ในขณะที่แม่การะเกดอ่านหนังสืออยู่ในหอสมุดเรือนออกญาโหราธิบดี เหลือบไปเห็นสมุดข่อยพับหนึ่ง แม่หญิงสงสัยอยากรู้ เลยเอื้อมสุดแขน เลื่อนมือแตะสมุดข่อย ทันใดนั้นก็พลันความรู้สึกดับวูบลงทันที
มาถึงฉากนี้หลายคนคงเดาได้ว่า แม่การะเกดคงโดนฤทธิ์ของมนต์กฤษณะกาลีเข้าให้แล้ว แต่ถ้ามองในมุมวิทยาศาสตร์แล้ว พูดได้ว่านี่ก็เป็นอาการหน้ามืด เป็นลม หมดสติไปนั่นเอง
แล้วถ้ามีคนในบ้านเป็นลมแบบนี้ คนสมัยก่อนเขารักษากันยังไงนะ? ไทยรัฐออนไลน์ มีคำตอบมาฝาก...
เป็นลม หมดสติ เกิดจากอะไร?
อาการวูบ หรือการเป็นลมหมดสติ เป็นภาวะที่พบได้บ่อย สาเหตุของการเป็นลมหมดสติ มีตั้งแต่เป็นลมธรรมดา จนถึงเป็นลมเนื่องจากความผิดปกติขั้นรุนแรงของหัวใจ เกิดขึ้นเมื่อสมองขาดเลือดไปเลี้ยงในระดับรุนแรง ทำให้ศูนย์ควบคุมความรู้สึกตัวเสียการทำงานไป
เป็นลมธรรมดา อาการเป็นยังไง?
เป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุด ผู้ป่วยมักมีประวัติเป็นลมตั้งแต่เด็ก จะเป็นลมเวลาเห็นเลือด เห็นเข็มฉีดยา ยืนกลางแดด อากาศร้อนอบอ้าว อยู่ในรถโดยสารที่มีคนแน่น เป็นต้น
...
มักมีอาการเตือนให้เห็น
บางคนก่อนจะเป็นลมหมดสติ จะมีอาการเตือนนำมาก่อน เช่น คลื่นไส้ อาเจียน มวนท้อง อยากถ่าย เหงื่อแตก ตัวเย็น ถ้าเป็นอาการจากโรคหัวใจอาจมีใจสั่นนำมาก่อน หรืออาจไม่มีอาการเตือนเลยก็ได้
คนโบราณ รักษาอาการเป็นลมยังไง?
มีคำพูดจากบทละครของคุณหญิงจำปา ตอนที่พบแม่การะเกดนอนเป็นลมล้มพับอยู่ บอกไว้ว่า
“เอ้า...ถอยออกไปอย่ามุง นางจะหายใจมิออก” คุณหญิงจำปาหันไปสั่งจิกกับจวง เอาน้ำใส่กะละมังและให้ชงยาหอมมาด้วย พลันเห็นลูกชายมาถึง “พ่อเดช...นางเป็นลม แม่จะชงยาหอมให้กิน เช็ดเนื้อเช็ดตัวให้เย็นลง”
ก็อาจจะพูดได้ว่า คนสมัยก่อนมักจะปฐมพยาบาลคนเป็นลมหมดสติ 3 วิธีด้วยกัน คือ
1. ให้ผู้ป่วยอยู่ในบริเวณที่ปลอดโปร่ง อากาศถ่ายเทสะดวก
2. ชง 'ยาหอม' มาให้ดื่ม บำรุงกำลัง กลิ่นของยาสมุนไพรช่วยให้หายใจสะดวกขึ้น
3. เอาผ้าชุบน้ำมาเช็ดเนื้อตัว เพื่อให้อุณหภูมิร่างกายลดลง
ยาหอม ยาดีสมัยโบราณ
