอิศวร พระนารายณ์ พระพรหมแล้ว สามจอมเทพผู้ยิ่งใหญ่ของฮินดู พระพิคเนศร์ เป็นเทพเจ้าที่ชาวบ้านนับถือกันมาก
พุทธศาสนาฝ่ายมหายาน รุ่งเรืองเฟื่องฟู ที่เขมรสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 มีการสร้างรูปเคารพพระพุทธเจ้าหลายองค์ พระร่วง พระเครื่องที่พบทั้งจากสุโขทัยและลพบุรี ที่คนไทยเรียก ก็คือพระไวโรจนะพุทธเจ้า
พระหูยาน พระเครื่องชั้นนำที่ลพบุรี คือพระอักโษภยะ มีการสร้างกันมาก
ขณะพระพิคเนศร์มีการสร้างเหมือนกัน แต่จำนวนน้อย
พระร่วง พระหูยาน เป็นพระเครื่องสำคัญ ในชุดยอดขุนพล ค่านิยมสูง ราคาแพง ของปลอมมาก จำนวนน้อยของพระพิคเนศร์จึงเป็นข้อดี แทบจะไม่มีของปลอม
พระพิคเนศร์ที่พบที่ลพบุรี พบที่วัด พระศรีรัตนมหาธาตุ ปะปนอยู่กับพระเครื่องดัง พระร่วง พระหูยาน พระยอดขุนพล พระนาคปรก ฯลฯ มีทั้งเนื้อสำริด เนื้อดิน
ในหนังสืออมตพระกรุ ของต้อย เมืองนนท์ มีภาพพระพิคเนศร์เนื้อสำริดขนาดย่อม เลี่ยมขึ้นคอได้ให้ดูสององค์ ระบุว่ากรุวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ ไม่มีเนื้อดิน
โชคดี นักเลงพระเครื่องรุ่นครู ท่านไม่โกหกเหมือนนักพระเครื่องรุ่นพุทธพาณิชย์ ได้พระจากกรุไหน ก็บอกให้ลูกหลานจดจำเรียนรู้ เป็นองค์ครู
พระเครื่องลพบุรี ส่วนใหญ่ศิลปะลพบุรี ถึงสมัยบายน ยังมีคนขุดค้นพบต่อๆมา
...
ไล่เรียงจากการพบพระร่วงหลังลายผ้า กรุวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ ครั้งแรกเมื่อ พ.ศ.2430 แล้วก็ยังพบเรื่อยมา จนกระทั่งชุดหลัง กรุโรงเรียนช่างกล พ.ศ.2515 ยืนยันว่าการขุดพบพระมีโดยตลอด
กระทั่งในพื้นที่ บริเวณที่เรียกกันว่าค่ายสมเด็จพระนารายณ์ อดีตเคยมีโบราณสถานหลายแห่ง...ก็พบพระเครื่องอยู่เรื่อยๆ พระแผงขนาดฝ่ามือ ย่อมลงมา ก็นารายณ์ทรงปืน ก็เหมือนกรุลพบุรีทั่วไป มีทั้งเนื้อสำริด ชิน และดิน
มีความเป็นไปได้ พิคเนศร์ เนื้อดิน พบปะปนมาจากพระหลากหลายนั่นเอง
หลักการดูพระเครื่องดัง พระร่วง พระหูยาน...ดูพิมพ์ ตำหนิพิมพ์ สนิม ความเก่า ให้แม่น พระเหล่านี้มีมาก ผิดตาไปนิด ก็ไม่ใช่
แต่กับหลักการดูเทวรูปสำริดเขมรตั้งแต่สมัยบายนขึ้นไป ซึ่งหล่อแบบหนึ่งเดียว คนเป็นเขาดู “ศิลปะ” เส้นสายลายพิมพ์ เขาแยกออกว่าช่างหลวงฝีมือสูงกว่าช่างท้องถิ่น
มีหลักฐานชัด นับนครวัด นครธม ของเขมร เป็นเมืองแม่ ลพบุรีหรือละโว้ เป็นเมือง “ลูกหลวง” ศิลปะช่างหลวง ถึงทั้งยุคถึงทั้งสมัย พระพิคเนศร์ เนื้อดิน องค์เล็ก จึงมีเส้นสายลายพิมพ์ พริ้มเพรา นุ่มนวลไม่ขัดตา
นึกถึงตราสัญลักษณ์กรมศิลปากร ก็คงได้ต้นแบบมาจากพระพิคเนศร์ พิมพ์นี้เอง
ส่วนเรื่องเนื้อ คนเป็นพระ คุ้นตากับเนื้อดินลพบุรี...ไม่ต้องส่องแว่นทั้งหน้าหลัง ก็บอกได้ เป็นพระแท้...ข้ออ้างฟังปัญญานิ่มสักหน่อย แต่ก็ฟังได้ ยังไม่เห็นพระปลอมเลยสักองค์
ใครมีไว้ บูชาได้สนิทใจ ถ้าคิดว่าเป็นหนึ่งในศิลปิน ก็หาตลับขึ้นคอได้เลย.
พลายชุมพล