ยาหอม เป็นยาที่ใช้แก้อาการหน้ามืด วิงเวียน เป็นลม หมดสติ คนไทยใช้กันมาตั้งแต่สมัยโบราณจนถึงยุคปัจจุบัน องค์ความรู้ทางการแพทย์แผนไทย ระบุว่า ยาหอมในคัมภีร์แพทย์แผนไทยมีจำนวนมากมายกว่า 300 ตำรับ ใช้ในโรคต่างๆ มากมาย
ในการรักษาโรคของแพทย์แผนไทยสมัยโบราณนั้น จะมียาหอมพกติดตัวไว้ในล่วมยาสำหรับรักษาโรคยามฉุกเฉิน แล้วค่อยจ่ายยาต้มตามมาภายหลัง ถือได้ว่ายาหอมเป็นยาสำคัญทีเดียวในการแพทย์แผนไทย
ยาหอมสูตรยอดฮิต ได้ผลชะงัดนักแล
ยาหอมในไทยที่ได้รับการยอมรับจากผู้ใช้ มีอยู่ 4 ชนิด คือ ยาหอมเทพจิตร ยาหอมทิพโอสถ ยาหอมอินทจักร และยาหอมนวโกฐ ทั้ง 4 ชนิดนี้ มีข้อบ่งใช้ดังนี้คือ
- ยาหอมเทพจิตร : แก้ลม บำรุงหัวใจ โดยผสมน้ำดอกไม้เทศ
- ยาหอมทิพโอสถ : แก้ลมวิงเวียน แก้ลมบาดทะจิต ใช้น้ำดอกมะลิเป็นน้ำกระสายยา
- ยาหอมอินทจักร : แก้คลื่นเหียนอาเจียน โดยใช้น้ำลูกผักชี หรือเทียนดำต้ม หรือน้ำสุก แก้ลมจุกเสียด ใช้น้ำขิงต้ม
- ยาหอมนวโกฐ : แก้ลมคลื่นเหียน อาเจียน ใช้น้ำลูกผักชี เทียนดำต้ม แก้ลมปลายไข้ ใช้ก้านสะเดา ลูกกระดอม และบอระเพ็ด ต้มเอาน้ำมาทำเป็นน้ำกระสายยา
...
วิธีปฐมพยาบาลคนเป็นลม ในยุคปัจจุบัน
นอกจากนี้ เราขอแนะนำวิธีปฐมพยาบาลคนเป็นลม ตามหลักการแพทย์แผนปัจจุบัน มาบอกต่อ เผื่อจะนำไปใช้เป็นประโยชน์ได้ไม่มากก็น้อย ควรปฏิบัติดังนี้
1. หากพบเห็นคนเป็นลม ให้ผู้ป่วยนอนราบให้ได้มากที่สุด ป้องกันการบาดเจ็บจากการล้ม สังเกตความผิดปกติ เช่น หน้าซีด ปากเขียว เหงื่อแตก ตัวเย็น จะช่วยสามารถบอกสาเหตุของการเป็นลมได้
...
2. ถ้ามียาดมที่กระตุ้นหัวใจ เช่น แอมโมเนียหอม ให้ชุบสำลีส่ายไปมาที่จมูก หรือใช้ยาดมทั่วไปก็ช่วยได้เช่นกัน
3. ใช้ผ้าชุบน้ำเช็ดบริเวณ แขน ขา ช่วยโบกพัดให้อากาศถ่ายเท ปลอดโปร่ง
4. ถ้าเป็นอาการเป็นลมธรรมดา ผู้ป่วยจะค่อยๆ ฟื้นตัวขึ้นได้เอง ให้ผู้ปฐมพยาบาลพูดคุยคลายความวิตกกังวล ให้ความมั่นใจว่าไม่เป็นไร ให้พักจนอาการดีขึ้น จึงค่อยขยับตัว
ที่มาภาพบางส่วน : greaterman
ที่มา : pharmacy.mahidol, vibhavadi, anamai